گسل‌های فعال در بازار ارز

در این شرایط، اگر سیاست‌گذار به واسطه غیررسمی شدن بازار آزاد نخواهد یا نتواند قیمت‌های غیررسمی را از طریق عوامل درونی بازار مدیریت کند، سفته‌بازان مخرب ائتلاف‌هایی را ایجاد خواهند کرد که قیمت را به نفع خود دچار نوسان کنند. روز گذشته، بازار غیررسمی ارز دو علامت هشداردهنده از خود مخابره کرد؛ اولی رشد نرخ حواله درهم به بالای هزار و ۹۰۰ تومان و نزدیکی بیشتر به مرز ۲ هزار تومانی بود و دومی تثبیت دلار بالای مرز روانی ۷ هزار تومانی بود. روز سه‌شنبه، دلار در ابتدای روز حدود ۷ هزار و ۷۰ تومان بود و پیش از ساعت ۳ بعدازظهر تا نرخ ۷ هزار و ۱۹۰ تومان بالا رفت. این دومین روز پیاپی بود که شاخص ارزی بالای مرز روانی ۷ هزار تومانی بسته می‌شد. عده زیادی از فعالان باور دارند، تثبیت بالای این مرز به معنای آمادگی برای رشد به سطوح بالاتر خواهد بود. پیش از این چند بار دلار به بالای این مرز رفت، ولی بازگشت از آن به کانال ۶ هزار تومانی انتظارات افزایشی را کمی کمرنگ کرده بود. در روزی که دلار صعودی بود، سکه تمام بهار آزادی در گیر و دار مرز ۲میلیون و ۵۰۰ هزار تومان نوسان می‌کرد. سکه در ساعات ابتدایی روز به بالای مرز یادشده رفت، در اواسط روز به کانال ۲میلیون و ۴۹۰ هزار تومان بازگشت و در نهایت ساعت ۴بعدازظهر با قیمت ۲ میلیون و ۵۰۲ هزار تومان به کار خود پایان داد. این قیمت ۲۷ هزار تومان بالاتر از روز دوشنبه بود. در سومین روز هفته، سکه ۷۰ هزار تومان افزایش را به ثبت رسانده بود. با وجود افزایش به بالای ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان، عده‌ای از فعالان همچنان باور داشتند ماندگاری سکه بالای این مرز همچنان شکننده است. از نظر آنها، باید دید سکه در روزهای آینده می‌‌تواند خود را بالای مرز ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان تثبیت کند یا بار دیگر بازگشتی به عقب خواهد داشت. بالا بودن قیمت‌ها در معاملات سکه آتی دی ماه یکی از عواملی است که معامله‌گران نقدی را به افزایش قیمت امیدوار می‌کند. سکه در معاملات آتی دی‌ماه در مقطعی به بالای سطح ۲ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان رفت.

نوسان در فصل کم تقاضا

پس از چند روز رفت و برگشت بین کانال‌های ۶ و ۷ هزار تومانی، روز گذشته دلار گام بلندی برای تثبیت خود بالای مرز روانی برداشت. روز گذشته، دلار در بازار غیررسمی برای دومین روز متوالی بالای مرز ۷ هزار تومانی نوسان کرد؛ این در حالی است که بازار از یکسو در فصل پرتقاضایی قرار ندارد و از طرف دیگر اخیرا اتفاق سیاسی و انتظاری خاصی رخ نداده است. به‌طور سنتی انتظار می‌رود بازار ارز در ۲ مقطع فصلی با افزایش نوسان مواجه شود؛ مهم‌ترین مقطع نوسانی در سال‌های اخیر در حوالی آغاز سال جدید میلادی و بین دو ماه شمسی آذر و دی رخ داده است. آغاز اعزام زائران اربعین دومین مقطعی است که انتظار رشد نوسانات در بازار وجود دارد. با این حال در سال جاری بازار پیش از رسیدن به این مقاطع زمانی، چند کانال قیمتی رشد کرده است. به گفته فعالان، هم اکنون معدود تقاضاهایی که وارد بازار می‌شود، با قیمت‌های بالاتر از حد تعادلی پاسخ داده می‌شود. به‌عنوان مثال، روز گذشته در شرایطی که دلار در مقطعی در سطح عمده میان دلالان ۷ هزار و ۱۵۰ تومان معامله می‌شد، به مشتریان عادی با قیمت‌های بالاتر فروخته می‌شد. به گفته یکی از فعالان، مشتری عادی که اطلاعات بالاتری نسبت به وضعیت بازار دارد و از توان چانه‌زنی نیز برخوردار است، می‌تواند با قیمت‌هایی از دلالان ارز را خریداری کند که فاصله چندانی با بازار ندارد ولی بعضا شنیده شده است، افراد عادی که شناختی از بازار ندارند، با قیمت‌هایی اقدام به خرید کرده‌اند که فاصله معناداری با نرخ این ارز در حجم عمده داشته است.

دلایل تثبیت بالای مرز روانی؟

برخی فعالان بازار، نااطمینانی از سیاست‌های آینده دولت را مهم‌ترین عاملی دانستند که به تثبیت دلار بالای مرز روانی کمک کرد. به گفته برخی از بازیگران ارزی، بیشتر فعالان در انتظار آن بودند که دولت به شکلی نرخ توافقی ارزی را وارد سیاست‌های خود کند. از نظر برخی تحلیلگران ورود نرخ توافقی به بازار می‌توانست سمت عرضه را تقویت و به تعدیل قیمت کمک کند. گروهی از تحلیلگران باور دارند، سمت عرضه بیشتر در انتظار تمهیدات دولت برای ورود به بازار است. از نظر آنها، نرخ توافقی با پایه غیرنفتی(نرخ ارز برای صادرکنندگان غیر نفتی) می‌توانست سمت عرضه را تقویت کند؛ حتی برخی اشاره کردند که این اتفاق می‌تواند حجم صادرات را ۱۰۰ درصد بالا ببرد. عاملی که می‌تواند موجب شود نوسان‌گیر بازار و تثبیت‌کننده آن زیر مرز روانی قرار بگیرد. با این حال، به نظر می‌رسد، تعلل دولت در اجرای این سیاست هم صادرکننده‌ها و هم بازار را با یک بلاتکلیفی مواجه کرده است. به گفته شماری از کارشناسان، اگر نرخ توافقی مورد پذیرش قرار می‌گرفت، می‌توانست به منزله به رسمیت شناخته شدن بازار آزاد نیز شناخته شود. باید در نظر داشت که تقاضای بی‌جواب مانده از ارز سهمیه‌ای ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی، به هر شکلی وارد بازار غیررسمی می‌شود. به گفته فعالان، این نرخ توافقی می‌توانست در بازار متشکلی مانند سامانه نیما و بورس کشف شود و عرضه و تقاضاهای جامانده را به خود جذب کند. در واقع کارشناسان باور ندارند که معاملاتی که در پاساژ افشار انجام می‌شود، لزوما به رسمیت شناخته شود، بلکه مکانی از سوی دولت مشخص شود که قابلیت دادوستد داوطلبانه ارز در آن وجود داشته باشد و صادرکنندگان غیرنفتی با عرضه خود بتوانند سمت عرضه را تقویت کنند. به باور بسیاری از کارشناسان قانونی نبودن فعالیت در بازار آزاد در شرایط فعلی موجب شده است که هر تکانه‌ای به نوسان‌های بلند منجر شود. در واقع در شرایطی که عمق بازار به شدت کم شده است، واکنش بازار به تحریک‌های کوچک بیش از گذشته است. در گذشته به‌دلیل وجود بازار و خریداران و فروشندگان مختلف، قیمت به راحتی با هر تحریکی جا‌به‌جا نمی‌شد؛ ولی در شرایط کنونی برخی معامله‌گران می‌توانند با دستکاری اعصاب بازار محدود شده قیمت‌ها را راحت‌تر جا‌به‌جا کنند. در کنار این، هم‌اکنون شفافیت اطلاعاتی در بازار غیررسمی کم‌رنگ‌تر شده و شرایط معامله نیز سخت‌تر شده است.