رشد شاخص صادراتی به قله ۵ ساله رسید
درخشش صادرات با پژواک ارزی
گزارش ماهانه بانک مرکزی نشان می‌دهد که قیمت ارز در فروردین‌ماه سال جاری نسبت به ماه مشابه سال قبل، ۷/ ۳۲ درصد رشد داشته است، در این خصوص گزارش شاخص بهای صادراتی نیز نشان می‌دهد طی این مدت ۹/ ۴۲ درصد به سطح قیمت شاخص‌های صادراتی افزوده شده است. این رقم بیشترین سطح طی ۴ سال و ۸ ماه اخیر بوده است. همچنین بر اساس بررسی‌های دیگر، نرخ تورم ماهانه شاخص صادراتی در فروردین‌ماه به ۴/ ۸ درصد رسیده که این رقم نیز در ۵ سال و دو ماه اخیر بیشترین مقدار بوده است. مطابق بررسی‌های انجام شده، بیشترین نقش را در این صعود، نرخ ارز داشته و سهم تورم داخلی و جهانی در آن تقریبا یک‌‌سوم نرخ ارز برآورد شده است. افزایش شاخص صادراتی می‌تواند زمینه جذاب‌تری را برای ورود سرمایه‌گذاران به عرصه تولید ایجاد کند.
رکورد ۵ ساله تورم ماهانه صادرات
بانک مرکزی آمار شاخص کالاهای صادراتی در اولین ماه سال جاری را منتشر کرد. این آمار نشان می‌دهد در فروردین‌ماه این رقم به عدد ۳/ ۳۴۴ واحد رسید که نسبت به ماه قبل رشد ۴/ ۸ درصدی را ثبت کرده است. این در حالی است که رشد ماهانه شاخص بهای صادراتی در اسفند منفی ۷/ ۱ درصد ثبت شده بود. به جز اسفند سال گذشته که به‌دلیل برگشت نرخ ارز در این ماه گزارش شده بود، در سایر ماه‌های نیمه دوم سال گذشته رشد ماهانه این شاخص عموما بالای ۳ درصد گزارش شده بود و این موضوع نشان می‌دهد که با افزایش نرخ ارز، سطح قیمت کالاهای صادراتی نیز در نیمه دوم روند صعودی را طی کرده است. با نگاهی به روند شاخص نیز می‌توان مشاهده کرد، این شاخص در سال‌های گذشته به‌دلیل کنترل نرخ ارز در محدوده مشخص حرکت می‌کرد، اما جهش این شاخص از نیمه دوم سال گذشته آغاز شده است.
نکته قابل توجه این موضوع است که آخرین‌باری که نرخ تورم ماهانه شاخص صادراتی بیش از ۴/ ۸ درصد ثبت شده بود، به ۵ سال و دو ماه قبل بازمی‌گشت. آخرین بار در اسفند ماه سال ۹۱ بود که نرخ تورم ماهانه ۳/ ۱۴ درصد ثبت شده بود. پس از آن هیچ گاه نرخ تورم ماهانه به سطح کنونی آن در فروردین‌ماه سال جاری نرسیده بود و بنابراین می‌توان عنوان کرد که آمار فروردین‌ماه رکوردشکنی در ۵۲ ماه اخیر بوده است.
دومین رکورد در تورم نقطه‌به‌نقطه
دیگر آمارهای بانک مرکزی از شاخص بهای صادراتی نشان می‌دهد نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه این شاخص در فروردین‌ماه سال جاری به رقم ۹/ ۴۲ درصد رسیده است. به بیان دیگر، سطح متوسط قیمت‌های صادراتی در فروردین‌ماه سال جاری نسبت به فروردین‌ماه سال قبل به میزان کمتر از ۴۳ درصد رشد کرده است. این روند در حالی است که در اسفند ماه سال قبل نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه معادل ۷/ ۳۲ درصد گزارش شده بود و طی یک ماه۲/ ۱۰ واحد درصد به سطح این متغیر افزوده شده است. این بیشترین مقدار طی ۴ سال و ۸ ماه اخیر بوده است زیرا آخرین بار در مرداد ماه سال ۱۳۹۲ بود که نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه شاخص بهای صادراتی بیش از این رقم ثبت شده بود. این مقدار افزایش در سال‌های قبل نیز به‌دلیل افزایش نرخ ارز بوده است. بنابراین آمارها نشان می‌دهد که دوباره با جهش نرخ ارز، شاخص بهای صادراتی نیز افزایش یافته است. دیگر آمار این گزارش نشان می‌دهد که در ۱۲ ماه منتهی به فروردین سال ۱۳۹۷، نسبت به مدت مشابه قبل رشد شاخص بهای صادراتی به میزان ۱/ ۲۳ درصد بوده است که این رقم در اسفند سال قبل ۶/ ۲۰ درصد گزارش شده بود. در نتیجه نرخ تورم متوسط صادراتی نیز روند افزایشی را ثبت کرده است، روندی که به نظر می‌رسد در ماه‌های آتی نیز تداوم داشته باشد.
افزایش شاخص، خوب است یا بد؟
شاخص بهای کالاهای صادراتی در ایران یکی از انواع شاخص‌های قیمت است که تغییرات سطح عمومی قیمت کالاهای غیرنفتی صادراتی را نشان می‌دهد. به لحاظ ماهیت، این شاخص بر مبنای بازار صادرات محاسبه می‌شود. عوامل موثر بر شاخص صادراتی را می‌توان «تقاضا و کشش بازار جهانی»، «امکانات داخلی»، «تبلیغات»، «ویژگی‌های اقتصادی بازار جهانی» و «قوانین و سیاست‌های داخلی و خارجی موثر در بازرگانی» عنوان کرد. این عوامل ارزش محصولات صادراتی را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد، اما علاوه‌بر موارد بالا در تهیه شاخص صادراتی، قیمت ارزی کالاهای صادرشده به قیمت ریالی تبدیل می‌شود. در نتیجه به‌طور کلی تغییرات این شاخص نمایانگر «تغییرات قیمت کالاهای صادر شده در بازار جهانی»، «تغییرات قیمت تمام شده در داخل برای تولیدکننده یا به نوعی تورم داخلی» و «نوسانات نرخ آزاد ارز» است. بنابراین می‌توان عنوان کرد کاهش یا افزایش نرخ آزاد ارز در محاسبه شاخص صادراتی موثر است. در خیز اخیر شاخص صادراتی، نرخ ارز با جهش ۳۳ درصدی، بیشترین نقش را بازی کرده است و اثر تورم داخلی و جهانی در رشد ۴۳ درصدی شاخص، حداکثر ۱۰ درصد بوده است.
افزایش شاخص بهای صادراتی در صورت داشتن یک برنامه مهم برای تمرکز بر صادرات می‌تواند خوب باشد، اما در صورت عدم برنامه‌ریزی می‌تواند معایبی نیز به همراه داشته باشد. به‌عنوان مثال اگر شرایطی مهیا شود که صرفه اقتصادی برای تولیدکنندگان افزایش یابد و به سمت توسعه صادرات غیرنفتی به بازارهای خارجی روی آورند، می‌تواند اثری قابل توجه در بیدار کردن ظرفیت‌های خالی در تولید باشد. اما این موضوع باید با تغییر فضای کسب و کار ایجاد شود؛ یعنی شرایط در فضای کسب و کار به شکلی باشد که بتوان تولید را افزایش داد و در سوی دیگر، بازاریابی برای فروش کالاهای داخلی در کشورهای دیگر گسترده‌تر شود. این در حالی است که تجربه سال‌های گذشته نشان می‌دهد در زمان افزایش نرخ ارز، عمدتا تمرکز صادرات به سمت فروش بیشتر ماده‌های معدنی و خام‌فروشی پیش می‌رفت که ارزش افزوده کمی برای اقتصاد کشور در بر داشت. حال افزایش نرخ ارز بار دیگر این فرصت را مهیا کرده که قدرت تولیدکنندگان داخلی در مقایسه با رقبای خارجی افزایش یابد و با یک برنامه‌ریزی مناسب، بتوان بر صادرات با ایجاد ارزش افزوده بالا تمرکز کرد.
شاخص بهای صادراتی از ۱۵ گروه اصلی و یک گروه اختصاصی تشکیل شده است. در بین این گروه‌ها، بیشترین تورم نقطه‌به‌نقطه، مربوط به گروه فلزات معمولی و مصنوعات آنها بوده است. بر این اساس، در ماه فروردین بهای گروه فلزات معمولی و مصنوعات آنها نسبت به ماه قبل به میزان ۷/ ۷ درصد رشد داشت. افزایش مذکور عمدتا در اثر بالا رفتن شاخص قیمت برخی از اقلام به ویژه کلاف گرم معادل ۷/ ۹ درصد، شمش آلومینیوم ۳/ ۱۱ درصد، مس کاتد ۹/ ۴ درصد و تیر آهن به میزان ۱/ ۵ درصد بوده است. یکی دیگر از گروه‌های مهم شاخص بهای صادراتی مواد پلاستیک و مصنوعات آن است. در فروردین‌ماه سال جاری بهای این گروه طی ماه ۷/ ۷ درصد رشد داشته است. این افزایش ناشی از شاخص قیمت پلی اتیلن سنگین به میزان ۴/ ۱۵ درصد، پلی اتیلن سبک به میزان ۸/ ۳ درصد و پلی‌استایرن به میزان ۱/ ۱۱ درصد بوده است. شاخص بهای این گروه نسبت به مدت مشابه سال قبل ۸/ ۳۵ درصد رشد کرده است.
ارسال نظر