بورس در انتظار تغییر مسیر

محمد احمدی

مشاور و مدرس سرمایه‌گذاری

ارائه بسته اقتصادی جدید خروج از رکود، بازخوردهای مختلفی از سوی کارشناسان داشته است. قبل از اظهار نظر در خصوص این بسته، بد نیست ابتدا چند اصل ساده را با هم مرور کنیم:

• بدون شک، اولویت‌بندی صحیح مسائل، از اهمیت بالایی در کسب نتایج مطلوب برخوردار است.

• قاطعیت در اجرا، لازمه انجام اصلاحات اقتصادی است. اصلاحات بزرگ‌تر معمولا هزینه‌‌های بیشتری به دنبال دارند و لاجرم قاطعیت بیشتری می‌طلبند.

• انسجام در هر سیستمی از جمله هیات دولت اهمیت بالایی دارد.

با مفروض دانستن موارد فوق می‌توانیم نکاتی در خصوص این بسته و همچنین تاثیرات آن بر بازار سهام بیان کنیم:

• بسیاری از فعالان اقتصادی، کاهش بدهی دولت و نرخ سود بانکی را از اولویت‌های اصلی برای خروج از رکود اقتصادی، چه در سطح کل اقتصاد و چه در سطح بازار سرمایه می‌دانند. بسته مورد نظر راهکار عملی و قابل توجهی برای حل این معضلات ارائه نکرده است.

• در ۱۲ ماه منتهی به سال ۹۱، نرخ بازده واقعی (نرخ بازده اسمی منهای نرخ تورم) سپرده‌های بانکی برابر با یک درصد بوده در حالی که این عدد در حال حاضر به حدود ۱۰درصد رسیده است. این اختلاف فاحش به تنهایی می‌تواند دلیل عدم رغبت سرمایه‌گذاران به حضور در بازارهای موازی را نشان دهد. در بسته اقتصادی حل این مشکل به بلندمدت موکول شده است. این مساله ناخودآگاه ما را به یاد جمله ماندگار جان مینارد کینز می‌اندازد که «در بلندمدت همه مرده‌ایم».

• بسیاری از فعالان اقتصادی باور دارند که در سطح هیات دولت اختلافات جدی در خصوص تصمیمات اقتصادی از جمله نرخ خوراک پتروشیمی‌ها وجود دارد. این عدم انسجام در اجزا، باعث کاهش بهره‌وری کل سیستم می‌شود.

• انضباط مالی در سیستم‌های اقتصادی از اهمیت بالایی برخوردار است، خواه این سیستم اقتصادی یک خانواده دو نفره باشد، خواه یک کشور ۷۷ میلیون نفری. تعداد زیاد و حجم بالای فعالیت اقتصادی موسسات مالی و اعتباری غیرمجاز، مانعی جدی بر اجرای بسیاری از سیاست‌های پولی بانک مرکزی، همچون کاهش نرخ بهره است. متاسفانه در سال‌های گذشته، شأن بانک مرکزی به عنوان یک نهاد ناظر قدرتمند رعایت نشد و باوجود بهبودهای نسبی، همچنان این ضعف حس می‌شود. بن برنانکه (ben bernanke)، وجود یک بانک مرکزی موفق و مسوول را از الزامات موفقیت در اقتصاد می‌داند، جمله‌ای که در حال حاضر با تمام وجود لمس می‌شود.

• رفتار دولت در عمل تناسب چندانی با صحبت‌های مطرح شده برای ایجاد رونق ندارد. افزایش هزینه مالیاتی شرکت‌ها، افزایش قابل توجه هزینه‌هایی همچون نرخ خوراک پتروشیمی و همچنین بهره مالکانه و رفتارهایی از این دست را نمی‌توان اعمالی جهت تشویق رونق اقتصادی دانست. ماهاتما گاندی رهبر معنوی هندی می‌گوید «اعمال شما نشان‌دهنده اولویت‌بندی‌های شماست»؛ با این اوصاف، رونق، اولویت بالایی برای دولت، حداقل در مقام عمل ندارد. نویسنده، منکر موفقیت‌های دولت، از جمله در کنترل تورم نبوده و نیست، ولی به‌عنوان یک مشاور سرمایه‌گذاری، رکود را با تمامی وجود در حوزه‌های مختلف اقتصادی لمس می‌کند و انتظار فعالان اقتصادی به طور اعم و فعالان بازار سرمایه به طور اخص را برای بروز نشانه‌هایی ملموس از ایجاد تغییر در مسیر اقتصادی مشاهده می‌کند.