حلقه وصل اوراسیا با جهان
یکم) دفتر ریاست‌جمهوری ازبکستان گزارش داد که شوکت میرضیایف، رئیس‌جمهور این کشور، در دیدار با شیخ محمد بن عبدالرحمن آل‌ثانی، نخست‌وزیر و وزیر امور خارجه قطر، روز دوشنبه ۱۵ آوریل ۲۰۲۴ برابر با ۲۷فروردین‌ماه ۱۴۰۳ در مورد تسریع پروژه راه‌آهن ترانس-افغان و دیگر مسائل منطقه‌ای بحث و تبادل نظر کرد. در این نشست بر ضرورت «ترویج پروژه‌های سرمایه‌گذاری مشترک و ایجاد سریع مکانیزم‌های موثر برای حمایت مالی آنها» تاکید شد. این گفت‌وگو همچنین بر «تسریع در تطبیق پروژه ساخت خط‌آهن ترانس-افغانستان» متمرکز شد. در ۱۹فوریه ۲۰۲۴ (برابر با ۳۰بهمن ۱۴۰۲) هم نشستی در تاشکند با حضور نمایندگان و مقامات طالبان، ازبکستان، پاکستان و امارات متحده عربی با موضوع پروژه ۵میلیارد دلاری راه‌آهن ترانس-افغان برگزار شد.
در اواخر فوریه ۲۰۲۴، یک یادداشت تفاهم هم برای مطالعات امکان‌سنجی راه‌آهن ترانس-افغان توسط اداره ملی راه‌آهن طالبان، ازبکستان و امارات متحده عربی امضا شد. «جاسوربک چوریف»، معاون وزیر حملونقل ازبکستان گفت که انتظار می‌رود پروژه راه‌آهن ترانس-افغان تا پایان سال ۲۰۲۷ تکمیل شود. این پروژه به اتصال سه‌کشور ازبکستان، افغانستان و پاکستان کمک خواهد کرد. این راه‌آهن نقش مهمی در ایجاد کریدور حملونقل اوراسیا خواهد داشت که در نتیجه، کشورهای آسیای مرکزی به یک بندر اقیانوس هند دسترسی خواهند داشت. به گفته این مقام ازبک، راه‌آهن مذکور زمان تحویل کالا را از ۳۵روز به ۵روز کاهش می‌دهد و هزینه تحویل کالا حداقل ۴۰درصد کاهش می‌یابد. هزینه ساخت راه‌آهن ترانس-افغان تقریبا ۷میلیارد دلار برآورد شده است.
دوم) «سریک جومانگارین» معاون نخست‌وزیر قزاقستان در دیدار ۲۴آوریل با عبدالغنی، برادر معاون نخست‌وزیر افغانستان گفت که قزاقستان آماده مشارکت در پروژه‌های توسعه «ترانس-افغان» است. به‌ویژه، قزاقستان آمادگی دارد در ساخت راه‌آهن «ترمز-مزار شریف-کابل-پیشاور» و «هرات-قندهار-سپین بولدک» مشارکت کند. انتظار می‌رود این پروژه زمان تحویل کالا بین کشورها و هزینه‌های حملونقل کالا را به شدت کاهش دهد. طی سه‌سال گذشته، قزاقستان شاهد رشد مداوم حملونقل صادراتی به افغانستان بوده است، به طوری که حجم حملونقل ریلی با افزایش ۱۴درصدی به ۲.۷میلیون تن در سال ۲۰۲۳ رسید که ۱.۵میلیون تن آن آرد و غلات بوده است. پیش‌بینی‌‌‌ها حاکی از افزایش ۴۰درصدی صادرات در سال‌های آینده است و پیش‌بینی می‌شود رشد ترافیک تا سال ۲۰۳۰ سه‌برابر شود.
قزاقستان در میان ۱۰شریک تجاری بزرگ افغانستان در سطح بین‌المللی و همچنین در آسیای مرکزی قرار دارد. در سفر سریک جومانگارین به افغانستان، قزاقستان پیشنهاد تنوع همکاری با افغانستان را در صنایع شیمیایی، معدن و مجتمع متالورژی از طریق اجرای پروژه‌های مشترک در زمینه اکتشافات زمین‌شناسی، استخراج و فرآوری مواد معدنی جامد در افغانستان و همچنین در زمینه فناوری اطلاعات ارائه کرد. افغانستان نیز به بازارهای بزرگ پاکستان، هند و خاورمیانه دسترسی دارد که مورد توجه قزاقستان است. علاوه بر این، افغانستان با بازاری نزدیک به ۴۰میلیون نفر، فرصت قابل‌توجهی را برای قزاقستان فراهم می‌کند.
سوم) این خط‌آهن باعث شده است تا رهبران کشورهای دیگر هم در این پروژه درگیر شوند. «قاسم جومارت توکایف» و «شوکت میرضیایف» روسای‌جمهور قزاقستان و ازبکستان هم در ملاقاتی مشترک از برداشتن گام‌هایی رو به جلو در زمینه توسعه پروژه راه‌آهن ترانس-افغان خبر دادند. سران این دو کشور برای افزایش گردش مالی، تشکیل برنامه بلندمدت همکاری‌های صنعتی و اجرای پروژه‌های زیربنایی در حملونقل و انرژی دستوراتی صادر کردند. اقتصاددانان معتقدند این پروژه که در دسامبر ۲۰۱۸ توسط ازبکستان پیشنهاد شد، اقتصاد افغانستان را تقویت خواهد کرد و هدف آن گسترش شبکه ریلی افغانستان از مزارشریف به کابل و سپس به ولایت ننگرهار است. از آنجا خط‌آهن از تورخم عبور کرده و در پیشاور وارد پاکستان می‌شود و در مجموع حدود ۷۶۰کیلومتر طول دارد و به این ترتیب آسیای مرکزی را به آسیای جنوبی متصل می‌کند.
در پاکستان، کالاها به سیستم ریلی پاکستان منتقل و به بنادر دریایی کراچی، گوادر و قاسم ارسال می‌شود. این سرمایه‌گذاری مشترک پیشنهادی پس از راه‌اندازی، پایانه‌های بار در مرز قزاقستان-چین و حملونقل بار در امتداد مسیر چین-قزاقستان-ازبکستان و همچنین توسعه مسیر ترانس-افغان را فراهم می‌کند. در حال حاضر، تنها خط اصلی راه‌آهن در افغانستان یک‌خط از مرز شمالی ازبکستان، دو خط کوتاه برون‌مرزی از ترکمنستان و یک خط از ایران است. توکایف اشاره کرد که قزاقستان می‌تواند با اطمینان از تامین ثابت مواد برای خطوط راه‌آهن و تامین وسایل نورد مانند لکوموتیو و واگن‌های باری کمک کند.
چهارم) اهمیت کریدورهای جاده‌ای و ریلی به حدی است که حتی کشورهای دوردست هم برای سرمایه‌گذاری در این کریدورهای حیاتی ابراز علاقه می‌کنند. بر همین اساس، برخی گزارش‌ها هم از ایجاد «کارگروه مشترک» و «کنسرسیوم» برای توسعه پروژه «ترانس- افغان» سخن می‌گویند. بر همین اساس، در اول مه ۲۰۲۴ نشست وزیران حملونقل و نمایندگان کشورهای شرکت‌کننده در کریدور حمل‌ونقلی چندوجهی «ترانس-افغان» که شامل بلاروس، روسیه، قزاقستان، ازبکستان، افغانستان و پاکستان است، در ازبکستان برگزار شد. در این مراسم، پروتکل ایجاد کارگروه مشترک امضا شد و نقشه راه توسعه کریدور حملونقل به تصویب رسید.
همچنین در ۳۰ آوریل ۲۰۲۴، دیمیتری زورف، معاون وزیر حملونقل روسیه، گفت که روسیه در ساخت راه‌آهن ترانس-افغان به‌عنوان بخشی از کریدور حملونقل بلاروس-روسیه- قزاقستان-ازبکستان-افغانستان-پاکستان مشارکت فعال خواهد داشت. مشارکت روسیه در این ابتکار با هدف پیشبرد کریدور حملونقل بلاروس-روسیه-قزاقستان-ازبکستان-افغانستان-پاکستان به گسترش ردپای این کشور در بازارهای آسیای مرکزی و جنوب شرقی کمک می‌کند و در عین حال رقابت شرکت‌های حملونقل داخلی را نیز تقویت می‌کند. روسیه که تحت تحریم‌‌‌های بین‌المللی قرار دارد و در حملونقل کالا با مشکلاتی مواجه است، راه نجات خود را در توسعه شتابان کریدورهای حملونقل در مسیر ایران و هند (دو شاخه کریدور حملونقل بین‌المللی شمال-جنوب) و پاکستان-افغانستان می‌‌‌بیند.
