اقتصاد آلمان در سال ۲۰۳۰
آلمان، به‌عنوان یکی از پیشرفته‌‌‌ترین و بزرگ‌ترین کشورهای صنعتی جهان، نقشی پیشرو در این زمینه ایفا می‌کند. خبر خوب این است که آلمان برای مسیر «اقلیم‌خنثی» به‌خوبی مجهز است. علاوه‌بر این، مدل کسب‌وکار آلمان دست‌نخورده است. عوامل دقیقی که تاکنون اساس موفقیت اقتصادی ما بوده‌‌‌اند نیز برای شروع موفقیت‌آمیز تحول موردنیاز هستند. این عوامل در سال ۲۰۳۰ نیز به‌کار خود ادامه خواهند داد: قدرت نوآورانه، نیروی کار خوب آموزش‌دیده، ادغام نزدیک با اقتصاد جهانی، زیرساخت با عملکرد بالا و فرهنگ توافق اجتماعی. اما آنچه تغییر خواهد کرد، فناوری‌‌‌ها، محصولات و امکانات تولید و به‌ویژه انرژی موردنیاز برای تولید است. آلمان طبق استانداردهای بین‌المللی هزینه انرژی نسبتا بالایی دارد. ایالات‌متحده با قانون کاهش تورم در حال ترویج تحول در کشور خود است. رقابت در تغییرات در نوسان زیادی است. آلمان با مدل کسب‌وکار خود در این رقابت جایگاه خود را حفظ خواهد کرد. به طور خلاصه، اقتصاد آلمان در سال ۲۰۳۰ سبزتر و دیجیتالی‌‌‌تر و به همان اندازه موفق خواهد بود.
آلمان؛ کشور نوآوری‌‌‌ها
آلمان در نوآوری خوب است و همین‌طور خواهد ماند. آلمان برای پنج‌سال متوالی بیش از ۳درصد تولید ناخالص داخلی خود را صرف تحقیق و توسعه کرده است. از نظر تعداد درخواست‌‌‌های ثبت اختراع ثبت‌شده در اداره ثبت اختراع اروپا، آلمان در سال ۲۰۲۲ در رتبه دوم قرار گرفت؛ در شاخص نوآوری جدید سازمان ملل متحد هم از رتبه دهم به رتبه هشتم صعود کرد. وجود این ظرفیت نوآورانه باعث شد تا اولین واکسن ایمن و موثر کووید-۱۹ در این کشور ساخته شود، رکوردهای جهانی کارآمدی جدید برای سلول‌‌‌های خورشیدی ثبت شود، اعمال تغییرات در خودروهای آلمانی به اندازه زمان بازی والدین با فرزندان خود طول می‌‌‌کشد و خیلی چیزهای دیگر. با قدرت نوآورانه ما، شرکت‌های آلمانی می‌‌‌توانند محصولات و ماشین‌‌‌هایی را که جهان برای «اقلیم خنثی» به آن نیاز دارد، ارائه دهند.
قدرت نوآورانه آلمان یکی از عوامل موفقیت در مدل تجاری ۲۰۳۰ باقی خواهد ماند. مثال‌‌‌های عینی زیادی برای سرمایه‌گذاری وجود دارد که نشان می‌دهد من تنها کسی نیستم که اینطور به آن نگاه می‌‌‌کنم. Tesla به ایالت براندنبورگ آمد،Infineon به درسدن (مرکز ایالت زاکسن)، Northolt به هاید (شهری در ایالت اشلسویگ-هل‌‌‌اشتاین) می‌‌‌آید،Apple سرمایه‌گذاری خود را در طراحی تراشه در مونیخ دوبرابر می‌کند، Wolfspeed و ZF به زارلند (یکی از ایالت‌‌‌های آلمان) می‌‌‌آیند. در آلمان محصولات نوآورانه توسط متخصصان آموزش‌دیده تولید می‌‌‌شوند و گسترش می‌یابند.
با وجود اینها، تحولات جمعیتی باری بر دوش آلمان به عنوان کشوری تجاری می‌گذارد. به‌منظور حفظ و تقویت عامل موفقیت کارگران ماهر در مدل کسب‌وکار آلمان، دولت آلمان قوانین مهاجرت را به‌طور اساسی اصلاح کرده است. هدف از اصلاحات این است که در آینده برای کارگران ماهر خارج از کشور، کار در آلمان بسیار آسان‌‌‌تر شود. هرکس که بخواهد کمک کند می‌‌‌تواند این کار را انجام دهد. آلمان به‌شدت در اقتصاد جهانی ادغام شده است. مدل کسب‌وکار آلمان نیز موفق است؛ زیرا شرکت‌ها و زنجیره‌‌‌های تامین ما به‌شدت در اقتصاد جهانی ادغام شده‌‌‌اند. آلمان سومین صادرکننده بزرگ جهان پس از چین و ایالات‌متحده است. محصولات آلمانی از محبوبیت زیادی برخوردارند. این نیز به این دلیل است که صنعت آلمان با شرکت‌های متوسط قوی، به اصطلاح Mittelstand مشخص می‌شود. قهرمانان پنهان آلمان اغلب رهبران بسیار تخصصی بازار جهانی برای محصولات با تکنولوژی بالا هستند.
موفقیت مدل کسب‌وکار آلمان نیز به دلیل زیرساخت‌‌‌های با عملکرد بالاست. آلمان به‌عنوان کشور صادراتی و ترانزیتی با موقعیت مرکزی در اروپا، در آینده نیز زیرساخت‌‌‌های خوبی خواهد داشت. دولت آلمان بر توسعه حمل‌ونقل ریلی و حفظ و ارتقای جاده‌‌‌ها تمرکز خواهد کرد. به این امر، گسترش زیرساخت دیجیتال اضافه شده است. در دسترس بودن شبکه‌‌‌های فیبر نوری در سراسر کشور به‌طور فزاینده‌‌‌ای برای اقتصاد اهمیت دارد. به همین دلیل است که دولت آلمان قاطعانه با مقدار زیادی پول و تعهد زیرساخت‌‌‌ها را به‌عنوان یکی از عوامل موفقیت تقویت می‌کند.
یکی دیگر از عوامل موفقیت مدل کسب‌وکار آلمان، فرهنگ اجماع در میان بازیگران کلیدی سیاست اقتصادی است. مالیات و حق بیمه غرامت تورم بدون مشارکت با استفاده از «اقدام هماهنگ» (Konzertierte Action) که سازمان‌های کارفرما، اتحادیه‌‌‌های کارگری و دولت را گرد هم می‌‌‌آورد، ایجاد شده است. کارفرمایان و اتحادیه‌‌‌ها در طراحی این اقدام همکاری و سپس آن را در مقیاس وسیع اجرا کردند. برای میلیون‌‌‌ها کارگر، حق بیمه به آنها کمک می‌کند تا با تورم بالا کنار بیایند. گاهی اوقات رسیدن به اجماع بیشتر طول می‌‌‌کشد؛ زیرا به زمان، تعهد و صبر نیاز دارد. اما فرهنگ اجماع اقتصاد آلمان را انعطاف‌پذیر می‌کند؛ زیرا تنها از این طریق است که اکثریت جامعه آلمان از تصمیمات مهم حمایت می‌کنند و در نتیجه عدالت اجتماعی و صلح اجتماعی رشد می‌کند.
گسترش نقاط قوت؛ رفع نقاط ضعف
بنابراین، در حال کار روی نقاط قوت خود هستیم. اینها شامل قدرت نوآورانه، متخصصان آموزش‌دیده، قدرت صادرات، زیرساخت‌‌‌ها و فرهنگ توافق است و به طور سیستماتیک نقاط ضعف را برطرف می‌‌‌کنیم. از دیدگاه صنعت، اینها به‌ویژه شامل هزینه‌‌‌های بالای انرژی است و مهم‌ترین کمک در این خصوص از گسترش سریعتر انرژیهای تجدیدپذیر حاصل می‌شود. در مدل کسب‌وکار ۲۰۳۰، صنعت آلمان با تاسیسات تولیدی در خدمت «اقلیم خنثی» و با استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر و هیدروژن تولید خواهد کرد. کربنزدایی عنصر اصلی تغییرات است.
حمله روسیه به اوکراین بار دیگر بر فوریت انجام تغییرات تاکید کرده است. دولت آلمان با موفقیت از بحران انرژی ناشی از جنگ جلوگیری کرد و به این ترتیب دو چیز را همزمان نشان داد: نخست، دولت آلمان ثابت کرد که می‌‌‌تواند هم مدیریت بحران کوتاه‌مدت و هم تحول بلندمدت را انجام دهد؛ دوم، مشخص شد که تصمیمات اساسی را می‌‌‌توان با سرعت زیادی اتخاذ و اجرا کرد. برنامه‌‌‌های گفته‌شده باید در هفت‌سال آینده به کار گرفته شود. شکی نیست که این اتفاق خواهد افتاد. مدیریت بحران انرژی سرعت عملکرد آلمان را نشان داده است. پایانه‌‌‌های (LNG (Liquefied natural gas در زمان بی‌‌‌سابقه‌‌‌ای ساخته و راه‌‌‌اندازی شدند، واردات انرژی از روسیه به‌سرعت با تامین‌کنندگان دیگر جایگزین شد و مکانیزم‌‌‌های محافظتی با استفاده از ترمزهای قیمت گاز و برق تنها در چند هفته ایجاد شد.
در نتیجه، انرژی موردنیاز تامین شده است، شرکت‌ها از قیمت انرژی ثابتی بهره‌‌‌مند شدند و تورم نیز دوباره در حال کاهش است. آلمان زمانی که لازم باشد می‌‌‌تواند سریع عمل کند. این موضوع همچنین در مورد عناصر متحول‌کننده «مدل کسب‌وکار ۲۰۳۰» صدق می‌کند. دولت در کمتر از نیمی از دوره اول خود، به فرآیند کربنزدایی سرعت بخشیده است. برای اطمینان از سرعت کافی در دوی سرعت استقامت تا سال ۲۰۳۰، دولت آلمان توجه ویژه‌‌‌ای به تسریع فرآیند و برنامهریزی لازم برای آن دارد. اولین کاری که انجام دادیم این بود که چارچوبی را برای گسترش سریعتر باد فراساحلی، باد خشکی و فتوولتائیک بررسی کنیم. گسترش انرژیهای تجدیدپذیر بر سایر منافع قانونی اولویت دارد.
دو درصد از مساحت کشور باید برای ساخت توربین‌‌‌های بادی تعیین شود. ارزیابی‌‌‌های حفاظت از گونه‌‌‌های زیستی در سراسر کشور تسریع و استاندارد شده است؛ در آینده مبالغی برای ایجاد مناطق به هم پیوسته و ارزشمند از نظر زیست‌محیطی جمع‌‌‌آوری می‌شود. دوره‌‌‌های تصویب طرح‌‌‌های کاربری زمین کوتاه شده است. برنامهریزی منطقه‌‌‌ای و رویه‌‌‌های تصویب برنامهریزی یکپارچه‌تر شده است.
تحول سریع
چارچوبی برای تحول سریع سیستم انرژی تعیین‌شده است. تا سال ۲۰۳۰، انتظار می‌رود مصرف ناخالص برق تا ۷۵۰تراوات ساعت (TWh) داشته باشیم. از این میزان ۸۰درصد باید از انرژیهای تجدیدپذیر تولید شود. برای این منظور، اهداف توسعه برای تامین برق از انرژی خورشیدی و بادی به‌طور قابل‌توجهی افزایش یافته است. به‌طور خاص، تا سال ۲۰۳۰ می‌خواهیم ۲۰۰گیگاوات ظرفیت تولید فتوولتائیک، ۱۱۵گیگاوات باد خشکی و ۳۰ گیگاوات باد دریایی نصب کنیم. برای رسیدن به این هدف، مناقصه‌‌‌های انرژیهای تجدیدپذیر نیز تنظیم شده است و در نتیجه شرایط سرمایه‌گذاری جذابی ایجاد کرده‌‌‌ایم. گسترش شبکه در حال پیشرفت است.
در حال حاضر حدود ۱۳هزار و ۶۷۹کیلومتر خطوط برق در این کشور وجود دارد. با دیجیتالی شدن روزافزون رویه‌‌‌های درخواست و تایید، مجموعه‌‌‌ای از توربین‌‌‌های بادی، شبکه‌‌‌های برق و نیروگاه‌‌‌های صنعتی به یادگاری از گذشته تبدیل خواهند شد. به موازات دگرگونی سیستم انرژی، دولت آلمان با صنعت همکاری می‌کند تا کربنزدایی از صنعت را پیش ببرد.
با تجارت گازهای گلخانه‌‌‌ای، انگیزه‌‌‌های مبتنی‌بر بازار را در اتحادیه اروپا برای سرمایه‌گذاری در تاسیسات تولید سازگار با اقلیم ایجاد می‌‌‌کنیم و با مکانیزم تنظیم مرز کربن اتحادیه اروپا، در حال کار روی سیستمی برای همکاری بین‌المللی هستیم. با باشگاه آب و هوای باز (the open and cooperative Climate Club)، دولت آلمان یک مجمع بین دولتی تحت ریاست آلمان G۷ را در سال ۲۰۲۲ ایجاد کرده است تا بازارهای سبز و تجارت جهانی کالاهای «اقلیم خنثی» را ترویج کند. تعداد فزاینده اعضای باشگاه نشان می‌دهد که کربنزدایی صنعت در مسیر خوبی قرار دارد و این موضوع تنها مختص آلمان نیست.
بنابراین، مدل کسب‌وکار آلمان ۲۰۳۰ سنت و مدرنیته را ترکیب می‌کند: ما نقاط قوت سنتی و مزیت‌‌‌های نسبی اقتصاد آلمان را حفظ کرده و گسترش خواهیم داد. در عین حال، برای اقتصاد آینده یک سرمایه مدرن و «اقلیم‌خنثی» ایجاد خواهیم کرد. بیایید منتظر سال ۲۰۳۰ باشیم!
* وزیر اقتصاد، دارایی و امور اروپای صدراعظم فدرال آلمان
** فصلنامه(INTERNATIONALE POLITIK (IPQ نسخه انگلیسی(INTERNATIONALE POLITIK (IP، مجله پیشرو در امور خارجی آلمان است که دیدگاه برلین را در مورد امور خارجی ارائه می‌دهد.
*** climate-neutral به ایده دستیابی به انتشار خالص صفر گازهای گلخانه‌‌‌ای از طریق متعادل کردن این انتشارات به‌طوری که آنها برابر (یا کمتر از) انتشاراتی باشند که از طریق جذب طبیعی سیاره حذف می‌‌‌شوند، اشاره دارد. در اصطلاح پایه به‌معنی کاهش انتشارات از طریق اقدامات اقلیمی است.
