طرف‌های بحران در سودان چه کسانی هستند؟
۱- بازیگران اصلی
الف- سپهبد محمد «حمیدتی» دقلو: این رهبر بدنام RSF، از صفوف شبه‌نظامیان جانجاوید برخاست که متهم به نسل‌کشی در منطقه دارفور سودان هستند. او درنهایت رهبری این گروه را به‌دست گرفت و به بخشی رسمی از دستگاه امنیتی دولتی سودان به رهبری بشیر تبدیل شد. وضعیت آن به‌عنوان یک گروه شبه‌نظامی با تصویب «قانون نیروهای واکنش سریع» توسط پارلمان سودان در اوایل سال۲۰۱۷ به پایان رسید و آنها را تحت نظارت ریاست‌جمهوری قرار داد. در دوره رهبری دقلو، نیروهای RSF به یک نیروی جنگی شهری بزرگ و آموزش‌دیده تبدیل شدند و کنترل وی بر مرزهای غربی سودان به او این امکان را داد که با تعدادی از بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی ارتباط مستقیم برقرار کند و همچنین کنترل معادن طلای منطقه را هم به‌دست آورد.
همچنین مهاجرت به آفریقا و قاچاق انسان از طریق لیبی هم زیر نظارت او قرار گرفت. افزایش غیرمتعارف قدرت نظامی دقلو، نیروهای نظامی SAF مستقر در خارطوم را خشمگین کرد، درست به همان اندازه که پیشینه قومی و قبیله‌ای او (قبایل عرب دارفوری به حاشیه رانده‌شده از نظر تاریخی) باعث خشم شد. اما این امر مانع اعزام نیرو از سوی او برای کمک به عربستان سعودی در یمن نشد. او در توطئه برای برکناری بشیر از قدرت یا به راه انداختن کودتای۲۰۲۱ علیه دولت انتقالی سودان دست داشت؛ اما به‌تازگی از آن ابراز پشیمانی کرده است. از زمان شروع درگیری‌ها، دقلو تلاش کرده است تا اقدامات خود را به‌عنوان تلاش برای نجات گذار دموکراتیک جا بیندازد و برهان را یک اسلام‌گرای رادیکال ضد دموکراتیک متهم کند که از نیروهای خارجی برای کشتن غیرنظامیان سودانی استفاده می‌کند.
ب- سپهبد عبدالفتاح البرهان: وزیر دفاع سودان و رهبر SAF که در آوریل۲۰۱۹ به سمت خود رسید؛ زمانی که احمد بن عوف، رهبر سابق در جریان قیام استعفا داد. این امر باعث شد که البرهان دیگر وابسته نظامی سودان در چین نشود و ظرف سه ماه بعد به بازرس کل وزارت دفاع تبدیل شود. شهرت دیگر او نظارت بر اعزام قوای سودانی - با همکاری نیروهای شبه‌نظامی دقلو- به یمن بود. اعتقاد بر این است که این فرماندهی عالی‌رتبه SAF یا بخشی از طایفه «کیزان» است یا متاثر از آن است؛ طایفه‌ای از حامیان اسلام‌گرای البشیر که ریشه‌های اخوانی دارد.
این روابط باعث شده است که مصر و امارات با او به چشم سوءظن بنگرند؛ اما با توجه به مشروعیت نهادی البرهان به‌عنوان رئیس ارتش، آنها با او همکاری کرده و در موارد متعدد از وی حمایت کرده‌اند. نیروهای SAF به لحاظ نفرات دو برابر RSF هستند و همچنین نیروی هوایی و تسلیحات سنگین دارد؛ اما ضعف آن در این است که به‌اندازه RSF آموزش‌دیده و مناسب برای جنگ شهری نیست. البرهان تلاش کرده است تا موقعیت خود را با حفظ روابط رسمی با متحدان قدیمی منطقه‌ای مانند مصر، عربستان سعودی و چاد و همچنین شکل دادن به رابطه با یک متحد جدید به نام اسرائیل برای تضمین جایگاه خود در آینده سودان تحکیم کند.
۲- سایر نیروهای سودانی
الف- ائتلاف امضاکننده توافق‌نامه چارچوب: بیش از ۴۰حزب و گروه غیرنظامی «توافق‌نامه چارچوب» را امضا کرده‌اند تا گذار دموکراتیک پیش برود. این ائتلاف نماینده مردم غیرنظامی است؛ اما هیچ شبه‌نظامی واقعی از خود ندارد. این گروه آشکارا رژیم منحل‌شده و ائتلاف سیاسی، یعنی «حزب کنگره ملی» را به‌دلیل تسریع درگیری فعلی در راستای تلاشی برای بازپس‌گیری قدرت، مقصر بحران فعلی دانسته است. این گروه در کنار معترضان غیرنظامی است.
ب- حزب کنگره ملی: این ائتلاف سیاسی اسلام‌گرای رژیم منحله دارای سازمان‌دهی سراسری و پشتوانه قبیله‌ای و مالی است. درحالی‌که بسیاری ادعا می‌کنند این حزب هنوز بر SAF نفوذ دارد، ظاهرا در پشت «نیروهای سپر سودان» نیز قرار دارد که در دسامبر گذشته در منطقه بوتانا در مرکز سودان توسط سرهنگ بازنشسته «ابوعاقله محمد کیکال» تشکیل شد؛ اما اکنون هم سراسری بوده و هم نیروی «نهاد میهنی» هستند. هر دو نیرو ادعا می‌کنند که آنها گروه‌های شورشی علیه SAF نیستند، بلکه برای محافظت از مناطق و حوزه‌های خود تشکیل شده‌اند که اکنون شامل ایالت کوردوفان، نیل سفید، دریای سرخ و خارطوم و غیره است. سکوت نیروهای SAF درباره تشکیل آنها این گمانه‌زنی را افزایش داده است که آنها از تایید ضمنی برهان - اگرنه حمایت آشکار- برخوردارند. نیروهای وفادار به دیکتاتور سابق عمر البشیر که در سال۲۰۱۹ سرنگون شد، به SAF تمایل دارند.
پ- جنبش عدالت و برابری: این گروه شورشی غیرعرب غرب دارفور به رهبری «جبرئیل ابراهیم» در سال ۲۰۰۳ علیه بشیر اسلحه به‌دست گرفت. این گروه یک نیروی جنگی مهیب است که توسط چاد حمایت می‌شد و جنگجویان خود را در کنار «دولت وفاق ملی طرابلس» تحت حمایت ترکیه به لیبی فرستاد. ممکن است صفوف آن در سال‌های اخیر در مقایسه با سایر گروه‌های مستقر در دارفور کاهش یافته باشد و وابستگی‌هایش نامشخص است.
ت- ارتش آزادی‌بخش خلق سودان-شمال: این نیرو زمانی تشکیل شد که «جنبش آزادی‌بخش مردم سودان- شمال» در سال۲۰۱۷ منشعب شد و رهبر آن «عبدالعزیز الحلو» اکثر مبارزان را با خود برد. این گروه که در کوه‌های نوبا در ایالت کوردوفان جنوبی مستقر است، بزرگ‌ترین جناح شورشی در منطقه خود است و هدف آن تبدیل سودان به یک کشور سکولار است. الحلو هم از اسلام‌گرایان و هم از نخبگان عرب‌زبان در خارطوم به‌خاطر تلاش برای تحمیل هویت عربی به سودان بیزار است؛ به این معنی که او از نیروهای SAF، RSF و نیروهای وفادار به بشیر حمایت نمی‌کند. او متمایل به جمعیت غیرنظامی سودان است.
ث- «جناح میناوی جنبش آزادی‌بخش سودان»: این گروه از سوی «مینی میناوی» رهبر شورشیان دارفوری رهبری می‌شود. گزارش‌شده است که این جناح به‌عنوان بخشی از جنگجویان مزدور خارجی ژنرال خلیفه حفتر در لیبی مستقر و در حال فعالیت است. این گروه به RSF متکی است.
ج- جناح النور جنبش آزادی‌بخش سودان: این گروه از سوی «عبدالواحد النور» از تبعید خودخواسته در فرانسه رهبری می‌شود؛ آخرین گروه مسلح باقی‌مانده در دارفور است که گروه‌هایی در منطقه نیل آبی و کوردوفان جنوبی دارد. طبق گزارش‌ها، اعضای این گروه به‌دلیل غیبت طولانی‌مدت وی ازهم‌پاشیده است؛ اما طبق گزارش‌ها، جنگجویان او در لیبی نیز در کنار حفتر جنگیده‌اند. وابستگی آن نامشخص است، اگرچه به‌طور بالقوه به RSF متکی است.
