شاید این ادعا بیراه نباشد که اگر جهان امروز با تورم‌های بی‌سابقه درگیر نبود، بانکی‌ها نیز برنده جایزه نوبل امسال نمی‌شدند. آنها برای پژوهش‌های خود که چهار دهه پیش انجام داده‌اند، برنده جایزه نوبل امسال شدند؛ پژوهش‌هایی که به گفته رئیس کمیته جایزه نوبل در علوم اقتصادی «توانایی ما را در جلوگیری از بحران‌های جدی و کمک‌های نقدی گران‌قیمت به نظام بانکی بهبود بخشیده است.» توصیفی که می‌توان آن را ارائه راه‌حل سیاستی برای سیاستمداران و سیاستگذاران اقتصادی کشورهای درگیر با تورم محسوب کرد. ماحصل پژوهش‌های سه‌اقتصاددان برنده جایزه نوبل امسال را در دوسطح کلی می‌توان خلاصه کرد. در سطح اول، پژوهش‌های دایموند و دیبویگ به ما نشان می‌دهد که چگونه بانک‌ها به علت هراس سپرده‌گذاران فرومی‌پاشند.

در واقع، آنها به ما نشان می‌دهند، در شرایطی که سپرده‌گذاران نسبت به امنیت سپرده‌های خود در بانک‌ها و موسسات مالی بی‌اعتماد شوند، به سمت آنها هجوم می‌آورند و موجب می‌شوند بانک‌ها و موسسات مالی فروپاشیده شوند. به‌عبارت دیگر، دو نکته در کار آنها برای ما بسیار مهم است. یکی آنکه مهم‌ترین عامل در جلوگیری از هجوم به بانک‌ها، اعتماد سپرده‌گذاران به نظام بانکی است. دوم آنکه در وضعیت هراس، دیگر مهم نیست که بانکی سالم و مولد کار کرده ‌است یا خیر؛ در شرایط هراس، همه بانک‌ها با خطر هجوم و فروپاشی مواجه خواهند بود.

در سطح دوم، پژوهش‌های برنانکی است که به ما نشان می‌دهد چرا فروپاشی بانک‌ها بیش از آنکه گمان می‌کردیم دارای اهمیت حیاتی برای هر نظام اقتصادی است. به‌عبارت دقیق‌تر، براساس پژوهش‌های برنانکی متوجه می‌شویم که فروپاشی بانک‌ها نه معلول بحران‌های اقتصادی بلکه دلیل بحران و رکود نظام‌های اقتصادی محسوب می‌شود. این مساله از آن جهت اهمیت دارد که مقاومت در برابر فروپاشی بانک‌ها باعث می‌شود از تعمیق و گسترش بحران و رکود اقتصادی جلوگیری کرد و نظام اقتصادی را نجات داد. در حقیقت، این جایزه و تجلیل از پژوهش‌های برنانکی حاکی از آن است که اگرچه علم اقتصاد و اقتصاددانان از پیش‌بینی رکود به عنوان بیماری نظام اقتصادی عاجزند و به این جهت، مورد طعنه اقتصادناباوران قرار می‌گیرند؛ اما می‌توانند از بدتر شدن وضعیت جلوگیری کنند و مانع مرگ نظام اقتصادی شوند؛ کاری که برنانکی در بحران ۲۰۰۸ به عنوان رئیس وقت فدرال‌رزرو به پشتوانه پژوهش‌های علمی خود انجام داد.

با توجه به این مقدمه و همچنین در نظر داشتن این نکته که کشور ما دهه‌هاست با معضل تورم مواجه است و بسیاری از اقتصاددانان مشکل را در نظام بانکی کشور پیدا کرده‌اند، واکاوی محتوای پژوهش‌های برندگان جایزه نوبل امسال برای ما اهمیت دوچندان پیدا می‌کند. در نتیجه، پرونده امروز باشگاه اقتصاددانان را به بررسی این موضوع اختصاص داده‌ایم و به دنبال آن هستیم تا در کنار فهم بهتر محتوای پژوهشی برندگان جایزه نوبل امسال، از یافته‌های آنها ره‌آوردی برای اقتصاد کشور خود پیدا کنیم.