اولویت با مهار تورم
او میگوید: «وضعیت بازار مسکن بسیار بدتر از حدی است که مقامات بانکمرکزی بتوانند آن را بپذیرند؛ اما واقعیت این است که سیاستگذاران آشکارا اعلام کردهاند، مهار تورم در اولویت قرار دارد؛ در نتیجه انتظار میرود نرخهای بهره همچنان افزایش یابد و احتمالا بازار مسکن لطمه خواهد دید.» بخش مسکن پس از رونق طی دوره همهگیری کرونا، در چند ماه اخیر سرد شده است؛ زیرا بانکمرکزی برای مهار تورم در حال افزایش دادن نرخهای بهره است و سخنان رئیس بانکمرکزی نشان میدهد که این نهاد همچنان در مسیر محدود کردن سیاستهای حمایتی حرکت خواهد کرد. افزایش مکرر نرخهای بهره با هدف کاستن از تقاضا در اقتصاد، سبب کاهش فروش مسکن و افت قیمتها شده است.
از ماه ژانویه تاکنون، نرخ سود وامهای مسکن تقریبا دوبرابر شده و به ۱/ ۵درصد برای وامهای ۳۰ساله رسیده است. در ماه ژوئن، نرخ سود وامها به بالاتر از ۸/ ۵درصد رسیده بود و حالا پایینتر از آن سطح قرار دارد؛ زیرا درباره رخدادن رکود در اقتصاد تحتتاثیر افزایش نرخهای بهره، نگرانیهای عمیقی پدید آمده است. شفردسون میگوید: «با آنکه فروشهای جدید مسکن به پایینتر از دوران قبل از همهگیری کاهش یافته، کند شدن رشد قیمت مسکن و افت اخیر نرخ سود وامهای مسکن نشان میدهد که سریعترین کاهش فروش مسکن پشت سر گذاشته شده است.» البته او هشدار داده که در حوزه قیمت مسکن، هنوز به بدترین وضعیت نرسیدهایم. موجودی مسکن به بیشترین میزان از آوریل سال ۲۰۰۹ رسیده است و انتظار میرود در ماههای آینده، هر ماه شاهد کاهش قیمت خانههای جدید باشیم.
جروم پاول، رئیس بانکمرکزی آمریکا در ماه ژوئیه به تغییرات سریع در بازار مسکن اذعان کرد و گفت: «کاهش قیمتها در نهایت به نفع خریداران خواهد بود. آنها طی دوره همهگیری کرونا تلاش کردند، خانه برای خرید بیابند و حالا قیمتها کاهش یافته و شرایط بهتر شده است.» پاول همچنین گفت: «برای بهبود شرایط و تسهیل خرید ضروری است که تغییرات بزرگی در بازار مسکن به وجود آید؛ یعنی باید به جایی بازگردیم که در آن، تقاضا و عرضه متعادل باشد و تورم به سطوح بسیار پایینتر از حالا کاهش یابد. در این حالت، نرخهای سود وامهای مسکن نیز کاهش مییابد. اینها همان تغییراتی هستند که باید در بازار مسکن رخ دهد تا شرایط به حالت طبیعی و مطلوب بازگردد.»
اعضای کمیته سیاستگذاری بانکمرکزی نیز به این نتیجه رسیدهاند که فعالیتها در بخش مسکن در حال کاهش است. از دید آنها این کاهش ادامه پیدا خواهد کرد. تحلیلها نشان میدهد که در ماه ژوئیه برای نخستین بار طی یکدهه اخیر، ارزش مسکن کاهش یافته است. البته میزان کاهش زیاد نیست. تحلیلگران بانک گلدمنساکس معتقدند، در ماههای آینده، ضعف در بخش ساختوساز و مسکن آمریکا ادامه پیدا خواهد کرد. از دید آنها در فصول آینده، رشد قیمتها بهشدت کند میشود و در برخی بخشها شاهد افت قیمتها خواهیم بود. این کاهش، حاصل افت تقاضا از سوی خریداران بالقوه است. در گزارش این بانک آمده است، طی سال آینده رشد قیمتها صفر خواهد شد و در برخی مناطق قیمتها کاهش مییابد؛ اما میزان کاهش زیاد نیست. در دوره همهگیری کرونا قیمتها بالا رفت و حالا نرخ سود وامهای مسکن افزایش یافته است؛ یعنی در حال حاضر خریداران با دو عامل مهم، یعنی قیمت بالا و نرخ سود بالا مواجهاند، به همین دلیل، قدرت خرید آنها کاهش یافته است.
مجموعهای از عوامل، بهویژه افزایش نرخهای بهره سبب شده است تا در بخشهای گوناگون بازار مسکن تغییراتی رخ دهد. کاهش قدرت خرید و از بین رفتن برخی انگیزهها برای خرید مسکن جدید یا تعویض خانه به این معناست که در ماههای آینده، میزان فروش مسکن همچنان کاهش خواهد یافت. کارشناسان معتقدند، آنچه در بازار مسکن رخ خواهد داد، تا اندازه زیادی به سیاستهای پولی بانکمرکزی و شاخصهای اقتصادی وابسته است. بانکمرکزی سیاست پولی خود را معکوس کرده و این اقدام اثرات زیادی بر بازارهای گوناگون دارد. در دوره همهگیری کرونا فعالیت در بخش مسکن زیاد بود و مردم برای مدت طولانی مجبور بودند در خانه بمانند یا از خانه فعالیتهای شغلی خود را انجام دهند. در ماههای اخیر، این شرایط تغییر کرده است.
بانکمرکزی میداند که افزایش نرخهای بهره به خانوادهها و اقتصاد لطماتی وارد میکند؛ اما این کار را انجام خواهد داد؛ زیرا مهار تورم در اولویت است. طی ماه ژوئن یعنی دوماه پیش، قیمت مسکن ۱۸درصد بالاتر از ژوئن سال پیش بود؛ اما در مقیاس ماهانه قیمتها کاهش یافت. اهمیت بخش ساختوساز برای اقتصاد بسیار زیاد است و نشانههای افت فعالیتها در این بخش باید جدی گرفته شود. مدیران تعداد زیادی از شرکتها و گروههای صنعتی، هفته قبل نسبت به ضعف در بخش یادشده هشدار دادند. آنها معتقدند، این بخش در حال حاضر در رکود به سر میبرد. مدیر یکی از شرکتهای فعال در حوزه ساخت مسکن میگوید: «اخیرا موارد لغو خرید به میزان قابل ملاحظهای افزایش یافته است؛ زیرا درباره بسیاری از مسائل ابهام وجود دارد. این ابهام، تصمیمگیری را برای تمامی فعالان بازار دشوار میکند.»
در دو فصل اخیر، تولید ناخالص داخلی آمریکا کاهش یافته است و برخی تحلیلگران معتقدند، ضعف، عمیقتر خواهد شد. مشخص نیست که این ضعف چه مدت طول میکشد و شدت آن چقدر است؛ اما خریداران و فروشندگان میدانند که با شرایطی متفاوت با قبل مواجه خواهند بود. طی دوسال دوره همهگیری کرونا قیمت مسکن ۴۰درصد بالا رفت؛ زیرا هم نرخ سود وامهای مسکن نزدیک به صفر بود و هم همهگیری زمینه را برای افزایش تقاضای مسکن فراهم کرده بود. در نظرسنجی از ۳۰متخصص بازار مسکن، آنها گفتند که در سالجاری، متوسط قیمتها ۸/ ۱۴درصد بالا خواهد رفت؛ اما در سال آینده رشد قیمت بسیار اندک خواهد بود. برخی کارشناسان میگویند، بازار مسکن دچار حباب است و این حباب طی دوسال آینده از میان خواهد رفت. وضعیت بازار مسکن از اوایل سال ۲۰۲۰ تاکنون عادی نبوده است و مدتها طول خواهد کشید تا این وضعیت عادی شود. نباید انتظار داشت که تحولات کاهش یابد و بازار خیلی زود آرام شود؛ اما اقداماتی که بانکمرکزی برای مهار تورم انجام میدهد، بر بازار مسکن اثرات منفی دارد.