حرکت در مسیر تحول

مونا امیری/ پژوهشگر اقتصادی تامین مالی و جذب سرمایه، یکی از اصول اولیه و مهم برای به حرکت درآوردن چرخه‌‌ اقتصاد و دستیابی به رشد و توسعه پایدار است. در تامین مالی می‌‌‌توان از روش‌های گوناگونی نظیر روش‌های مشارکتی، تامین مالی از طریق بازار بورس و بدهی، تسهیلات بانکی و... استفاده کرد. امروزه ظهور فناوری بلاک‌چین، عصر جدیدی از تامین مالی را پیش‌‌‌روی ما قرار می‌دهد و با ایجاد انقلابی در خدمات مالی، پنجره‌‌‌ای را به‌‌‌سوی آینده‌‌‌ای پویا می‌‌‌گشاید. به‌‌‌عبارت دیگر، بلاک‌چین با دارا بودن ویژگی‌‌‌هایی همچون عدم‌تمرکز، امنیت و شفافیت بالا و تغییرناپذیری، تحولات مهمی در بخش مالی پدید آورده است.

اکوسیستم مالی سیفای (Cefi)  و دیفای (Defi)

امروزه دنیای مالی با توسعه‌‌ پلتفرم‌‌‌های بلاک‌چین و ظهور ارزهای دیجیتال در حوزه‌‌ فناوری، تحول زیادی به خود دیده است. یکی از تحولات اساسی، پیدایش دو اکوسیستم مالی است: اکوسیستم مالی متمرکز(Cefi)  و اکوسیستم مالی غیرمتمرکز (Defi) که اولی نسبت به دیگری قدمت بیشتری دارد. امور مالی متمرکز و غیرمتمرکز، تفاوت‌هایی با هم دارند؛ اما هدف مشترکی را دنبال می‌کنند که ارائه کالا و خدمات مالی با کیفیت بالا به مشتریان است. در تعریف کلی، امور مالی متمرکز به ارائه خدمات مالی به‌‌‌صورت سنتی و تحت نظارت و کنترل نهاد واسط می‌‌‌پردازد؛ در حالی که امور مالی غیرمتمرکز با حذف واسطه‌‌‌های مالی و از طریق قراردادهای هوشمند، شرایط را برای تراکنش‌‌‌های همتا به همتا فراهم می‌‌‌آورد. جدول گزارش به مقایسه‌‌‌ مشخصات این دو سیستم مالی پرداخته است.

در نظام مالی سنتی، انتقال سرمایه از طریق پلتفرم‌‌‌های پرداخت سنتی صورت می‌‌‌پذیرفت. با توسعه‌‌ فناوری بلاک‌چین، این انتقال با استیبل‌‌‌کوین‌‌‌های سیفای (مانند USDT و USDC) و همچنین، از طریق استیبل‌‌‌‌کوین‌‌‌های دیفای (مانند DAI ) صورت می‌‌‌پذیرد. مبادلات ارزی نیز در نظام مالی سنتی، در صرافی‌‌‌ها و بروکرهای فیزیکی انجام می‌‌‌شد. این در حالی‌‌‌ است که امروزه، ارزهای دیجیتال می‌‌‌توانند در صرافی‌‌‌های سیفای (مانند باینانس و کوین‌‌‌بیس) و صرافی‌‌‌های دیفای (مانند یونی-سوآپ برای مبادله دارایی و پلتفرم DYDX برای مبادله مشتقات) خرید و فروش شوند. دنیای ارزهای دیجیتال، سرمایه‌گذاری را نیز دستخوش تغییر و تحولات کرده است. در گذشته، برای سرمایه‌گذاری فقط از صندوق‌های سرمایه‌گذاری استفاده می‌‌‌شد. امروزه، سیستم مالی کریپتو با معرفی صندوق‌های سرمایه‌گذاری متمرکز (نظیر گری‌‌‌اسکیل و گلکسی) و صندوق‌های سرمایه‌گذاری غیرمتمرکز (مانند کانوکس) گزینه‌‌‌های بیشتری را برای ارائه‌‌ خدمات مالی مطلوب، پیش‌‌‌روی سرمایه‌گذاران قرار داده است.

تامین مالی جمعی بر بستر بلاک‌چین

در سال‌های اخیر، تامین مالی جمعی به‌عنوان یکی از روش‌های نوین تامین مالی توانسته است در مواردی جایگزین روش‌های سنتی شود. در تامین مالی سنتی برای کسب‌وکار‌‌‌ها، پروژه‌‌‌ها به تعداد اندکی از سرمایه‌گذارها محدود می‌‌‌شوند؛ اما در تامین مالی جمعی این رویه تغییر یافته است. در روش تامین مالی جمعی، سرمایه‌‌‌های اشخاص مختلف حقیقی و حقوقی برای کمک به کسب‌وکارهای نوپا و استارت‌آپ‌‌‌ها تجمیع می‌شود. جمع‌‌‌سپاری مالی می‌‌‌تواند مبتنی بر مدل‌‌‌های مختلفی همچون خیریه، پاداش، سهام و وام اجرا شود. تامین مالی جمعی می‌‌‌تواند در بستر بلاک‌چین و با حذف واسطه‌‌‌های سنتی مانند بانک‌ها صورت پذیرد. یکی از شیوه‌‌‌های تامین مالی جمعی در بستر بلاک‌چین، عرضه اولیه کوین‌‌‌ها (ICO)  و پیشنهاد اولیه تبادل(IEO)  است.

همچنین، معروف‌ترین پلتفرم‌‌‌های سرمایه‌گذاری جمعی در بستر بلاک‌چین، پلتفرم‌‌‌های TallyCoin، Tecra Space وMeridio هستند. در حال حاضر، اولین و بزرگ‌ترین شبکه مبتنی بر فناوری دفتر کل توزیع‌‌‌شده در کشور، شبکه ققنوس است که با راه‌‌‌اندازی سکوی تامین مالی جمعی، اقدام به حمایت از کسب‌وکارهای نوپا کرده است. در سکوی تامین مالی جمعی ققنوس، گواهی شراکت طرح‌‌‌های متقاضیان تامین مالی جمعی در قالب توکن بر بستر شبکه ققنوس در اختیار تامین‌‌‌کنندگان قرار می‌گیرد. شبکه ققنوس اقدام به ارائه خدمات مالی به‌‌‌صورت متمرکز می‌‌‌کند. در این شبکه، طرح تجاری و سایر اطلاعات فنی، کسب‌وکاری و حقوقی مرتبط با هر طرح تامین مالی، در قالب سپیدنامه منتشر می‌شود و سرمایه‌گذاران با مطالعه آن می‌‌‌توانند به بررسی طرح مربوطه از جوانب مختلف بپردازند.

آینده‌‌ روشن تامین مالی

از آنجا ‌‌‌که امور مالی غیرمتمرکز مزایای متعددی نسبت به امور مالی سنتی در زمینه تمرکززدایی، دسترسی، کارآیی، قابلیت تعامل و شفافیت فراهم می‌کنند، به‌‌‌نظر می‌رسد ماهیت خدمات مالی در جهان، در آینده‌‌‌ای نه‌چندان دور متحول شود. در حال حاضر، صنعت دیفای با چالش‌‌‌های زیادی از جمله خطاهای کاربر، هزینه‌‌‌های تراکنش و... مواجه است و به‌‌‌نظر می‌رسد همچنان تا پذیرش همگانی در سطح جهان مسیری طولانی در پیش دارد.