اثرات منفی دلار قوی

طی دو سال گذشته، بانک‌های مرکزی تلاش کرده‌اند اثرات همه‌گیری بر اقتصاد را جبران کنند؛ یعنی نرخ‌های بهره را پایین آورده‌اند. میزان بالای نقدینگی در اقتصادها، جنگ اوکراین و اختلال‌ها در زنجیره‌های تامین، سبب رشد شدید نرخ‌های تورم شده و مدتی است که بانک‌های مرکزی بر مهار تورم تمرکز کرده‌اند. یکی از تحلیلگران می‌‌‌گوید: «اکنون در دنیایی زندگی می‌کنیم که در آن، داشتن ارز قوی و خنثی کردن نیروهایی که سبب رشد نرخ تورم می‌شوند، مورد استقبال بانک‌های مرکزی است.» در سال‌جاری میلادی عملکرد شاخص دلار مثبت بوده و ارزش این ارز در برابر برخی پول‌های معتبر به بالاترین حد طی سال‌های گذشته رسیده است. قبلا بانک‌های مرکزی از افزایش ارزش دلار در برابر پول‌های ملی استقبال می‌‌‌کردند؛ اما حالا آنها تحت فشار قرار دارند تا مانند بانک مرکزی آمریکا، نرخ بهره را بالا ببرند. ضعف یک ارز، نرخ تورم را بالا می‌برد؛ زیرا قیمت کالاهای وارداتی را بیشتر می‌کند. به همین دلیل، در دوران کنونی که نرخ‌های تورم بالاست، بانک‌های مرکزی نمی‌‌‌توانند ضعف پول ملی را تحمل کنند.

جنگ روسیه علیه اوکراین، لطمات زیادی به اقتصادهای اروپایی وارد کرده است بنابراین ارزش یورو تحت فشار قرار دارد. چندی پیش، بسیاری از تحلیلگران معتقد بودند که ارزش یورو همچنان کاهش می‌یابد تا برابر ارزش دلار شود. بدون شک مقامات بانک‌مرکزی اروپا تغییرات ارزش یورو را زیر نظر دارند. اثرات تورم‌زای ضعف یورو ریسک بزرگی برای اقتصاد اروپاست. ایزابل اشنابل، عضو پرنفوذ بانک‌مرکزی اروپا در یک مصاحبه گفته بود: «ما کاملا مراقب تغییرات ارزش یورو در برابر دلار هستیم و از اثرات منفی کاهش ارزش یورو بر تورم آگاهیم. البته قصد دخالت در بازار ارز و نرخ برابری یورو را نداریم.»

سرمایه‌گذاران معتقدند، به دلیل تاثیرات بزرگ جنگ اوکراین بر اقتصاد اروپا و وابستگی شدید این قاره به انرژی صادراتی روسیه، حفظ ارزش یورو در برابر دلار کار آسانی نخواهد بود. نکته مهم این است که بانک‌مرکزی انگلستان، بارها نرخ‌های بهره را بالا برده؛ اما ارزش پوند در برابر دلار کاهش یافته است. یکی از دلایل ضعف پوند، پیش‌بینی رخ‌دادن رکود در اقتصاد انگلستان در ماه‌های آینده است. ضعف پوند سبب نگرانی مقامات بانک مرکزی انگلستان می‌شود؛ زیرا از پیش نرخ تورم در این کشور به‌شدت بالا رفته است. بانک‌مرکزی سوئیس نیز که در جلوگیری از رشد ارزش فرانک سابقه طولانی دارد، رویکرد خود را تغییر داده است. این نهاد نیز نگران افزایش نرخ تورم است. در این میان، بانک مرکزی ژاپن یک استثناست و شاهد هستیم که سیاست‌های کاملا انبساطی این نهاد حفظ شده است. این در حالی است که ارزش ین به‌شدت کاهش یافته است. البته برخی تحلیلگران معتقدند، کاهش سریع ارزش ین، نهادهای تصمیم‌گیر در ژاپن را به اقدام برای بالا بردن ارزش این ارز تشویق خواهد کرد.

یکی از نگرانی‌ها درباره رشد ارزش دلار، تاثیر منفی این امر بر رشد اقتصادهای نوظهور است؛ به‌ویژه آن‌دسته از کشورها که بدهی‌های قابل ملاحظه‌ای به دلار دارند، نسبت به رشد ارزش دلار آسیب‌‌‌پذیرتر هستند. بنا به اعلام صندوق بین‌المللی پول، حتی قبل از رشد ارزش دلار در ماه‌‌‌های اخیر، ۶۰‌درصد اقتصادهای با درآمد پایین در معرض ناتوان شدن در پرداخت بدهی‌های خود بودند. کارشناس سرمایه‌گذاری در موسسه بلک‌راک می‌گوید: «رشد ارزش دلار یکی از دلایل میزان پایین سرمایه‌گذاری در اقتصادهای نوظهور است؛ زیرا رشد ارزش دلار سبب شده است تا سرمایه‌گذاری در این اقتصادها بسیار پرریسک شود. در بخش اعظم اقتصادهای نوظهور، میزان بدهی‌‌‌ها به دلار بسیار بالاست. هم دولت‌ها و هم شرکت‌ها در این اقتصادها بدهی‌‌‌های دلاری چشمگیر دارند.»

مشکلاتی که با افزایش ارزش دلار برای اقتصادهای دیگر به وجود می‌آید، بزرگ است. دلار نقش منحصربه‌فردی در سیستم مالی جهان دارد و رشد ارزش این ارز سبب می‌شود که شرکت‌ها و خانواده‌ها در بسیاری از اقتصادها سخت‌تر بتوانند به منابع مالی دست پیدا کنند. در واقع، افزایش ارزش دلار به شکل‌های گوناگون دسترسی به منابع مالی را دشوارتر می‌کند. با توجه به اینکه نرخ‌های تورم در اقتصادهای بزرگ، به‌ویژه آمریکا برای مدتی نسبتا طولانی بالا باقی خواهد ماند و بانک‌مرکزی آمریکا مصمم است تورم را مهار کند، باید برای اثرات منفی افزایش نرخ‌های بهره در این کشور آماده بود.