معضل همیشگی کسری بودجه

محمدرضا قاسمی کارشناس بازارسرمایه در سال‌جاری اتفاقات موثر زیادی بر بازار سرمایه وجود داشت که در دو دسته سیاسی و اقتصادی قابل تقسیم است و به نظر موثرترین آنها باید ترکیبی از تاثیرگذاری سیاسی و اقتصادی را داشته باشد. مهم‌ترین رویدادهای سیاسی شامل انتخابات ریاست‌جمهوری، تداوم مذاکرات سیاسی، نبرد قدرت بین آمریکا و روسیه و در نهایت جنگ اوکراین بوده است.

مهم‌ترین رویدادهای اقتصادی هم شامل رشد قیمت محصولات به دلیل افزایش شدید تقاضا در بازار‌های جهانی، کسری بودجه دولت در سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ و قراردادهای ۲۵ساله با چین و روسیه بوده است. بیش از دوسوم ارزش بازار و بیش از یک‌سوم نمادهای اصلی بازار متاثر از قیمت‌های جهانی هستند که عمده‌ترین منبع تامین درآمدهای مالیاتی دولت و ارزآوری پس از نفت را نیز تشکیل می‌دهند. دو عامل خلاف جهت یکدیگر، این صنایع و همچنین شاخص کل را در نقطه بازدهی صفر از ابتدای سال قرار داده است؛ عامل منفی تامین کسری بودجه ۱۴۰۱ دولت از محل هزینه تراشی برای این صنایع و عامل مثبت رشد قیمت‌های جهانی. عوامل موثر بر قیمت‌ها در بازار جهانی در حال حاضر ابتدا به نتیجه جنگ روسیه و اوکراین برمی‌گردد، سپس نتیجه مذاکرات وین با تنها تاثیر نسبی بر قیمت نفت در یک بازه زمانی محدود (افزایش عرضه در بازار با فروش نفت ذخیره شده ایران). نیاز دولت به انتشار اوراق برای تامین کسری بودجه با افزایش نرخ سود موثر اوراق با درآمد ثابت، به افزایش رکود در بازار سرمایه منجر شد و هر مثبتی در کمتر از دو روز به تعادل می‌رسید. با این توضیحات، به نظر موثرترین عامل بر بازار سرمایه کسری بودجه دولت بوده که وابستگی شدیدی به نتیجه مذاکرات و افزایش یا کاهش درآمدهای نفتی (بخش سرمایه‌ای بودجه) دارد.