پایان «نورد استریم»؟
اما موضعگیری نرم برلین در قبال روسیه برای جلوگیری از بروز یک بحران تمام‌عیار در اوکراین سبب تعجب و نگرانی هم پیمانهای آلمان شده و کارشناسان، این کشور را به نظاره‌‌گر بودن متهم کردهاند. در حالی که آمریکا و برخی کشورهای عضو اتحادیه اروپا از اوکراین حمایت نظامی کردهاند، آلمان پیشنهاد داده کمک‌های پزشکی به اوکراین ارائه کند و پیشنهاد ارسال کلاهخود برای نظامیان اوکراین مورد استهزا قرار گرفته است. آلمان همچنین ارسال سلاح آلمانی به اوکراین از سوی استونی را ممنوع کرده است. فرمانده نیروی دریایی آلمان که اخیرا استعفا داد گفته بود: «ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، شایسته احترام است.»او بحران اوکراین را یک موضوع کوچک‌تر توصیف کرده بود. این گونه رفتارها سبب نارضایتی هم پیمانهای آلمان در ناتو شده است. آنها مایلند برای مقابله با کرملین جبهه واحدی وجود داشته باشد. وزیر دفاع لتونی با اشاره به ارتش آلمان به روزنامه فایننشال تایمز گفته است: «بدون رهبری آلمان، امنیت اروپا تضمین نمی‌شود. در شرایط کنونی تردید آلمان در استفاده از نیروی نظامی بسیار غیرمنطقی است.» هفته گذشته اولاف شولتس، صدراعظم جدید آلمان تاکید کرد که سیاست‌های این کشور با سیاست‌های اتحادیه اروپا و ناتو در قبال روسیه هماهنگ است. اما او گفت: «ما هیچ سلاح کشنده‌ای در اختیار اوکراین قرار نخواهیم داد.»
استفان شلر، یکی از کارشناسان شورای روابط خارجی آلمان گفته است:«موضعگیری دولت کنونی آلمان که ائتلافی از سه حزب سوسیال دموکرات، سبزها و دموکرات‌‌های آزاد است در تاریخ ریشه دارد. سوسیال دموکرات‌ها معتقدند در دوران جنگ سرد، استراتژی تنش زدایی در قبال شوروی موفق بود. اما در شرایط کنونی که ۱۰۰هزار سرباز روسیه در مرز اوکراین مستقر شده‌‌اند رویکرد نرم در قبال مسکو اشتباه است. لیبرال‌‌ها و بخشی از سبزها موضع قاطع‌تری در قبال روسیه دارند اما سبزها که در جنبش صلح ریشه دارند همواره از گذشته‌‌های دور درباره هر نوع تامین تجهیزات نظامی نگرانی عمیق داشته‌اند.» سوال بعدی این است که چرا آلمان مایل نیست سلاح برای اوکراین ارسال کند؟ رویکرد احتیاط‌آمیز آلمان در خصوص جلوگیری از اقدام روسیه علیه اوکراین، برای مقامات این کشور پذیرفته نیست. وزیر خارجه اوکراین اخیرا در یک توییت نوشت: «سخنان مقامات آلمان در خصوص غیرممکن بودن ارسال سلاح دفاعی به اوکراین و تردید درباره قطع کردن ارتباط روسیه با سیستم سوئیفت هیچ تناسبی با سطح روابط ما با آلمان و وضعیت امنیتی کنونی ندارد.» وزیر خارجه آلمان فورا به این توییت پاسخ داد و گفت: «اقدامات آلمان با مسوولیت‌پذیری تاریخی انجام شده است و در تاریخ ریشه دارد. به دلیل نقش آلمان در جنگ جهانی دوم ما مایل نیستیم به مناطق بحرانی سلاح ارسال کنیم.»
اما تحلیلگر موسسه ملی مطالعات استراتژیک اوکراین معتقد است:«این باور که آلمان به دلیل اقداماتی که در جنگ جهانی دوم انجام داده باید مسوولیتی ویژه در قبال روسیه عهده‌‌دار باشد غیرمنطقی است. در پارادایم مسوولیت آلمان در جنگ جهانی دوم، این کشور به اوکراین بیش از روسیه مدیون است، زیرا نیروهای آلمانی در سال‌‌های ۱۹۴۱ و ۱۹۴۲ کل خاک اوکراین را تصرف کردند و زیانهای بسیار زیادی به این کشور وارد شد. از سوی دیگر اگر روسیه به اوکراین حمله کند، آلمان باید مسوولیت پیامدهای منفی این اقدام روسیه را بر عهده گیرد.»
یکی دیگر از تحلیلگران می‌گوید: «رویکردی که دولت آلمان اتخاذ کرده، متعادل نیست. در گذشته اقدامات آلمان زیانهای بزرگی به اوکراین وارد کرد و اگرچه عدم‌تمایل آلمان به ارسال سلاح برای اوکراین قابل درک است، در سناریوی کنونی ارسال سلاح برای تجهیز اوکراین یک کمک به این کشور محسوب می‌شود.» استفان شلر معتقد است آلمان باید تعداد قابل ملاحظه‌‌ای تجهیزات دید در شب و جلیقه‌های محافظ برای اوکراین ارسال کند. همچنین آلمان نباید از ارسال سلاح از سوی شرکای اروپایی به اوکراین جلوگیری کند و مقامات برلین نباید سخنانی به زبان آورند که همبستگی اروپا را تضعیف کند. قبلا آلمان در حوزه ارسال سلاح با انعطاف رفتار کرده است. با آنکه ارسال سلاح به مناطق بحرانی جزو سنت سیاست خارجی آلمان نیست، اما این کشور گاهی این سنت را زیر پا گذاشته است. برای مثال آلمان برای حمایت از کردها در سوریه سلاح در اختیار آنها قرار داد تا از آن برای مبارزه با جنگجویان دولت اسلامی استفاده کنند.
سومین پرسش این است که آیا خط لوله نورد استریم ۲ نقطه ضعف آلمان است؟ به نظر می‌رسد روابط اقتصادی آلمان با روسیه و پروژه خط لوله انتقال گاز نورد استریم۲، عامل اصلی رویکرد نرم برلین در قبال مسکو است. خط لوله نورد استریم ۲ قرار است برای انتقال گاز روسیه به آلمان مورد استفاده قرار گیرد و واشنگتن نگران آن است که مسکو از این ابزار برای افزایش نفوذ خود در اروپا استفاده کند. با آنکه آلمان در مسیر افزایش تولید انرژی‌های تجدیدپذیر قرار دارد اما در شرایط کنونی اگر آلمان تصمیم بگیرد پروژه نورد استریم ۲ را متوقف کند به این کشور لطمه وارد خواهد شد. وابستگی آلمان به گاز شدید است و تا وقتی میزان کافی انرژی تجدیدپذیر در این کشور تولید نشود این وابستگی پیوسته افزایش خواهد یافت بنابراین برلین به گاز و انرژی وارداتی نیازمند است.
یکی از تحلیلگران شورای آتلانتیک می‌گوید:«آنچه شاهد هستیم وضعیتی است که در آن روابط اقتصادی بر شیوه واکنش غرب به یک بحران که شامل روسیه است تاثیر گذاشته است. آلمان طی چند دهه سیاست‌های صلح طلبانه داشته است. اما تصور می‌‌کنم عوامل سیاسی نیز در رویکرد دولت آلمان موثر هستند. حزب سوسیال دموکرات که صدراعظم آلمان از آن انتخاب شده، به لحاظ تاریخی روابط مثبت با روسیه داشته اما حزب سبزها که وزرای خارجه، اقتصاد و محیط‌زیست آلمان از آن انتخاب شده‌‌اند با پروژه نورد استریم ۲ مخالف است و رویکرد مثبت به روسیه ندارند.» وزیر خارجه آلمان برای نشان دادن تمایل این کشور به حل بحران اوکراین، هفتم ماه جاری میلادی به این کشور سفر میکند. او گفته است: «آلمان در حال کار روی یک بسته قدرتمند تحریمی علیه روسیه است که در صورت حمله این کشور به اوکراین اجرا می‌شود و این بسته شامل بخش‌های مختلف از جمله خط لوله نورد استریم۲ است.» پوتین در حال آزمودن غرب و تلاش برای تغییر نظم امنیتی دوران پس از جنگ جهانی دوم است. در حال حاضر آلمان باید از اظهارنظرهایی که همبستگی اروپا را تضعیف میکند، اجتناب کند و با هم‌پیمان‌‌های خود به رویکردی واحد دست یابد.
