سرمایه‌گذار خارجی می‌آید؟
بی‌شک مشخص است اکوسیستم استارت‌آپی ایران در این چند سال اخیر وضعیت خوبی نداشته و شروع این بحران‌‌ها از سال ۹۷ پس از خروج آمریکا از برجام و تشدید تحریم‌های اقتصادی بر ایران شکل گرفت و با آغاز کرونا نیز تشدید شد. فارغ از اینکه گفته می‌شود از هر ۱۰ استارت‌آپ، تنها یک مورد به موفقیت رسیده و ۹ مورد دیگر با شکست روبه‌رو می‌شوند، طی این چند سال اخبار مربوط به ورشکستگی استارت‌آپ‌‌هایی که حتی چند مرحله جذب سرمایه داشته‌‌اند، بسیار به گوش می‌‌رسید؛ معلولی که علت آن خروج آمریکا از برجام، کاهش شدید ارزش پول، افزایش چشمگیر هزینه‌های سازمان و در نهایت ناتوانی اکوسیستم در جذب سرمایه برای ادامه حیات خود بود. نیرو‌‌های متخصص بهشدت ناامید از شرایط، راهی جز تعطیلی کسبوکار خود نداشته و راه مهاجرت را در پیش گرفتند و شاهد کوچک شدن اکوسیستم استارت‌آپی ایران در چند سال اخیر شدیم.
اکوسیستم استارت‌آپی ایران در این سه سال گذشته تلاش کرد با ارائه راه‌حل‌‌های نوآورانه مشکلات را حل کند، از این رو استارت‌آپ‌‌ها پس از ناامیدی از جذب سرمایهگذاران خارجی راه‌‌حل جذب سرمایه را حضور در بورس دیدند. حضور یک استارت‌آپ در بورس قطعا تاثیر مثبتی در جلب اعتماد سرمایهگذاران دارد. شفافیت در قیمت‌‌گذاری شرکت‌‌ها، شرایط مالی و... مواردی است که برای سرمایهگذاران داخلی و خارجی مهم است. در این سال‌ها شاهد تمایل حضور چند شرکت و استارت‌آپ بزرگ ایرانی از جمله ایرانسل، رایتل، شاتل، تپ‌‌سی، آسیاتک، دیجی‌‌کالا و کافه‌‌بازار در بورس بودیم. اما هیچ‌‌کدام تا به امروز نتوانسته‌‌اند وارد بورس شوند. اگر بخواهیم صادق باشیم یکی از دلایل آن عدم ثبات اقتصادی است که بعد از خروج آمریکا از برجام بهشدت گریبان‌‌گیر اقتصاد کشور شد. از این رو ریسک تداوم یک استارت‌آپ باعث عدم حضور آنها در بورس شد.
از طرفی شرایط بد اقتصادی قدرت خرید و هزینه‌‌کرد مردم را برای سرویس‌‌ها و خدمات کاهش داد. تورم بالا باعث شده است تا مردم با اولویت‌‌بندی متفاوت‌تری نسبت به گذشته، مخارج خود را مدیریت کنند از این رو سرویس‌‌های B۲C و C۲C که نیاز به Critical mass دارند با مشکلات بزرگی مواجه شدند.
شرایط نامناسب کسبوکار در کشور و همچنین وجود تحریم‌های بین‌المللی، بازار کار این روزهای کشور را آشفته‌‌تر از قبل کرده است، از طرفی قوانین داخلی نیز باعث شده است تا شرایط برای جذب سرمایهگذاران خارجی بسیار کاهش یابد. گروه پارلمانی دفتر مطالعات اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس، در گزارشی با عنوان «الزامات جذب بهینه سرمایه‌‌گذاری مستقیم خارجی در ایران با بهره‌‌گیری از تجارب کشورهای موفق» آورده است: «با اینکه در دو دهه اخیر سرمایه‌‌گذاری مستقیم خارجی با رشد و توسعه اقتصادی بسیاری از کشورها همراه بوده و بازار رقابتی بزرگی ایجاد کرده است، اختلاف نظرهایی درباره اینکه آیا سرمایه‌‌گذاری خارجی یکی از علل رشد اقتصادی است یا خیر وجود دارد.»
به نظر می‌‌رسد تنها راه گذشت از این بحران، به ثمر نشستن برجام و رفع تحریم‌ها به شکل واقعی است، تا مجددا شاهد تمایل سرمایهگذاران خارجی در اکوسیستم‌‌های استارت‌آپی ایران باشیم و دوباره به دور‌‌ه شکوفایی این حوزه برگردیم، در غیر این صورت، شانس ورود سرمایهگذاران خارجی به کشور و اقدام به سرمایه‌‌گذاری بهشدت کم خواهد بود و شرکت‌‌ها و استارت‌آپ‌‌ها حتی شرایط حضور در بورس را نخواهند داشت و هرکدام به طریقی رو به نابودی خواهند رفت.
