مکانیزم‌های کمپین‌سازی
در طول زمان، گلریزان از گود زورخانه‌‌‌ها به خانه‌‌‌ها کشیده شد؛ به گونه‌‌‌ای که زنان نیز در این سنت حسنه حضور یافتند و حتی برای برگزاری سفره نذر ابوالفضل(ع) که با نذری‌‌‌های زنان گسترده میشد، نوعی گلریزان کوچک برپا می‌‌‌داشتند. با وجود سابقه طولانی تامین مالی بر پایه اهدا، سایر انواع تامین مالی جمعی در کشورمان، عقبه قابل توجهی ندارند. در خصوص اولین زمانی که در ازای تامین مالی، به تامین‌کنندگان پاداش تعلق گرفته، اطلاعاتی در دست نیست. از زمانی که پلت‌فرم‌‌‌های اینترنتی در کشور گسترش یافتند، کمپین‌‌‌های تامین مالی نیز گسترش پیدا کردند. تا امروز سه مدل تامین مالی در کشورمان به صورت آنلاین انجام شده است. مدل اهدا که سابقه طولانی در کشورمان دارد، اولین پلت‌فرم تامین مالی جمعی بود که بر مبنای همین مدل شکل گرفتند. همزمان با گسترش شبکه‌‌‌های اجتماعی، تامین مالی مبتنی بر پاداش نیز به‌سرعت وارد کسب‌وکارها و سایر حوزه‌‌‌ها در ایران شد. شروع مدل سوم، یعنی مدل تامین مالی جمعی بر پایه مشارکت، با دشواری‌‌‌هایی روبه‌‌‌رو بود. کمپین‌‌‌هایی که به صورت غیر‌قانونی اقدام به کلاهبرداری در سطح کلان کردند، موجب شدند تا اعتماد عموم به این مدل خدشه‌‌‌دار شود. بعد از این اتفاقات، سازمان بورس و اوراق بهادار ایران، معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی بر آن شدند تا فرآیند تامین مالی بر پایه مشارکت را قانون‌گذاری و سکو‌‌‌های این مدل را در کشور به صورت قانونی راه‌‌‌اندازی کنند. فرآیند تکمیل دستورالعمل تامین مالی جمعی از سال ۹۳ کلید خورد، اما تا سال ۹۷ به طول انجامید. در این سال، چهار سکو موافقت اصولی این عمل را دریافت کردند. در سال ۹۹ نیز این چهار شرکت در نهایت مجوز این کار را دریافت کردند و تامین مالی جمعی بر پایه مشارکت در ایران آغاز شد. در حال حاضر، بیشتر کمپین‌‌‌های تامین مالی جمعی با تمرکز بر همراهی سرمایه‌گذاران با طرح‌‌‌هایی است که سرمایه در گردش یکساله یک کسب‌وکار را تامین کنند؛ یعنی دوره بازگشت سرمایه در مدل مشارکت در درآمد این طرح‌‌‌ها کمتر از یک‌سال است و طی این مدت، اصل پول سرمایه‌گذاران به همراه مقداری سود از محل پروژه تامین شود. با توجه به وجود ریسک در این نوع سرمایه‌گذاری، قاعدتا سرمایه‌گذاران انتظار سود بیشتری نسبت به سود سپرده بانکی و سود معمول صندوق‌های سرمایه‌گذاری درآمد ثابت دارند. پول‌‌‌های جمع‌شده در قالب سرمایه در گردش، بر اساس برنامه کسب‌وکاری که روی سکوی تامین مالی قرار می‌گیرد، تامین می‌‌‌شوند. مدت جمع‌‌‌آوری پول حداکثر یک‌ماه است و تنها در صورتی که تمام پول در این مدت جمع‌‌‌آوری شود، سرمایه‌گذاری انجام می‌گیرد و به‌اصطلاح کمپین موفق تلقی می‌شود. شرکت فرابورس ایران برای جلب اعتماد مردم، کارآفرینان و صاحبان طرح را موظف کرده است تا حداقل ۱۰درصد مبلغ نهایی سرمایه‌گذاری را در ابتدای هر کمپین از منابع مالی خود تامین کنند و خود بخشی از سرمایه‌گذاران طرح باشند. سرمایه‌گذاران حقوقی، محدودیتی برای سرمایه‌گذاری ندارند؛ این در حالی است که سرمایه‌گذاران حقیقی در نهایت تا ۵درصد مبلغ کل را می‌توانند مشارکت کنند. هدف این محدودیت‌ها این است که ریسک این مدل سرمایه‌گذاری برای افراد حقیقی به حداقل برسد. این روش به کسب‌وکارها کمک می‌کند تا پروژه‌‌‌های خود را تامین مالی کنند. از طرف دیگر، سرمایه‌گذاران می‌توانند در تولید کشور سهیم باشند. امید است این مدل جدید بتواند در گسترش تولید کشور و بهره‌‌‌مندی سرمایه‌گذاران از فعالیت‌‌‌های واقعی در اقتصاد نقش بسزایی ایفا کند.
