دومینوی افزایش قیمت‌ها
در حالی که سیاستگذاران مشغول بحث درباره مدت بالا باقی‌ماندن نرخ تورم هستند، پرسش اصلی این است که واکنش خانوادهها و شرکت‌ها به نرخ‌های جدید تورم بالا چه خواهد بود؟ آیا الگوی رفتاری مصرف‌کنندگان تغییر خواهد کرد؟ چندی پیش، رئیس فدرال‌رزرو آتلانتا گفته بود، نگرانی اصلی‌اش این است که هرچه مدت بالا باقی‌ماندن نرخ تورم بیشتر طول بکشد، احتمال اینکه شرکت‌ها و نیروی کار اطمینان پیدا کنند، همچنان قیمت‌ها رشد می‌کند، بیشتر می‌شود و این باور، سبب تغییر رفتار آنها خواهد شد. نیروی کار، خواستار افزایش سطح دستمزد هستند؛ زیرا می‌‌‌بینند دستمزد کنونی‌شان مانند گذشته برای هزینههای زندگی کافی نیست. این درخواست سبب می‌شود، شرکت‌ها قیمت کالاهای خود را بالا ببرند و در نتیجه، نیروی کار باز هم خواستار افزایش دستمزد می‌شود. اقتصاددانها معتقدند، این فرآیند به رشد پایدار نرخ تورم منجر می‌شود و بانک‌مرکزی تحت‌تاثیر این رشد مجبور می‌شود، اقدام به مهار تورم کند و اگر شرایط اقتصاد خوب نباشد، شاهد رکود خواهیم بود. از سوی دیگر، ممکن است مصرف‌کنندگان به دلیل کاهش قدرت خرید، از مصرف خود بکاهند. این سناریو نیز به زیان اقتصاد تمام خواهد شد و در بدترین حالت، رکود رخ می‌دهد. از پیش شاهد تغییر دیدگاه‌ها در بین مصرف‌کنندگان هستیم. نظرسنجی‌های متعدد نشان می‌دهد که تورم به نگرانی اصلی بسیاری از آمریکایی‌ها تبدیل شده است و مردم بیش از گذشته معتقدند که نرخ تورم برای مدتی طولانی بالا باقی خواهد ماند. در ماه سپتامبر، نتیجه نظرسنجی دانشگاه میشیگان از مصرف‌کنندگان منتشر شد. در این گزارش آمده است، در پنجماه اخیر بر شدت نگرانی مصرف‌کنندگان درباره تداوم رشد قیمت‌ها افزوده شده است. آنها همچنین نگران رشد کند سطح دستمزدها هستند که اثرات منفی بر زندگی‌شان دارد.
ماه گذشته نیز نظرسنجی فدرال‌رزرو نیویورک از مصرف‌کنندگان نشان داد که آنها نرخ تورم سال آینده و سه‌سال آینده را به ترتیب ۴درصد و ۴/ ۳درصد پیش‌بینی می‌کنند. این ارقام، بالاترین ارقام از سال ۲۰۱۳، یعنی سال شروع نظرسنجی یادشده است. نکته دیگر این است که شرکت‌ها و کسب‌وکارهای کوچک و بزرگ، اکنون معتقدند نرخ بالای تورم ادامه پیدا خواهد کرد؛ این یعنی ذهنیت آنها درباره آینده تغییر کرده است. تعدادی از شرکت‌ها، از جمله پپسی و فدکس، اعلام کردهاند که هزینه‌‌‌هایشان افزایش یافته است؛ بنابراین بهای کالاها و خدمات خود را بالا خواهند برد. شرکت مک‌کورمیک که در حوزه محصولات غذایی فعالیت می‌کند، دوره کنونی را دوره بی‌سابقه در یکی دو دهه گذشته توصیف کرده است. مدیر مالی این شرکت میگوید: «معتقدیم نرخ تورم بالا باقی خواهد ماند.» چند شرکت تولیدکننده لوازم منزل، مواد غذایی و محصولات زیبایی اعلام کردهاند که قیمت محصولاتشان را بالا خواهند برد؛ زیرا معتقدند تورم بالا زودگذر نیست.
نشانه‌هایی از رشد دستمزدها به‌ویژه در بخش رستوران‌ها مشاهده شده است و نتیجه این افزایش، بالا رفتن قیمت خدمات و منوی رستوران‌هاست. در برخی رستوران‌ها اخیرا برای دومین بار طی سال‌جاری، قیمت‌ها افزایش یافته است. مدیر یکی از این رستوران‌ها میگوید: «ما چاره‌‌‌ای جز افزایش قیمت نداریم؛ زیرا دستمزدها بالا رفته است و اگر دستمزدها را بالا نبریم، با کمبود نیروی کار مواجه خواهیم شد. در ماههای اخیر، سه‌بار دستمزدها بالا رفته است و قطعا در آینده مجبور می‌شویم، باز هم دستمزدها را بالا ببریم.» از دید مدیران رستوران‌ها، مشکل کمبود نیروی کار ادامه خواهد داشت؛ زیرا هزینه‌‌‌ها بالا رفته است و کارگران حاضر نیستند با دستمزدهای قبلی کار کنند. برخی از رستوران‌ها که قیمت‌ها را بالا برده‌اند، شاهد کاهش مشتری‌‌‌ها هستند. در حال حاضر، قیمت‌ها در رستوران‌های آمریکا نسبت به سال پیش ۵درصد بالاتر است.
گزارش وزارت کار نشان می‌دهد، افزایش هزینه مواد غذایی و اجاره‌خانه بیشترین سهم را در رشد نرخ تورم داشته است. یکی از عوامل رشد قیمت‌ها اختلال در زنجیره تامین و عامل بعدی، کمبود نیروی کار است. پیش‌بینی صاحبان کسب‌وکارها این است که هر دو عامل پایدار هستند؛ در نتیجه نمی‌توان فکر کرد نرخ تورم به‌زودی پایین خواهد آمد. صاحب یکی از رستوران‌ها میگوید: «من با دو مشکل، یعنی کمبود مواد غذایی و کمبود نیروی کار مواجه‌ام و این وضعیت در پنج‌دهه گذشته بی‌سابقه است. مطمئنم نرخ تورم بالا می‌رود.» او معمولا برای هر ساعت کار، به نیروهایش ۱۳دلار پرداخت می‌‌‌کرد که اکنون رقم یادشده به ۲۰دلار افزایش یافته است. این افزایش دستمزد سبب جذب نیروی کار شده، اما هزینههای رستوران را ده‌‌‌ها هزار دلار بالا برده است. از سوی دیگر، هر روز عرضه‌کنندگان مواد غذایی به رستوران‌ها اعلام می‌کنند برخی اقلام موردنیاز را نمی‌توانند تحویل دهند یا قیمت‌ها بالا رفته است. او قصد دارد، بار دیگر قیمت‌ها را در منوی رستوران بالا ببرد، اما می‌داند با این کار مشتری‌هایش را از دست خواهد داد.
افزایش قیمت مواد غذایی، بنزین و اجاره‌خانه به خانواده‌‌‌های با درآمد پایین و متوسط به‌شدت لطمه زده است. با آنکه دستمزدها بالاترین سرعت رشد را طی یک‌دهه اخیر داشته‌اند، رشد هزینه خانوادهها سبب شده است تا افزایش دستمزدها تاثیری در زندگی آنها نداشته باشد. این امر سبب می‌شود، نیروی کار دستمزد بالاتری بخواهد. یکی از اقتصاددانها میگوید: «چرخه افزایش دستمزدها و افزایش قیمت‌ها از پیش آغاز شده است. در بورس و اقتصاد، بزرگ‌ترین مشکل بلندمدت، تورم است. نمی‌توانید نرخ تورم را مثل لامپ، روشن و خاموش کنید.» برخی اقتصاددانها نیز معتقدند، رشد فراگیر قیمت‌ها نشانه آن است که تغییر «دینامیک روانی» مصرف‌کنندگان از پیش آغاز شده است. یکی از نشانه‌‌‌های اثرگذاری نرخ بالای تورم بر مصرف‌کنندگان این است که برنامه‌‌‌های آنها برای خرید مسکن و اتومبیل به کمترین میزان از اوایل دهه ۱۹۸۰ رسیده است. بنا به نظرسنجی دانشگاه میشیگان، این نگرانی وجود دارد که این وضعیت در بخش‌های دیگر اقتصاد هم شروع شود.
گروه دیگری از اقتصاددانها معتقدند، آنچه در حال وقوع است، از اثرات همه‌گیری کروناست و رشد تقاضا پس از بازگشایی اقتصاد سبب بیشتر شدن قیمت‌ها شده است؛ زیرا در زنجیره‌‌‌های تامین، اختلال وجود دارد و کسب‌وکارها به نیروی کار نیازمند شده‌اند؛ در نتیجه برای جذب نیروی کار دستمزدها بالا رفته است. از دید آنها این فشارهای تورمی در ماههای آینده کاهش خواهد یافت. آنها به قیمت اتومبیل دست‌دوم و الوار اشاره می‌کنند که با آنکه هنوز بالاست، نسبت به اوج خود در چند ماه پایین‌‌‌تر است. یکی از اعضای پیشین کمیته سیاست پولی بانک‌مرکزی انگلستان میگوید: «آنچه اکنون مشاهده می‌شود، مانند وقوع توفان است. یک دوره بی‌‌‌ثباتی وجود دارد، سپس قیمت‌ها کاهش می‌یابد.» او از بانک‌مرکزی آمریکا خواسته است تا واکنش بیش از حد بزرگ به نرخ بالای تورم نشان ندهد؛ یعنی نرخ‌های بهره را به‌سرعت بالا نبرد؛ زیرا در این حالت رکود رخ خواهد داد. اما همزمان با ادامه این بحث‌ها بین اقتصاددانها و فعالان بورس، صاحبان کسب‌وکارهای مختلف در حال تغییر رویه هستند. رشد قیمت نفت بر قیمت بنزین و سوخت‌های دیگر افزوده و فشارهایی بر تمامی مشاغل وارد کرده است. در سراسر آمریکا خانوادهها و صاحبان کسب‌وکار معتقدند برای مدت طولانی، نرخ تورم بالا باقی می‌‌‌ماند. یکی از تحلیلگران میگوید: «تغییر این باورها دشوار خواهد بود.»
