بزرگ‌ترین انفجار هزینه
سخنان بایدن، نشان‌دهنده نقطه عطف سیاسی است؛ با آنکه همه‌گیری کرونا همچنان ادامه دارد و مهار نشده است، اقتصاد زیان‌دیده آمریکا اکنون نسبت به ابتدای ریاست‌جمهوری بایدن وضعیت بسیار بهتری دارد. در آن زمان، میلیون‌ها نفر فاقد شغل بودند و شرکت‌ها در سراسر کشور عملا فعالیت نداشتند. بهبود شرایط به بایدن امکان داده است تا از طریق تصویب برنامههای جدید هزینه‌ساز، سیستم تامین اجتماعی کشور را به شکل گسترده توسعه دهد. منبع هزینه‌های جدید، افزایش مالیات ثروتمندان و شرکت‌های بزرگ خواهد بود. برنی سندرز پس از سخنان بایدن در یک مصاحبه گفت: «فکر می‌کنم بسیاری از ما از جمله شخص رئیس‌جمهور، می‌دانیم که برای مدتی بسیار طولانی بحران‌های ساختاری که خانوادههای طبقه کارگر را تهدید کرده‌اند، نادیده گرفته شده‌اند.» سخنان بایدن، یک روز پس از آن انجام شد که دموکرات‌های مجلس نمایندگان، نخستین قدم را برای کمک به بایدن به‌منظور عملی‌کردن وعده‌های خود و رسیدن به اهداف فراگیر اقتصادی برداشتند. در واقع آنها لایحه ۳۵۰۰ میلیارد دلاری مورد نظر بایدن را جمعبندی کردند و حالا زمینه برای حرکت به سمت تصویب آن فراهم شده است. اما این اقدام نمایندگان اختلافات در درون حزب دموکرات را به نمایش گذاشت. جناح‌های میانه‌رو و لیبرال حزب دموکرات بر سر اندازه و گستره این برنامه اتفاق نظر ندارند. بایدن همچنین مورد انتقاد جمهوری‌خواهان است. آنها معتقدند که برنامههای رئیس‌جمهور در حوزه هزینه‌‌‌ها و مالیاتها می‌تواند بر کسری بودجه و تورم بیفزاید.
بایدن در سخنان خود گفت: «برنامههای من به نفع مردم عادی است، نه آنهایی که در آن بالا قرار دارند و به کمک نیاز ندارند. این برنامه یک برنامه تاریخی در حوزه کاستن از مالیات طبقه متوسط، کاستن از مالیات بیش از ۵۰ میلیون خانواده آمریکایی است. البته دوستان جمهوری‌خواه من انتخاب دیگری دارند. آنها ترجیح می‌دهند از معافیت مالیاتی ثروتمند‌‌‌ترین‌ها دفاع کنند، نه خانوادههای طبقه کارگر. ماجرا به همین سادگی است.» دیدگاه اقتصادی بایدن، دیدگاه وسیعی است که در لایحه یادشده درج شده و چهارشنبه گذشته دموکرات‌های مجلس نمایندگان آن را جمعبندی کردند. این لایحه می‌تواند به بزرگ‌ترین انفجار هزینه در تاریخ آمریکا تبدیل شود. رئیس‌جمهور و طرفداران او در کنگره، اهمیت این لایحه را به برنامههای «نیو دیل» و «جامعه بزرگ» چند نسل قبل شبیه دانسته‌اند. در این لایحه پوشش خدمات درمانی گسترش می‌یابد، میلیاردها دلار صرف مبارزه با تغییرات آب و هوایی می‌شود و زمینه برای دادن تابعیت به میلیون‌ها خارجی فراهم خواهد شد. همچنین سیستم تامین اجتماعی در حوزه‌های مختلف گسترش پیدا می‌کند و به خانواده‌هایی که از لحاظ مالی دچار مشکل هستند، از جنبه مالیاتی کمک می‌شود. دموکراتها برای تامین بودجه عظیم، پیشنهاد داده‌‌‌اند که مالیات افراد ثروتمند افزایش یابد؛ یعنی رقم مالیات از ۳۷ درصد کنونی به ۶/ ۳۹درصد برسد. همچنین پیشنهاد شده مالیات شرکت‌های بزرگ و ثروتمند از ۲۱ درصد به ۵/ ۲۶درصد افزایش پیدا کند. برخی مالیات‌های دیگر نیز بالا می‌روند. بایدن در سخنان روز پنج‌شنبه خود این افزایش مالیاتها را موضوعی مربوط به عدالت دانست. در سیستم پیشنهادشده، کسانی که کمتر از ۴۰۰ هزار دلار در سال درآمد دارند، مالیات بیشتری پرداخت نخواهند کرد. در این میان، جمهوری‌خواهان از برنامه یادشده انتقاد کرده‌اند. آنها می‌‌‌گویند، کاهش مالیاتها سبب شده بود که قبل از همه‌گیری کرونا اقتصاد بهره‌ور شود و شرایط اقتصادی بهبود یابد. طرح بایدن سبب می‌شود، نسل جدیدی از میلیون‌ها فقیر آمریکایی به دولت وابسته شود. البته بایدن می‌‌‌گوید، درآمدهای حاصل از این برنامه، امکان سرمایه‌گذاری در کشور و جمعیت را فراهم می‌کند. اخیرا تمرکز بایدن از برنامههای اضطراری حمایت مالی به سمت اهداف بلندمدت اقتصادی معطوف شده و این تغییر، حاصل بهبود شرایط اقتصادی است. ماه گذشته نرخ بیکاری در آمریکا به ۲/ ۵درصد کاهش یافت که نسبت به رقم ۸/ ۱۴درصد در اوج همه‌گیری، یعنی آوریل ۲۰۲۰ بسیار پایین‌‌‌تر است. به دلیل واکسیناسیون سریع جمعیت، بسیاری از کسب‌وکارها در سراسر آمریکا فعالیت خود را از سر گرفته‌اند و مدارس باز شده‌اند. از سوی دیگر، خرده‌‌‌فروشی ماه قبل رشد مناسبی داشت و شاخص اعتماد مصرف‌کنندگان در وضعیت امیدبخش قرار دارد. از طرف دیگر، روند ایجاد فرصت‌‌‌های شغلی ادامه دارد و فعالیت‌‌‌ها در بخش‌های تولید کارخانه‌ای و خدمات در حال افزایش است. دموکراتها معتقدند که بخش مهمی از این بهبود، حاصل برنامه ۱۹۰۰ میلیارد دلاری نجات اقتصاد آمریکاست که صرف کمک به افراد فاقد شغل، خانوادههای نیازمند و... شد. بایدن روز پنج‌شنبه گفت: «این سیستم سبب شد اقتصاد ما از لبه پرتگاه برگردد. اقتصاد آمریکا در حال سریع‌ترین رشد طی ۴۰ سال اخیر است. روند بهبود در آمریکا در جهان منحصربه‌فرد است. آمریکا تنها اقتصاد توسعه‌یافته جهان است که اکنون نسبت به قبل از همه‌گیری کرونا تولید ناخالص داخلی بیشتری دارد.» اما این تمام ماجرا نیست. بسته ۱۹۰۰ میلیارد دلاری که بخشی از برنامه حمایتی عظیم ۶ هزار میلیارد دلاری اضطراری از زمان شروع همه‌گیری کروناست، سبب شده نگرانی‌های جدیدی درباره انفجار کسری‌ها و شدت پیدا کردن رشد قیمت کالاها ایجاد شود. پیشنهاد تصویب بسته جدید ۳۵۰۰ میلیارد دلاری سبب شده است تا انتقادها شدت یابد.
بایدن برای به تصویب رساندن این بسته جدید به حمایت تعداد کافی از دموکراتها نیازمند است و این در حالی است که عده‌‌‌ای از آنها خواهان کاستن از رقم بسته هستند. طرفداران این طرح معتقدند که در زمینه‌‌‌هایی نظیر مبارزه با تغییرات آب و هوایی، آموزش، کمک به خانواده‌ها و... ارقامی که در طرح بایدن در نظر گرفته شده، کم است؛ زیرا چند دهه سرمایه‌گذاری در این بخش‌ها کمتر از حد نیاز یا بسیار اندک بوده و کشور نیاز دارد این سرمایه‌گذاری با سرعت و میزان بالا انجام شود. پیش‌بینی می‌شود طرح پیشنهادشده از سوی بایدن به تصویب برسد، اما این طرح با چنین اندازه‌‌‌ای تبعاتی برای اقتصاد خواهد داشت؛ از جمله اینکه باید دید نرخ تورم تا چه اندازه و برای چه مدت بالا خواهد رفت و آیا بانک مرکزی قادر است بدون آنکه به رشد اقتصاد لطمه وارد شود، تورم را مهار کند یا نه. به نظر می‌رسد برنامه اقتصادی بایدن یک برنامه پرهزینه و پوپولیستی است.
