وداع با پول‌های ملی
در اقتصادهای توسعه‌یافته، بسیاری از افراد و کارشناسان، ارزهای دیجیتالی را با شک و بدبینی نگاه می‌کنند و معتقدند این بازار، بی‌ثبات است و از ارزهای دیجیتالی برای فعالیت‌های غیرقانونی استفاده می‌شود. در آمریکا و اروپا مقامات قانونگذار و ناظر درباره معامله ارزهای دیجیتالی به سرمایه‌گذاران هشدار جدی داده‌اند، اما در اقتصادهای در حال توسعه، نشانه‌هایی وجود دارد مبنی بر اینکه ارزهای دیجیتالی به‌آرامی در حال گسترش هستند و ریشه‌های آنها بهطور عمیق‌تر در ساختار مالی فرو می‌روند. بهطور ویژه در کشورهایی که دارای پیشینه بی‌ثباتی مالی هستند یا موانع متعددی برای استفاده از خدمات بانکی معمول نظیر حساب بانکی وجود دارد، استفاده از ارزهای دیجیتالی در حال تبدیل شدن به یک واقعیت در زندگی روزمره مردم است. رئیس بخش تحقیقات شرکت داده‌پردازی چین آنالیسیس می‌گوید: «در حالی که همه توجهات به توییت‌های ایلان ماسک بود و سرمایه‌گذاران نهادی و مدیران آنها در حال بیان دیدگاه‌های خود درباره بیت‌کوین بودند، این روند گسترش پذیرش ارزهای دیجیتالی در اقتصادهای نوظهور جهان در حال شکل‌گیری بود؛ روندی که قدرتمند است. در بسیاری از این کشورها ارزهای دیجیتالی ریشه‌های عمیقی پیدا کرده‌اند.» چین آنالیسیس، ویتنام را در جایگاه نخست جهان از لحاظ پذیرش ارزهای دیجیتالی قرار داده است. ویتنام یکی از ۱۹ اقتصاد نوظهور و پیشرو در بین ۲۰ اقتصاد فهرست است. در سال جاری تنها آمریکا در بین اقتصادهای توسعه‌یافته در این فهرست قرار دارد و جایگاه هشتم را به خود اختصاص داده است. مدیر چین آنالیسیس می‌گوید: «امسال این فهرست بسیار جالب توجه است و تقریبا تمامی آن از اقتصادهای نوظهور تشکیل شده است.»
داده‌های جداگانه که از سوی یوزفول تولیپس منتشر شده و نشان‌دهنده تراکنش‌های بیت‌کوین در دو پلت‌فرم پیشرو معاملات ارزهای دیجیتالی جهان است، نشان می‌دهد که در چند هفته اخیر کشورهای جنوب صحرای آفریقا، آمریکای شمالی را پشت سر گذاشته و دارای بالاترین حجم این‌گونه تراکنش‌ها در حوزه ارزهای دیجیتالی بوده‌اند. السالوادور، کشوری کوچک در آمریکای لاتین، با ۴/ ۶میلیون جمعیت به نخستین کشوری تبدیل شده که بیت‌کوین در آن پول رسمی است و این بدان معناست که کسب‌وکارها، از نمایشگاه‌های ماشین تا فروشندگان قهوه، ملزم هستند آن را به‌عنوان پول بپذیرند. صندوق بین‌المللی پول و دیگر نهادها به این پروژه با نگرانی و تردید نگاه می‌کنند، اما برخی نیز چنین رویدادی را بسیار بزرگ می‌دانند. یکی از کارشناسان می‌گوید: «تحولی که در السالوادور رخ داده، باید جدی گرفته شود؛ زیرا جایگاه بیت‌کوین را در سیستم مالی جهان تغییر می‌دهد و سبب می‌شود بحث‌ها درباره پذیرش ارزهای دیجیتالی جدی‌تر شود.»
واقعیت این است که اقتصادهای نوظهور، زمینی حاصلخیز برای ارزهای دیجیتالی هستند؛ زیرا ارزهای ملی در این کشورها نمی‌توانند نقش خود را به‌خوبی ایفا کنند. ارزهای ملی در برخی از این اقتصادهای در حال توسعه به‌عنوان ذخیره ارزش، ابزار مبادله و... نمی‌توانند عملکرد مناسبی داشته باشند. تورم‌های غیر قابل پیش‌بینی، تغییرات سریع نرخ‌های برابری، هزینه بالای خدمات بانکی، محدودیت‌های مالی و ابهام‌های قانونی و به‌ویژه ریسک اعمال محدودیت بر نقل‌وانتقال سرمایه، همگی سبب می‌شود جذابیت ارزهای ملی کاهش یابد. نیجریه، پرجمعیت‌ترین کشور آفریقا یک نمونه خوب است. جمعیت جوان و بی‌حوصله این کشور باید هر روز با کنترل‌ها بر نقل‌وانتقال سرمایه و تغییرات بزرگ در نرخ برابری ارز ملی دست و پنجه نرم کند. در دوره اوج بحران همه‌گیری کرونا، با کاهش قیمت نفت که کالای صادراتی اصلی نیجریه است و کم‌شدن عرضه دلار، بسیاری از کسب‌وکارها نمی‌توانستند بدهی خود را به عرضه‌کنندگان و وام‌دهندگان خارجی پرداخت کنند. کمبود دلار سبب می‌شود برای افراد ارسال پول به خارج و دریافت آن از خارج همواره دردسر بزرگ باشد. پکس‌فول، نهاد مالی p۲p ارزهای دیجیتالی است که به مشتریان خود امکان می‌دهد، مستقیما با هم معامله کنند. یک‌سوم مشتری‌های این کارگزاری در آفریقا هستند و نیجریه با ۵/ ۱ میلیون مشتری، بزرگ‌ترین بازار آن است. تعداد آنها در یک سال منتهی به ماه ژوئن ۸۳ درصد افزایش یافت. ارزش تراکنش‌ها متفاوت است. در کشورهایی نظیر برزیل و ونزوئلا هزینه‌های بالا و بوروکراسی سیستم مالی سنتی سبب می‌شود، بسیاری از مردم ترجیح دهند با ارزهای دیجیتالی کار کنند. در سراسر کشورهای در حال توسعه، صرافی‌های بزرگ نظیر بایننس و کوین‌بیس، بیشترین سهم را از ارائه خدمات مربوط به ارزهای دیجیتالی دارند. در آمریکای لاتین، آسیای جنوبی و مرکزی و آفریقا بیش از ۸۰ درصد ارزهای دیجیتالی که به این مناطق فرستاده می‌شود، از طریق صرافی‌ها ارسال می‌شود. ارزهای دیجیتالی همچنین جایگزینی برای پول‌هایی هستند که نیروی کار ساکن در خارج برای خانواده‌هایشان ارسال می‌کنند. این پول‌ها در زندگی مردم ساکن اقتصادهای در حال توسعه نقش بزرگی دارند. نقل‌وانتقال پول بین کشورها از طریق کانال‌های سنتی نظیر وسترن یونیون، گاه بسیار پرهزینه است. بنا بر اعلام بانک جهانی، در سه‌ماهه نخست سال قبل، هزینه انتقال ۲۰۰ دلار به کشورهای جنوب صحرای آفریقا ۹ درصد ارزش تراکنش بود و این بالاترین میزان در بین تمامی مناطق جهان است، اما در شبکه‌های پی.تو.پی ارزهای دیجیتالی این کارمزد معمولا ۲ تا ۵ درصد است. در آمریکای لاتین، برزیل در حوزه پذیرش ارزهای دیجیتالی پیشرو است. اما رشد استفاده از ارزهای دیجیتالی از نقایص و ریسک‌های این ارزها نمی‌کاهد. صندوق بین‌المللی هشدار داده که گسترش استفاده از ارزهای بی‌ثبات، ثبات اقتصاد کلان را تضعیف می‌کند و سیستم مالی را در معرض فعالیت‌های غیرقانونی قرار می‌دهد. اما واقعیت این است که بسیاری از نهادهای قانونی در کشورهای مختلف ابزارهای لازم برای مدیریت موج عظیم کنونی، یعنی گسترش پذیرش ارزهای دیجیتالی را در اختیار ندارند.
