پنج اولویت سیاستگذاری
مثلا در دولت دوم روحانی عواملی از قبیل تحریمهای شدید و فلجکننده، کرونا، سوءمدیریت مضاعف و بهتبع آنها کسری بودجه بالا، تورم غیرقابل کنترل و... بهشدت سیاستهای رفاهی را تحت تاثیر قرار داده و اثرات جبرانناپذیری بر معیشت و زندگی مردم وارد کرده است.
حال که دولت روحانی رو به اتمام است و دولت جدیدی بهزودی بر سر کار خواهد آمد، به نظر میرسد برخی عوامل میتواند سیاستهای رفاهی دولت سیزدهم را هم بهشدت متاثر سازد. از این رو بنده ضمن تاکید بر اهمیت سیاستهای رفاهی مرسوم و مدون در قوانین بالادستی کشور از جمله سیاست مسکن، آموزش و... (که زیاد هم در مود آنها صحبت شده) معتقدم چند عامل میتواند سیاستهای رفاهی دولت سیزدهم را متاثر و دولت و کشور را با بحرانهای عدیدهای روبهرو سازد. بنابراین با توجه به این عوامل، محیط حاکم بر سیاستهای رفاهی را مقدم بر خود آن سیاستها میدانم، چرا که اجرای سیاستهای رفاهی در حالت عادی بهصورت کجدار و مریز پیش میورد، ولی بیتوجهی به عوامل ذیل میتواند حتی تحقق رفاه حداقلی را هم با مشکل جدی روبهرو و کشور را با بحرانهای عظیم مواجه کند.
مساله تامین آب
یکی از مسائل اصلی محیط زیستکشور، مساله تامین آب است. بهزعم کارشناسان، مساله کمآبی در کشور آنقدر جدی است که میتواند ۵۰درصد از مردم ایران را تحت تاثیر قرار داده و معیشت آنها را مختل و ناآرامیهایی را در کشور ایجاد کند، کمااینکه ناآرامیها در استان خوزستان شروع شده است، لذا ضروری است دولت جدید با اتخاذ سیاستهای عملی به فکر چاره باشد، در غیر این صورت کشور بحرانهای بزرگتری را میتواند تجربه کند، چرا که این مساله بهشدت معیشت و رفاه مردم را نشانه گرفته و مردم نیز چارهای جز این راه ندارند.
پنج اولویت سیاستگذاری
بهزعم کارشناسان، بحران همهگیری ویروس کرونا در صدسال اخیر بیسابقه بوده است. این ویروس طی دو سال گذشته توانسته جوامع انسانی را در سراسر کرهزمین فلج و خسارات فراوان اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، درمانی و روانی بر مردم تحمیل کند. با توجه به اثرگذاری این مساله در ابعاد گوناگون، میتوان آن را مسالهای با ابعاد پیچیدگی بالا تلقی کرد که استفاده از نوآوریهای سیاستی برای حل آن ضروری است؛ زیرا همانطورکه اشاره شد ویروس کرونا یک مقوله صرفا بهداشتی ـ درمانی نیست، بلکه در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و سیاسی زندگی مردم نیز بسیار اثرگذار بوده است که همه این عوامل سبب افزایش میزان پیچیدگی مساله شده است، بنابراین ضروری است دولت سیزدهم مساله کنترل کرونا و تامین واکسن مردم کشور را جزو اولویتهای خود قرار دهد.
سیاست کنترل تورم
طبق آمار بانک مرکزی میزان نقدینگی از ۳۷۰۰هزار میلیارد تومان عبور کرده و نسبت به دو سال گذشته دوبرابر شده است. هرچند در کشور اغلب با تورم دو رقمی روبهرو بودهایم، اما در سه سال گذشته به دلیل تحریمها و کاهش شدید درآمدهای نفتی و برای جبران کسریبودجه دولت، بانک مرکزی پول بدون پشتوانه چاپ کرده که نتیجه آن هم افزایش حجم نقدینگی و تورم وحشتناک فعلی است.
بدون تردید با ادامه روند فعلی، تا پایان سال بازهم نقدینگی افزایش پیدا خواهد کرد که این موضوع در افزایش قیمت ارز، خودرو، مسکن و کالاها و مایحتاج ضروری مردم در بازار خود را نشان خواهد داد، بنابراین دولت جدید باید عزم جدی برای کنترل تورم و نقدینگی داشته باشد، زیرا افزایش نقدینگی باعث کوچکتر شدن بیشتر سفره مردم میشود که در صورت عدمتوجه میتواند عواقب جبرانناپذیری به همراه داشته باشد.
سیاست رفع تحریم و احیای برجام
بهزعم برخی از کارشناسان، تحریم و عدماحیای برجام در ایجاد شرایط بسیار بغرنج و پیچیده فعلی موثر بوده است، بهطوریکه طبق نظر این کارشناسان، اگر در نیمه دوم سال برجام احیا نشود و ما نتوانیم به منابع مالی خود در کشورهای دیگر که بلوکهشده دست پیدا کنیم، تورم بسیار سنگینی در انتظار کشور خواهد بود، چراکه در حالحاضر درآمدهای ارزی کشور بهشدت کاهش پیدا کرده است. لذا کشور نیاز دارد که نفت خود را بفروشد و پول آن را در داخل کشور به ریال تبدیل کند تا جلوی چاپ پول
گرفته شود. بنابراین احیای برجام و رفع تحریمها کوتاهترین مسیری است که از طریق آن میتوان منابع حاصل از فروش نفت را به داخل کشور انتقال داد و جلوی کسریبودجه بیشتر و چاپ پول را گرفت. در غیر اینصورت، در بر همین پاشنهای خواهد چرخید که الان شاهدش هستیم.
سیاست ساماندهی یارانههای پنهان
هر سال بخش قابلتوجهی از بودجه کشور به پرداخت یارانه انرژی و کالاها و خدمات اساسی اختصاص مییابد، بر همین اساس مقدار یارانه، چگونگی پرداختش و اینکه به چه کسانی تعلق بگیرد و به چه کسانی تعلق نگیرد، جزو مهمترین موضوعهای اقتصادی کشور حداقل در 10 سال اخیر بوده است.
یارانه به معنای واقعی کلمه میتواند در خدمت اقتصاد و مردم جامعه باشد، اما این مهم زمانی قابلتحقق است که شکل و شیوه توزیع آن منطقی باشد، و الا اعطای یارانه برابر به آحاد جامعه باعث میشود که نیازمندان تحتپوشش واقعی قرار نگیرند.
طبق اعلام دولت بیش از یک میلیون و ۴۰۰هزار میلیارد تومان یارانه پنهان و بیش از ۳۰۰ هزار میلیارد تومان یارانه آشکار پرداخت میشود، یعنی چیزی در حدود 5 برابر یارانه آشکار، یارانه پنهان پرداخت میشود که اغلب هم به طبقات بالای جامعه اختصاص مییابد و باعث ایجاد تورم، کسری بودجه، کاهش رشد اقتصادی و ... میشود. به همین خاطر، در بحث یارانهها، کمک به توزیع عادلانه درآمد و افزایش رفاه اقشار کم درآمد، از مهمترین چالشهای آن است که دولت سیزدهم باید عزم جدی برای هدفمندی این یارانهها داشته باشد. در غیر اینصورت علاوهبر عوامل ذکرشده قبلی این امر هم برای دولت و اقتصاد کشور مسالهساز خواهد شد.