تهدیدات «گنبد گرما»
دانشمندان محیط‌زیست طی چند دهه اخیر هشدار داده‌اند که بحران آب و هوایی به رویدادهایی نظیر افزایش شدید دمای هوا منجر می‌شود. به باور آنها این تغییرات مرگبار هستند و موارد رخ دادن آنها بیشتر خواهد شد. اما بسیاری از آنها از اینکه بارندگی‌ها و دمای بالای هوا اکنون یعنی بسیار زودتر از آنچه قبلا تصور می‌شد با این وسعت در حال رخ دادن است متعجب شده‌اند. از دهه ۱۹۷۰ دانشمندان با دقت میزان گرم شدن کره زمین را پیش‌بینی کرده‌اند اما با مدل‌های آنها، آنچه پیش‌بینی آن دشوارتر است، شدت تاثیر این روند افزایش دماست. این در حالی است که رایانه‌های کنونی بسیار قدرتمندتر هستند و قاعدتا باید توان پردازش آنها برای پیش‌بینی رویدادهای آب و هوایی بسیار بالاتر باشد. مایکل مان، رئیس مرکز علمی سیستم زمین در دانشگاه پنسیلوانیا به خبرگزاری سی‌ان‌ان گفته است در چند هفته اخیر آنچه در بسیاری از کشورها رخ داده، محدودیت‌های مدل‌های تغییرات آب و هوایی را نشان داده است.
او می‌گوید: «یک فاکتور مهم در بسیاری از این حوادث از جمله گنبد گرما در غرب وجود دارد که در مدل‌های آب و هوایی کنونی به آن توجه نشده است. مدل‌های کنونی میزان اثرات تغییرات آب و هوایی بر حوادث طبیعی هولناک نظیر آتش‌سوزی و سیل را دست کم می‌گیرند. در مدل‌های آب و هوایی وضعیت روزانه آب و هوا خیلی منظم نیست و بسیار شبیه یک آشوب است. تنها رویدادهای بزرگ آب و هوایی به عنوان یک سیگنال روشن مورد توجه قرار می‌گیرند. این نویز یا آشوب سریع‌تر از آنچه مدل‌ها پیش‌بینی کرده‌اند در حال ظهور است. با آنکه مدل‌های آب و هوایی پیش‌بینی نمی‌کردند چنین وضعیتی پیش آید. سیگنالی که در جهان واقعی نمایان شده، حالا به اندازه کافی بزرگ است که می‌توانیم آن را در وضعیت روزانه آب و هوا مشاهده کنیم.» این به آن معناست که رویدادهای بی‌سابقه نظیر سیل در آلمان و آتش‌سوزی گسترده در کانادا در پیش‌بینی‌ها وجود نداشتند. دانشمندان می‌گویند برای آنکه بتوان این‌گونه رویدادها را پیش‌بینی کرد به مدل‌های قدرتمندتر آب و هوایی نیاز است. تیم پالمر، محقق فیزیک آب و هوا در دانشگاه آکسفورد یکی از دانشمندانی است که خواستار تشکیل یک مرکز جهانی برای مدل‌سازی تغییرات آب و هوایی بوده، اومعتقد است به چنین مرکزی که دارای ابررایانه بسیار قدرتمند باشد و بتواند داده‌های بسیار انبوه را پردازش کند نیاز است. در دهه ۱۹۵۰ دانشمندان و دولت‌ها، سازمان اروپایی تحقیقات هسته‌ای (سرن) را تاسیس کردند. آنها به این نتیجه رسیده بودند که برای پیشرفت در حوزه فیزیک ذرات بنیادی به یک سیستم گران‌قیمت‌تر از آنچه یک کشور بتواند به تنهایی آن را تاسیس کند، نیاز است. پالمر می‌گوید: «سرن به عنوان یک سازمان بین‌المللی بسیار موفق بوده و این همان چیزی است که ما در حوزه آب و هوا به آن نیاز داریم.»
دانشمندان از شبیه‌سازی رایانه‌ای رویدادهای آب و هوایی برای پیش‌بینی آنچه در چند دهه آینده رخ خواهد داد، استفاده می‌کنند اما آنها نمی‌توانند به اندازه کافی حوزه تغییرات را از لحاظ مکانی محدود کنند تا بتوانند برای مثال رویدادهای آب و هوایی در یک شهر را پیش‌بینی کنند. به‌رغم پیشرفت فناوری، رایانه‌ها به اندازه کافی پیشرفته نیستند که بتوانند با قدرت تفکیک بالا عمل کنند. از دید پالمر، مدل‌های آب و هوایی باید به این حد از توانایی برسند که بتوان از آنها برای پیش‌بینی دقیق رویدادها در شهرها نیز استفاده کرد. او می‌گوید: «در سرتاسر جهان صدها میلیاردها دلار برای سازگار شدن با تغییرات آب و هوایی هزینه می‌شود. ما باید بدانیم دقیقا با چه چیز سازگار شویم، سیل، خشکسالی، توفان یا افزایش سطح آب دریاها.» با آنکه رویدادهای طبیعی اخیر در نیمکره شمالی سبب تعجب بسیاری از دانشمندان شده است اما ریچارد آلان می‌گوید این رویدادها کاملا غیرمنتظره نبوده‌اند. او که استاد علوم آب و هوایی است می‌گوید: «آنچه در حال حاضر رخ داده همان چیزی است که علم همواره درباره آن هشدار داده است.» اما او قبول دارد که رایانه‌های قدرتمندتر برای پیش‌بینی‌های مفصل‌تر و دقیق‌تر مفید خواهند بود. او می‌گوید: «ارزیابی تغییر الگوهای آب و هوایی در آینده آسان نیست. برای مثال پیش‌بینی مدت بالا باقی ماندن دمای هوا در شمال غرب آمریکا یا بارش شدید باران در اروپا دشوار است. اینها همان حوادثی هستند که در دو هفته اخیر رخ داده‌اند.» با آنکه مدل‌های آب و هوایی کاستی‌هایی دارند و رفع این کاستی‌ها فرآیندی زمان‌بر و پیچیده است، اما فعالان آب و هوایی و مردمی که تحت‌تاثیر حوادث یادشده قرار گرفته‌اند خواستار اقدام فراگیر برای مقابله با این رویدادها و تغییرات آب و هوایی شده‌اند. تعدادی از اقتصادهای توسعه‌یافته از جمله ایالات متحده سال‌جاری بر تعهدات خود برای مقابله با تغییرات آب و هوایی از جمله کاستن از انتشار گازهای گلخانه‌ای افزوده‌اند. دو هفته پیش اتحادیه اروپا برنامه بلندپروازانه‌ای معرفی کرد که طبق آن موضوع تغییرات آب و هوایی در مرکز هر برنامه توسعه‌ای و اقتصادی قرار خواهد گرفت. اما فعالان محیط‌زیست می‌گویند وعده‌های یاد شده برای تحقق هدف تعیین‌شده یعنی محدود شدن رشد دمای کره زمین به ۵/ ۱ درجه سانتیگراد کافی نیست. پنل بین‌المللی تغییرات آب و هوایی معتقد است تحقق این هدف برای اجتناب از اثرات مخرب تغییرات اقلیمی ضروری است. آنها از دولت‌هایی که وعده می‌دهند، اما پروژه‌های جدید سوخت‌های فسیلی از جمله بهره‌برداری از معادن زغال‌سنگ و میادین نفت و گاز را تصویب می‌کنند انتقاد کرده‌اند.
یکی از محققان می‌گوید: «امیدوارم حوادث رخ داده در اقتصادهای توسعه‌یافته به تغییر رفتار دولت‌ها منجر شود. هنوز مشخص نیست چه حوادثی در آینده رخ خواهد داد و مرزهای جدید حوادث هولناک آب و هوایی کجا هستند. شاید بتوان گفت رخ دادن حوادث اخیر ضروری بود تا دولت‌ها به ابعاد گسترده اثرات تغییرات اقلیمی آگاه شوند. قبلا همه تصور می‌کردند این اثرات صرفا بر تعدادی محدود از کشورها اثر می‌گذارند، اما حالا مشاهده می‌شود که این دیدگاه کاملا اشتباه است. ما می‌دانیم که یک اختلاف شناختی در زمینه اثرات این تغییرات وجود دارد. قبلا دولت‌ها در اقتصادهای توسعه‌یافته از دور اثرات یاد شده را مشاهده می‌کردند. اما حالا این اثرات در همان کشورها رخ داده است. در حال حاضر تمام کشورهای جهان این اثرات را احساس می‌کنند. بنابراین درک بهتری از وضعیت نگران‌کننده کنونی پدید آمده است. افزایش دما در کانادا به ۵۰ درجه سانتیگراد یا خشکسالی، سیل و آتش‌سوزی در آمریکا همگی به روشنی اثرات تغییرات اقلیمی هستند. هیچ‌کس دوست ندارد به این رویدادها عادت کند، اگر اقدامات ضروری و فراگیر برای مقابله با این روند انجام نشود وضعیت آینده بسیار بدتر از حالا خواهد بود.»
