تقسیم جهان مجازی

با آنکه برای مدتی طولانی آمریکا در حوزه صنعت الکترونیک و فناوری برتری داشته، اما چین به‌سرعت در حال نزدیک شدن به آمریکاست و این امر حاصل سرمایه‌گذاری عظیم پکن در حوزه هوش‌مصنوعی، رباتیک، اینترنت نسل پنجم و ششم، ریزتراشه‌ها و فناوری‌های نظارتی است. جو بایدن برای احیا و نوسازی بخش تحقیق و توسعه آمریکا قصد دارد ۳۳۰ میلیارد دلار اختصاص دهد. او گفته است: «رقابت استراتژیک آمریکا با چین چیزی از مبارزه برای برتری در سده حاضر کم ندارد.» آنچه به جنگ سرد در حوزه فناوری معروف است، به سرعت در حال تبدیل شدن به حوزه حیاتی رقابت بین چین و آمریکاست. مقابله آمریکا با توسعه توانایی‌ها و نفوذ چین در حوزه‌های گوناگون از سال‌ها پیش آغاز شده است.

واشنگتن فناوری نسل پنجم اینترنت شرکت هوآوی را در آمریکا ممنوع کرده و ممنوعیت مجازی بر شرکت‌های آمریکایی تامین‌کننده نرم‌افزار و قطعات برای شرکت‌های فناوری چین اعمال کرده است. سال پیش ترامپ اپلیکیشن «تیک‌تاک» را در آمریکا ممنوع کرد و علتش آن بود که احتمال داشت این اپلیکیشن داده‌های شخصی کاربران آمریکایی را به نفع حزب کمونیست چین به سرقت ببرد. اما تحلیلگران هشدار داده‌اند که این‌گونه اقدامات صرفا دیوار آهنین دیجیتالی را که بین غرب و چین وجود دارد، مستحکم‌تر خواهد کرد. از دید این تحلیلگران جهان در حال تقسیم‌شدن به دو اکوسیستم مجازی فناوری است و هر‌یک از آنها دارای اینترنت، سخت‌افزار، ارتباطات و پلت‌فرم‌های مالی خود است.

رئیس بخش استراتژی فناوری دویچه‌بانک می‌گوید: «در جنگ حوزه فناوری شما با دو مجموعه کشورها با دو استاندارد رقیب مواجه هستید. چه در حوزه محاسبات با رایانه شخصی و ارتباطات و چه در حوزه هر چیز دیگری که با تجهیزات الکترونیکی کار می‌کند دو استاندارد وجود خواهد داشت.» سال ۲۰۱۹ مارک زاکربرگ مدیر شرکت فیس‌بوک در جمع مخاطبان خود از دانشگاه جورج واشنگتن یک هشدار را مطرح کرد. او گفت: «چین در حال ایجاد یک جهان آنلاین است که در غرب کسی با آن آشنا نیست و آن جهان پلت‌فرم‌ها و ارزش‌های خاص خود را دارد. چین درحال ایجاد اینترنت خود است که ارزش‌های خاص خود را دارد و دیدگاه خود درباره اینترنت را به دیگر کشورها صادر می‌کند.» پلت‌فرم‌های چینی شبکه‌های اجتماعی نظیر ویچت، علی‌بابا و موتور جست‌وجوگر بایدو فضای مجازی مجزا از فضایی که فیس‌بوک، آمازون و گوگل پدید آورده‌اند ایجاد کرده‌اند. جیمز گرین، مسوول پیشین امور تجاری سفارت آمریکا در چین می‌گوید: «جدایی اینترنت چین از اینترنت غرب از یک دهه پیش آغاز شده است. به‌دلایل ثبات داخلی، چینی‌ها تصمیم گرفته‌اند اینترنت این کشور باید از اینترنت جهانی جدا باشد.

به عقیده من رهبران چین به این نتیجه رسیده‌اند که فناوری‌هایی وجود دارند که آنها مایل نیستند در کنترل خارجی‌ها باشند، بنابراین در حال حذف و ایجاد فناوری‌های خاص خود هستند.»

پلت‌فرم‌هایی نظیر گوگل و فیس‌بوک در چین ممنوع شده‌اند و این ممنوعیت همگام با ایجاد «بازار حفاظت‌شده» برای شرکت‌های فناوری چین اعمال شد. واکنش دولت ترامپ یعنی آنچه درباره شرکت هوآوی انجام شد از دید بسیاری از تحلیلگران یک واکنش طبیعی بود. حرکت چین در مسیر ایجاد اکوسیستم فناوری خاص خود ادامه یافته و به پلت‌فرم‌های اینترنت محدود نمانده است. بلکه سیستم‌های‌عامل، ساختار سی‌پی‌یو، شبکه‌های ارتباطات ماهواره‌ای و سیستم‌های پرداخت را نیز شامل می‌شود‌ . یک نکته مهم این است که تحریم‌های دولت ترامپ علیه شرکت هوآوی سبب شده این شرکت مجبور شود سیستم‌عامل خاص خود را برای تلفن‌های همراه ایجاد کند‌ و نیز این شرکت مدتی است تولید گوشی بدون ریزتراشه‌های آمریکایی را آغاز کرده است. تحلیلگر دویچه‌بانک می‌گوید: «شکاف دیجیتالی کنونی بین غرب و چین سبب خواهد شد به‌زودی مصرف‌کنندگان، شرکت‌ها و حتی کشورها مجبور شوند یکی از دو سیستم را انتخاب کنند. برای مثال به احتمال زیاد استفاده‌کنندگان از گوشی مجبور خواهند بود، برای داشتن اپلیکیشن‌های وی‌چت و جی‌میل دو گوشی داشته باشند. بدون‌شک جنگ در حوزه فناوری تلفاتی از هر دو طرف خواهد داشت و لطماتی بزرگ به جهان وارد خواهد کرد.» در تحقیقات دویچه‌بانک، هزینه جنگ فناوری طی ۵ سال آینده ۳۵۰۰ میلیارد دلار تخمین زده شده است.

رقابت در حوزه سیستم مالی نیز شدت پیدا خواهد کرد. یک روش کلیدی که آمریکا بر سیستم مالی جهان کنترل دارد، سیستم پرداخت بین‌المللی سوئیفت است. هر روز ۵ هزار میلیارد دلار از طریق این سیستم جابه‌جا می‌شود. اگر بایدن بخواهد می‌تواند دسترسی بانک‌ها و شرکت‌های چینی را به این سیستم و بازارهای مالی جهان مسدود کند و این به معنای وارد‌شدن لطمات بسیار بزرگ به اقتصاد چین است. چین مدتی است برای از بین بردن این وابستگی و تهدید درحال برنامه‌ریزی است و ایجاد یوآن دیجیتالی یکی از مولفه‌های مهم این برنامه است. هدف، بین‌المللی‌کردن این سیستم جدید و قطع اتکا به‌دلار آمریکا و سیستم سوئیفت است.