تحریم مقامات لبنانی
به باور بانک جهانی، بحران لبنان در مقیاس جهانی، یکی از سه بحران بزرگ از اواسط قرن نوزدهم تاکنون است. محققان بانک جهانی میگویند از سال ۲۰۱۸ تولید ناخالص داخلی لبنان و ارزش پول ملی این کشور پیوسته کاهش یافته و این کاهش سریع معمولا فقط در دوران جنگ برای یک کشور رخ میدهد. لیر یا پوند لبنان به دلار وابسته است اما ارز دولتی جایی پیدا نمیشود، در نتیجه بازار سیاه ارز با نرخهای عجیب تشکیل شده است. اکثر لبنانیها معتقدند وضعیت کنونی حاصل عملکرد رهبران این کشور است. پس از پایان جنگ داخلی ۱۵ساله در سال۱۹۹۰، طی مذاکرات صلح، قدرت بین ۱۸ گروه مذهبی تقسیم شد. پیمان صلح عملا زمینه را برای چند دهه فساد مالی و در نتیجه تضعیفشدن شدید سیستم بانکی لبنان فراهم کرد. یکی از ساکنان بیروت میگوید: «بهنظر من باید رهبران لبنان بازخواست شوند، زیرا آنها هستند که کشور را به این وضعیت وخیم کشاندهاند. ما اکنون یک کشور فاسد داریم که در آن برق وجود ندارد، زیرساختها درحال از بین رفتن است، قحطی فراگیر رخ داده و هیچ سوخت و امنیتی وجود ندارد. بهرغم تمام این واقعیتها آنها همچنان به صندلیهای خود تکیه کردهاند و پاسخگو نیستند. بهنظر من اتحادیه اروپا باید بر این مبنا که اکثر سیاستمداران لبنانی فاسد هستند، تحریمهایی علیه آنها اعمال کند. تنها در این حالت است که آنها مذاکره بر سر تشکیل دولت را آغاز خواهند کرد.»
برخی سیاستمداران در اتحادیه اروپا با مردم خشمگین لبنان همعقیده هستند. از ماه می مقاماتی که برای اتحادیه اروپا کار میکنند درحال آمادهکردن برنامههایی برای تحریم سیاستمداران لبنانی هستند. بسیاری از نخبگان لبنانی و ثروتمندان این کشور مرتب به اروپا سفر میکنند و در آنجا خانه و پول دارند. اواسط ماه گذشته میلادی خبرگزاری رویترز اعلام کرد خبرنگارها یک یادداشت دیپلماتیک را دیدهاید که نشان میدهد علیه لبنانیهایی که مظنون به فساد مالی هستند، در برابر تشکیل دولت مانعتراشی میکنند یا به سوءمدیریت مالی و نقض حقوقبشر مظنون هستند، تحریم اعمال خواهد شد. جوزف بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا ماه گذشته در سفر به لبنان این برنامه را تایید کرد. او گفت: «اگر کمک ما آن چیزی است که شما میخواهید، ما آمادهایم به شما کمک کنیم. اما اگر همچنان در برابر راهحلها برای مشکلات کنونی مانعتراشی شود، ما مجبور هستیم از روشهای دیگر در قبال لبنان استفاده کنیم، از جمله تحریمهای هدفمند.»
از آن زمان تاکنون، هیچ اظهارنظر رسمی درباره زمان اعمال تحریم علیه رهبران لبنان صورت نگرفته است. اما بهنظر میرسد آلمان و فرانسه از این ایده حمایت میکنند. در یک کنفرانس مربوط به انفجار سال پیش در بندر بیروت، سفارت آلمان در لبنان تایید کرد که اتحادیه اروپا در حال بررسی اعمال تحریم علیه رهبران لبنان است. فرانسه از پیش به شکل یکجانبه قدمهایی در این مسیر برداشته است. این کشور ماه آوریل ویزای تعدادی از مقامات لبنانی را مسدود کرد. رئیس برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا در شورای اروپا در حوزه روابط خارجی میگوید: «به عقیده من دولتهای اروپایی کاملا به ستوه آمدهاند، اما پرسش اصلی این است که آیا تحریم موثر خواهد بود؟ کل سیستم سیاسی و اقتصادی لبنان به تغییر بنیادی نیاز دارد. اما نخبگان سیاسی این کشور حاضرند شاهد بدتر شدن وضعیت کشور باشند، اما اقدامی انجام ندهند که قدرت سیاسی و اقتصادیشان را تهدید کند.» بسیاری از مقامات اروپایی با دیدگاه او موافق هستند. یکی از مقامات دانشگاه آمریکایی بیروت میگوید: «طبقه سیاسی لبنان بسیار خودخواه هستند. آنها شاهد وضعیت وخیم کنونی هستند اما به این اوضاع میخندند. آنها معمولا دارای دو یا سه پاسپورت هستند و اگر یک کشور آنها را تحریم کند، به کشور دیگر اروپایی نظیر ایتالیا میروند. سپس عکسهایی از آنها خواهیم دید که نشان میدهد آنها مشغول خرید در پاریس یا نیس هستند.»
رئیس برنامه اقتصاد منطقهای در شورای روابط خارجی آلمان میگوید: «اعمال تحریم میتواند خطرناک باشد، زیرا یا شما کل رهبران لبنانی را تحریم میکنید یا از تحریمهای هدفمند استفاده میکنید. درحالت دوم نوعی عدمتوازن در سیستم سیاسی این کشور پدید خواهد آمد. تحریمها ممکن است نتیجه عکس بدهد اتحادیه اروپا با تحریم یک مقام و تحریم نکردن مقام دیگر سبب میشود آنها با هم درگیر شوند.»
بهنظر میرسد روشهای بهتری غیر از تحریم وجود دارد. مقامات اتحادیه اروپا توصیه میکنند فشارهای بیشتری بر سیستم مالی لبنان اعمال شود. آنها بر افزایش شفافیت در سیستم یادشده تاکید دارند. یک موضوع دیگر این است که برای مردم لبنان آنچه از تحریم مقامات سیاسی کشورشان مفیدتر است، دسترسی بهتر به اطلاعات بانکی از کشورهایی نظیر فرانسه و سوئیس است. زیرا این کشورها جایی هستند که احتمالا مقامات فاسد لبنان پولهایشان را به آنها منتقل کردهاند. این کشورها از آنچه که از مردم لبنان به سرقت رفته مدارکی دارند. اتحادیه اروپا باید بگوید: «ما میدانیم شما چه کردهاید و به مردم لبنان در اینباره توضیح خواهیم داد.»
همچنین اتحادیه اروپا باید به حمایت از آسیبپذیرترین گروهها در لبنان و طرفداران تغییر در این کشور ادامه دهد. یکی از مقامات اتحادیه اروپا میگوید: «به عقیده من بهترین کاری که اتحادیه اروپا میتواند انجام دهد حمایت از جامعه مدنی و سازمانهای جوانان لبنان است که بهدنبال تغییر سیستم سیاسی از بنیان هستند.»