مرگ ۶۲ میلیون شغل
در ماه‌های اخیر با آنکه تحولات مثبتی در این بخش رخ داده اما تا بازگشت به وضعیتی که قبل از همه‌گیری وجود داشت، فاصله‌ای قابل ملاحظه وجود دارد. درحال‌حاضر ۳۰درصد مقاصد گردشگری جهان به روی گردشگران بسته است و کشورهایی که منبع گردشگری هستند نظیر بریتانیا، از سفر شهروندان خود به بیشتر کشورها جلوگیری می‌کنند. همچنین در کشورهای مقصد گردشگری نظیر ترکیه و تایلند، شیوع کرونا سبب شده بخش گردشگری همچنان ضعیف باقی بماند. با توجه به اینکه در این اقتصادها سرعت واکسیناسیون علیه کرونا پایین است، افق بخش گردشگری نگران‌کننده است. سازمان گردشگری جهانی ملل متحد پیش‌بینی کرده که در ماه جولای یا سپتامبر سال‌جاری میلادی گردشگری احیا می‌شود. اما این سازمان همچنین هشدار داده که تعداد گردشگران کمتر از نصف رقم مربوط به سال ۲۰۱۹ خواهد بود.
اقتصادهای نوظهور و درحال توسعه که عموما بیش از اقتصادهای توسعه‌یافته به بخش گردشگری وابسته هستند، نسبت به اختلال‌هایی که در این بخش به‌وجود آمده آسیب‌پذیرترند. یک نکته مهم این است که روند کند واکسیناسیون در اقتصادهای یاد شده بر فشارها افزوده است. این به آن معناست که حتی اگر اقتصادهای توسعه‌یافته به حالت عادی برگردند و فعالیت‌ها در آنها به روال سابق بازگردد، شیوع کرونا در اقتصادهای پذیرنده گردشگر سبب خواهد شد تا آنها نتوانند بخش گردشگری خود را احیا کنند. از پیش لطمات مالی عظیمی در اثر تعطیلی این بخش به اقتصادهای یاد شده وارد شده است. طبق تازه‌ترین گزارش‌ها، در تونس و مصر تنها ۵ درصد جمعیت علیه کرونا واکسینه شده‌اند؛ درحالی که در یونان، ایتالیا و اسپانیا این رقم ۲۰ تا ۳۰ درصد است.
یکی از تحلیلگران می‌گوید: «برای اقتصادهای نوظهور و درحال توسعه وضعیت کنونی از لحاظ اقتصادی، سیاسی و اجتماعی یک فاکتور پنهان ریسک است. زیرا پس از یک‌سال بسیار پر بحران یعنی سال ۲۰۲۰، دو فصل اول سال ۲۰۲۱ نیز به‌دلیل موارد جدید ابتلا به کرونا بخش‌های گردشگری کشورهای یاد شده همچنان عملا تعطیل هستند و نیز مشخص نیست چه وقت شرایط بهتر خواهد شد.» چهار اقتصاد شامل سریلانکا، ترکیه، مصر و تونس جزو آسیب‌پذیرترین اقتصادها در برابر ضعف بخش گردشگری هستند، زیرا آنها به‌شدت به درآمدهای حاصل از این بخش وابسته‌اند. سال ۲۰۲۰ تعطیل شدن بخش گردشگری درآمدهای ارزی این کشورها را به‌شدت کاهش داد.
در ترکیه بهبود وضعیت حساب جاری به احیای بخش گردشگری وابسته است. افزایش قیمت نفت سبب رشد هزینه‌ها شده و دولت ترکیه از یکسو بخشی بزرگ از درآمدهای خود را از دست داده و از سوی دیگر بر هزینه‌ها‌یش افزوده شده است. روسیه و بریتانیا از سفر شهروندان خود به ترکیه جلوگیری کرده‌اند. بانک بارکلیز کپیتال پیش‌بینی کرده که حتی اگر بهترین سناریو رخ دهد، یعنی در نیمه دوم سال‌جاری میلادی، بخش گردشگری این کشور احیا شود آنکارا باید برای تامین کسری ۲۱ میلیارد دلاری خود از این درآمدها استفاده کند. وضعیت اقتصادی ترکیه در فصول اخیر نگران‌کننده بوده و اگر درآمد بخش گردشگری به میزان قابل ملاحظه افزایش نیابد، شرایط بدتر خواهد شد.
در مصر نیز شرایط چندان مطلوب نیست. بنا به تخمین موسسه استاندارد اند پورز گلوبال، به‌دلیل کاهش درآمدهای ارزی از دو منبع اصلی یعنی گردشگری و کانال سوئز، وضعیت حساب جاری مصر طی دو سال آینده به حالتی که قبل از همه‌گیری وجود داشت، باز نخواهد گشت. اگر روابط مصر و روسیه بهبود یابد، وضعیت بخش گردشگری مصر سریع‌تر بهتر خواهد شد. در تونس مانند مصر، درآمد بخش گردشگری بیش از یک‌سوم درآمدهای ارزی کشور را تشکیل می‌دهد. اقتصاد تونس مانند اکثر اقتصادهای جهان سال پیش دچار بحران شد و امسال رشد آن تنها ۸/ ۳ درصد پیش‌بینی شده است. یکی از تحلیلگران می‌گوید: «بخش گردشگری برای تمام کشورهایی که دچار کسری حساب جاری هستند و مقصد گردشگری محسوب می‌شوند، یک موضوع بسیار مهم است. در تونس، مصر و ترکیه تراز حساب جاری ضعیف است و اقتصاد این کشورها به‌شدت به رونق بخش گردشگری وابسته است. به همین دلیل ضروری است هرچه سریع‌تر، به هر شکل ممکن شرایط برای عادی شدن فعالیت‌ها در این بخش فراهم شود.»
در سریلانکا دولت امیدوار است با احیای بخش گردشگری وضعیت اقتصادی بهبود یابد؛ اما ماه آوریل درآمد این بخش در مقیاس ماهانه ۱۰ درصد کاهش یافت و در چند هفته اخیر اجازه ورود گردشگر از هند به سریلانکا داده نشده است. در بخش گردشگری مثل بسیاری از بخش‌های دیگر اقتصاد، فعالیت‌ها به بهبود و عادی شدن شرایط در تمامی اقتصادها وابسته است. همه‌گیری کرونا در هند طی هفته‌های گذشته بسیار وخیم بوده، در نتیجه نه‌تنها بخش گردشگری این کشور همچنان دچار ضعف است، بلکه کشورهایی که به درآمد گردشگران هندی وابسته هستند، لطمه دیده‌اند.
صرف‌نظر از نقش درآمد بخش گردشگری برای دولت‌ها، وضعیت اشتغال نیروی کار در این بخش اهمیت بالایی دارد. بنا به تخمین شورای جهانی سفر و گردشگری، سال گذشته میلادی ۶۲ میلیون فرصت شغلی در بخش سفر و گردشگری جهان از میان رفت. احیای بسیاری از این فرصت‌های شغلی و امنیت دیگر فرصت‌های شغلی در اقتصادهای نوظهور تا اندازه زیادی به این وابسته است که تابستان امسال وضعیت بخش گردشگری به چه شکل خواهد بود. کشورهای کوچک جزیره‌ای نسبت به دیگر کشورها در برابر احیای کند بخش گردشگری آسیب‌پذیرترند؛ زیرا بخش اعظم نیروی کار در این کشورها در بخش یاد شده فعالیت می‌کردند. موسسه رتبه‌سنجی استاندارد اند پورز، رتبه اعتباری تعدادی از این اقتصادها را ماه مارس پایین آورد و به دولت‌ها هشدار داد، اگر وضعیت تغییر نکند بر بدهی‌های آنها افزوده خواهد شد. با توجه به اینکه حتی قبل از آغاز همه‌گیری کرونا نرخ بیکاری در بسیاری از اقتصادها دو رقمی بود، تحلیلگران هشدار داده‌اند که اگر شرایط بازار کار بهتر نشود، کشورهای یاد شده با ریسک ناآرامی‌های اجتماعی مواجه خواهند بود.
