کارشکنیهای لابی اسرائیل
این بار، این اسرائیل است که دچار هراس و نگرانی شده و علت این نگرانی و هراس، احتمال حمله آمریکا به ایران نیست. بلکه علت، بازگشت آمریکا به توافق هستهای سال ۲۰۱۵ بدون تغییر محتوای این توافق است. در اسرائیل همه معتقدند آمریکا بیمحابا در حال حرکت به سمت انعقاد یک توافق با ایران است. برخی مقامات اسرائیلی در جمعهای خصوصی میگویند بایدن به سرعت و دیوانهوار در حال حرکت به سوی توافق با ایران است و قصد دارد مساله ایران را حل کند. برخی مقامات اسرائیلی میگویند علت را میدانند: روسیه در حال استقرار نظامیان خود در مرز اوکراین است، تنشها با چین در حال افزایش است و آمریکا همچنان در حال مبارزه با همهگیری کروناست. بهرغم افزایش سریع موارد واکسیناسیون در آمریکا، میزان ابتلا و بستری شدنها در این کشور در حال افزایش است.
هر یک از مقامات اسرائیل که به واشنگتن سفر میکند قصد دارد در مورد یک موضوع خاص با همتای آمریکایی خود مذاکره کند، به این معنا که موضوعهای قابل مذاکره تقسیم شده است و مقامات نظامی با همتایان نظامی و مقامات اطلاعاتی با همتایان نظامیشان گفتوگو خواهند کرد. مذاکرات یادشده بسیار مهم است اما هیچکس در اسرائیل معتقد نیست این مذاکرات میتواند حرکت آمریکا به سمت توافق با ایران را کند کند. تاکنون اسرائیل نتوانسته آمریکا را به قبول توصیههایش متقاعد کند و بهترین حالتی که میتواند برای اسرائیل رخ دهد این است که بایدن بپذیرد قبل از آنکه خیلی دیر شود برخی تغییرات دقیقه نود را در توافق با ایران اعمال کند. شرایط کنونی شبیه شرایط قبل از انعقاد توافق هستهای سال ۲۰۱۵ است. در آن زمان نیز مقامات اسرائیل برای دیدار با همتایان آمریکایی خود به واشنگتن سفر میکردند و موضوع گفتوگوها، ایران بود. جاکوب ناگل، مشاور امنیت ملی اسرائیل در آن زمان سرپرستی هیات اسرائیلی از وزارت خارجه این رژیم را برعهده داشت.
در آن زمان هیات اسرائیلی در گفتوگو با مقامات آمریکا به نگرانیهای خود درباره توافق هستهای اشاره میکردند. یکی از کسانی که در آن دوره در مذاکرات شرکت داشت میگوید: «مذاکره با این هدف انجام نمیشد که به آمریکاییها گفته شود چه اقدامی انجام دهند و چه اقدامی انجام ندهند بلکه هدف، یادآوری مسائلی بود که بسیار پراهمیتاند. ما مایل بودیم آمریکا درک کند اگر راهی را بپیماید که قصد دارد طی کند چه اتفاقاتی رخ خواهد داد.» این هفته اسرائیل سعی خواهد کرد همین کار را انجام دهد و امیدوار است در واشنگتن موافقانی پیدا کند. در توافق هستهای سال ۲۰۱۵ اسرائیل پس از شروع مذاکرات آمریکا و ایران از محتوای آن مذاکرات مطلع شد. این بار اسرائیل میدانست که بایدن قصد دارد پس از استقرار در کاخ سفید با ایران وارد مذاکره شود اما اسرائیل در ابتدا معتقد بود آمریکا توجه بیشتری به دیدگاههای اسرائیل خواهد کرد. در واقع اعضای ارشد دولت آمریکا اعلام کرده بودند با اسرائیل مشورت خواهند کرد و به دیدگاههای تلآویو توجه میکنند.
با آنکه آمریکاییها به سخنان اسرائیل توجه کردهاند و مدتهاست مذاکرات بین مقامات دو طرف انجام میشود اما در اسرائیل این احساس وجود دارد که توجه آمریکا به نگرانیهای مطرح شده از سوی اسرائیل کافی نیست. آمریکاییها برای ادامه حرکت به سمت جلو دو گزینه دارند: بدترین حالت، بازگشت سریع آمریکا به توافق هستهای ایران و فراهم کردن زمینه رعایت کامل این توافق از سوی ایران است. قدم بعدی همانطور که وزیر خارجه آمریکا بیان کرده، تلاش برای ارتقای توافق و افزایش مدت اجرای آن است. اسرائیل معتقد است این یک مسیر اشتباه است زیرا به این شکل، طی روند یاد شده تمامی اهرمهای فشاری که آمریکا اکنون در اختیار دارد خیلی زود از میان میرود. همچنین این روند به ایران اجازه میدهد پیشرفتهایی را که طی دوره رعایت نکردن توافق هستهای داشته حفظ کند؛ برای مثال ایران همچنان سانتریفیوژهای پیشرفتهای را که ساخته و با آنها سریعتر میتواند به سلاح هستهای دست یابد نگه خواهد داشت. با فناوری جدیدی که تهران در اختیار دارد میتواند سه برابر سریعتر به غنیسازی اورانیوم اقدام کند. از سوی دیگر آرشیو هستهای که سال ۲۰۱۸ در اختیار اسرائیل قرار گرفت به جهانیان نشان داد ایران تا چه حد به ساخت سلاح هستهای نزدیک بود. توافق هستهای در سال ۲۰۱۵ بدون این اطلاعات حاصل شد و نباید این واقعیتها نادیده گرفته شود.
گزینه بهتر از دید اسرائیل این است که آمریکا از اهرم فشاری که اکنون در اختیار دارد استفاده کند تا از این طریق تغییراتی در محتوای توافق هستهای به وجود آورد طوری که دوره اجرای آن طولانیتر شود. آمریکا میتواند برای متقاعد کردن ایران به پذیرش این شروط از فشارهای اقتصادی بکاهد. اما آیا اسرائیل موفق میشود آمریکا را به پذیرش این گزینه متقاعد کند؟ احتمال آنکه چنین موفقیتی برای اسرائیل حاصل شود زیاد نیست و واقعیت این است که روابط شخصی بایدن و نتانیاهو اکنون با زمانی که ترامپ در کاخ سفید مستقر بود متفاوت است و اگرچه بایدن با اوباما فرق دارد اما تلفن کردن به او و درخواست برای تغییر مسیر موثر نخواهد بود.
آمریکاییها تلاش میکنند پیشنهادی متفاوت به اسرائیل بدهند، پیشنهادی که در آن به ایران نه صرفا بر مبنای برنامه هستهای این کشور بلکه همچنین بر مبنای نقشی که ایران در منطقه دارد نگاه میشود البته اسرائیل معتقد است مساله برنامه هستهای ایران باید به طور مستقل حل و فصل شود. سفر تعداد زیادی از مقامات اسرائیل به واشنگتن، هم نشاندهنده مهم و فوری بودن مساله برای اسرائیل است و هم ثابت میکند تاثیرگذاری اسرائیل بر آمریکا کم است. اسرائیل یک دولت کارآمد ندارد و آمریکاییها این را میدانند. ایرانیها نیز به این واقعیت آگاه هستند.