خشکسالی بعد از سیلی سهمگین

مجید شکرالهی کارشناس بازار سرمایه وضعیت نامناسب معاملات بازار سرمایه و صف فروش دائمی اکثر نمادها، منجر به از دست‌رفتن یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های بازار سهام که همان نقدشوندگی است، شده است که این مهم همراه با سقوط شاخص از حدود ۲ میلیون و هشتاد هزار واحد به یک‌میلیون و دویست هزار واحد طی مدت هفت ماه، به‌رغم رشد قابل‌توجه همه شاخص‌های اقتصادی همچون تورم و نرخ ارز و همچنین تغییر قابل‌توجه میزان سودآوری شرکت‌های بورسی، صورت پذیرفته است.

تغییرات شاخص‌بورس طی سه سال قبل و بالاخص یک‌سال گذشته بیشتر متاثر از سیل نقدینگی، عدم توسعه مناسب و متوازن بازار سرمایه در زمان مناسب، تعدد وضع مقررات جدید و تغییر قوانین گاه روزانه، به‌گونه‌ای‌که بازار را به مثابه زمینی برای سعی و خطا تبدیل کرد و همچنین فقدان استقلال مناسب تصمیم‌گیری سازمان بورس، موجب تلاطم‌های چشمگیری شد که با فراخوان مردم توسط دولت برای ورود به بازار سرمایه و با شعار اینکه همه کار را به بورس بسپارید، منجر به رشد غیر ارگانیک بورس بالاخص در پنج ماه ابتدایی سال ۱۳۹۹ شد اما  با خروج نقدینگی دولت برای رفع مشکلات کسری بودجه خود، بدون درنظر‌گرفتن وضعیت آتی بازار و عدم‌توجه مناسب، به‌موقع وکافی به بازار سرمایه، موجب خشکسالی پس از این سیل شد. در این حین تغییرات مدیریتی سازمان بورس به‌دنبال راه‌حل‌های جدید برای برون‌رفت از این بن‌بست بود که یکی از این تغییرات، تغییر دامنه‌نوسان به شیوه نامتقارن انجام گرفت که به‌نظر می‌رسید هدف اصلی آن جلوگیری از ریزش دائمی قیمت سهام و ایجاد اطمینان در سهامداران بود که همان‌طوری که در قبل از ابلاغ آن و در ابتدای انجام آن نیز توسط کارشناسان مختلف گوشزد شده بود انجام این تغییر بدون تزریق منابع کافی و مناسب، موجب قفل شدن خرید و فروش سهام شده و با هر تغییر مثبتی در قیمت سهام، شاهد خروج سرمایه‌گذاران خواهیم شد که با مراجعه به آمار ورود و خروج پول توسط حقیقی‌ها پس از وضع این قانون، شاهد خروج قابل‌تامل نقدینگی توسط آنها در اکثر روزها بوده‌ایم. به‌گونه‌ای‌که طی معاملات روزانه شاهد صف‌فروش بودن اکثر نمادها و در اندک نمادهای مثبت، اغلب آنها نیز با عرضه زیاد سهم، شاهد نوسانات زیاد طی زمان معاملات هستیم. به همین‌گونه ارزش معاملات بازار نقدی بورسی، از متوسط روزانه حدود شانزده هزار و دویست میلیارد تومان در مردادماه ۱۳۹۹ به حدود چهارهزار و هفتصد میلیارد تومان در فروردین‌ماه سال‌جاری کاهش یافته که یکی از دلایل آن از دست رفتن اعتماد عمومی، تغییر نگاه سرمایه‌گذاری به بورس به‌دلیل ورود انبوه سرمایه‌گذاران جدید وارد شده با نگاه سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت به‌جای بلندمدت، به‌دلیل سرمایه‌گذاری از محل ذخیره‌های احتیاطی خود که با فراخوان دولت انجام پذیرفت، بوده است.  نگاه دولت به بازار سرمایه به‌منظور رفع مشکلات کسری بودجه خود و تامین مالی از این طریق گواه خروج حجم عظیمی از نقدینگی از این بازار بوده که موجب خشکسالی عمیق بعد از سیل سهمگین ورود نقدینگی شده است.