آغاز بد، پایان خوب
البته در تابستان قیمت‌ها شروع به رشد کرد. زیرا فعالیت‌های اقتصادی به‌تدریج از سر گرفته شد و اعضای اوپک پلاس نیز بر سر کاهش ۷/ ۹ میلیون بشکه‌ای عرضه به توافق رسیدند. در پایان سال گذشته ساخته شدن واکسن برای کرونا و امیدواری به بهبود اوضاع اقتصاد جهان به رشد قابل ملاحظه قیمت‌ها منجر شد و در دو ماه اخیر افزایش قیمت‌ها ادامه پیدا کرده است. مقایسه آنچه در سال قبل در بازار نفت رخ داد با رویدادهای مشابه قبل مفید است. برای مقایسه حوادث سال گذشته در بازار نفت با حوادث مشابه سال‌های گذشته می‌توان به سال ۲۰۱۵ یا سال ۱۹۸۵ یا حتی آنچه در دهه ۱۹۷۰ رخ داد نگاه کرد. من سال ۱۹۷۹ پس از فارغ‌التحصیل شدن از دانشگاه وارد صنعت نفت شدم، بنابراین تمامی حوادث آن سال‌ها را به یاد دارم. آن سال‌ها هر یک به شکل خاص خود سال‌های بدی برای صنعت نفت بودند، اما حوادث بسیار ناگواری که سال ۱۹۸۵ و پنج سال پس از آن در صنعت نفت جهان رخ داد، بیشترین شباهت را با رویدادهای سال گذشته میلادی دارد.
اوایل سال گذشته قیمت نفت سقوط بزرگی را تجربه کرد، اما پایان سال شرایط خوب بود و بازار در دو ماه اخیر رونق بیشتری پیدا کرده است. مقایسه سال گذشته و سال ۱۹۸۵ به ویژه از آن جهت مفید است که سقوط قیمت‌ها در هر دو سال یاد شده، در ابتدا حاصل یک عامل یعنی افزایش عرضه از سوی عربستان با هدف حفاظت از سهم خود در بازار و کم کردن رشد صنعت نفت در آمریکا بود. کاملا طبیعی است اگر سقوط قیمت نفت در سال گذشته را به همه‌گیری کرونا نسبت دهیم. در اثر این همه‌گیری از مصرف کاسته شد و ابهام‌های عمیقی درباره آینده به وجود آمد اما هیچ‌کس نباید تاثیر جنگ قیمت بین عربستان و روسیه را دست‌کم بگیرد. اوایل ماه مارس سال قبل اوپک پلاس نتوانست بر سر کاهش عرضه توافق کند، سپس عربستان بر عرضه خود افزود. به این ترتیب فشار بر بازار افزایش یافت و بحران بزرگی برای تمامی دست‌اندرکاران این بازار به‌وجود آمد.
پس از چند هفته اعضای اوپک پلاس توانستند بر سر کاهش عرضه به توافق برسند، اما در ماه آوریل قیمت فروش آتی نفت آمریکا به چند ۱۰ دلار زیر صفر کاهش یافت. این رویداد حاصل نگرانی معامله‌گران درباره پر شدن کامل مخازن ذخیره نفت آمریکا در ماه مه به‌دلیل حرکت نفتکش‌های عربستان به سوی پالایشگاه‌های آمریکا بود. کمی بعد مشخص شد گزارش‌هایی که درباره پر شدن مخازن ذخیره نفت آمریکا منتشر شده بود چندان دقیق نبودند، اما خسارت وارد شده بود و آنچه در آن چند هفته رخ داد شوک بزرگی بر صنعت نفت وارد کرد. اما سال ۱۹۸۵ قیمت‌ها به زیر ۱۰ دلار کاهش یافت. تعدادی از تولیدکنندگان نفت، نفت خود را به قیمت ۲ دلار در هر بشکه فروختند، اما قیمت‌ها به زیر صفر کاهش پیدا نکرد.
نکته دیگری که اهمیت بالایی دارد این است که وضعیت بد صنعت نفت در سال گذشته به بخش بالادستی محدود نبود. بخش‌های میان دستی و خدمات نیز خسارت‌های بزرگی متحمل شدند و تعدادی از شرکت‌های نفتی مجبور شدند اعلام ورشکستگی کنند. در بخش خطوط انتقال نفت، سیاست‌گذاری‌های غلط و تصمیم‌هایی که برخی دادگاه‌ها اتخاذ کردند، بر تحولات بازار موثر بودند. ماه ژوئیه در کارولینای شمالی این عامل چنان اثرگذار بود که دو شرکت فعال در حوزه خطوط لوله پس از سال‌ها برنامه‌ریزی، پروژه ۸ میلیارد دلاری احداث خط لوله را کنار گذاشتند. چندی بعد یک قاضی فدرال در واشنگتن در حکمی به شرکت انرژی ترانسفر دستور داد عملیات پروژه خط لوله داکوتا را متوقف کند. در آن زمان قاضی دیگری نیز حکمی مشابه برای یک شرکت دیگر صادر کرد. اواخر سال گذشته در حالی که برنامه کاهش عرضه نفت از سوی اوپک پلاس در حال اجرا بود و قیمت‌ها رشد می‌کردند جو بایدن در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا پیروز شد. دولت آقای بایدن وعده داده سیاست‌هایی را به اجرا گذارد که برای تمامی بخش‌های صنعت نفت و گاز موانعی پدید خواهد آورد.
پیش‌بینی رشد مصرف در آینده در کنار پایبندی اوپک پلاس به مدیریت عرضه و حفظ ثبات در قیمت‌ها سبب شده بازار نفت در ماه‌های اخیر وضعیت مناسبی داشته باشد و قیمت‌ها به سطوح قبل از بحران کرونا بازگشته است. درباره افق نفت آمریکا نگرانی‌هایی وجود دارد، اما به علل گوناگون می‌توان درباره آینده خوشبین بود. ذخایر نفت خام در آمریکا از ماه سپتامبر رشد کرده و انتظار می‌رود این روند افزایش پیدا کند البته تعداد چاه‌های نفتی فعال اکنون نسبت به ۱۲ ماه قبل بسیار پایین‌تر است. اما به علل گوناگون می‌توان درباره آینده امیدوار بود. تحولات مثبت در بازار نفت طی چند ماه اخیر سال ۱۹۸۵ مشاهده نشد و اثرات رویدادهای آن سال چند سال ادامه پیدا کرد. درباره افق بازار نفت و گاز امیدواری‌های زیادی وجود دارد و برای کسانی که مایلند در این صنعت فعالیت کنند امیدواری به آینده بسیار ضروری است، زیرا تنها با این امید می‌توان دشواری‌ها را پشت‌سر گذاشت. برخلاف سال ۱۹۸۵ تحولات اخیر در بازار نفت امیدواری‌هایی درباره سامان یافتن شرایط به وجود آورده است.
