وحشت بدهکاران
صندوق بین‌المللی پول در تازه‌ترین گزارش ثبات مالی جهان آورده است، توزیع نابرابر واکسن کرونا ریسکی است که آسیب‌پذیری سیستم مالی جهان را شدت می‌بخشد و به ویژه اقتصادهایی که از بنیه و توان کافی برخوردار نیستند، دچار بحران خواهند شد. ارزش دارایی‌ها در اقتصادهای نوظهور در سه هفته اخیر به‌دلیل جریان نقدینگی افزایش یافته است، اما توبیاس آدریان، رئیس بخش بازارهای سرمایه در صندوق بین‌المللی پول می‌گوید: «از آنجا که توزیع واکسن با سرعت لازم انجام نمی‌شود، این ریسک وجود دارد که وضعیت همه‌گیری کرونا در اقتصادهای نوظهور بدتر شود. درحال‌حاضر این واقعیت پذیرفته شده که توزیع واکسن با سرعت لازم انجام نمی‌شود. اما شوک احتمالی، از شیوع سریع‌تر ویروس کرونا در اقتصادهای نوظهور و درحال توسعه نشأت خواهد گرفت و این شوک، در کل سیستم اقتصادی این کشورها و جهان اختلال پدید خواهد آورد.»
عامل نگران‌کننده بعدی، تغییر میزان ریسک‌پذیری در جهان است و بازارهای نوظهور نسبت به این تغییر آسیب‌پذیر هستند. درحال‌حاضر میزان ریسک‌پذیری سرمایه‌گذاران بالاست، اما اگر دوران ریسک‌گریزی آغاز شود، شرایط تغییر خواهد کرد. قیمت سهام اقتصادهای نوظهور در سال‌جاری میلادی تاکنون ۸ درصد رشد کرده است. در سه ماه پایانی سال گذشته نیز قیمت‌ها ۱۹ درصد افزایش یافته بود. این رشد حاصل اجرای برنامه‌های حمایتی پولی و مالی از سوی دولت‌ها و بانک‌های مرکزی و حرکت تعداد بیشتری از سرمایه‌گذاران به سمت بازارهای مالی است، زیرا این باور وجود دارد که واکسیناسیون سبب بهبود شرایط اقتصادها و بازارهای پرریسک از جمله بازارهای مالی خواهد شد. اگر تغییری در مسیر حرکت دولت‌ها و بانک‌های مرکزی به ویژه در آمریکا رخ‌دهد، ریسک‌ها برای اقتصادهای نوظهور افزایش خواهد یافت.
چندی قبل تعدادی از مقامات بانک مرکزی آمریکا به احتمال کاهش میزان خرید اوراق قرضه از سوی این نهاد اشاره کردند. درحال‌حاضر بانک مرکزی ماهانه ۱۲۰ میلیارد دلار از این اوراق را خریداری می‌کند تا به شرکت‌ها و اقتصاد کمک کند. احتمال دارد از اواخر سال‌جاری میزان خریدها کاهش یابد. جروم پاول، رئیس بانک‌مرکزی آمریکا اخیرا تلاش کرده نگرانی‌هایی که درباره تکرار بحران سال ۲۰۱۳ در اقتصادهای نوظهور به‌وجود آمده را از میان ببرد. آدریان معتقد است ریسک بر هم خوردن ثبات مالی در اثر بحران در اقتصادهای نوظهور به میزان گستردگی شوک منفی در این کشورها وابسته است. او می‌گوید: «درحال‌حاضر برخی آسیب‌پذیری‌ها مشاهده می‌شود و این باور وجود دارد که برخی کشورها و برخی سیستم‌های بانکی با مشکلاتی مواجه خواهند شد. اما اقتصاد و سیستم مالی دنیا از تاب‌آوری کافی برخوردار است.»
اقتصادهایی که از لحاظ مالی و بدهی در وضعیت نامطلوب قرار دارند از جمله برخی کشورهای جنوب آسیا و خاورمیانه، آسیب‌پذیرتر خواهند بود. رشد ارزش دلار به اقتصاد آنها لطمه وارد می‌کند.
جهش ویروس کرونا و توقف زودهنگام برنامه‌های حمایتی، دو ریسک دیگر هستند که سیستم مالی جهان را تهدید می‌کنند. صندوق بین‌المللی پول در گزارش‌های اخیر خود همواره از دولت‌ها خواسته به برنامه‌های حمایتی ادامه دهند، زیرا تا بازگشت وضعیت اقتصاد جهان به حالت عادی زمانی طولانی فاصله وجود دارد. صندوق بین‌المللی پول همچنین درباره طولانی شدن دوره پایین باقی ماندن نرخ‌های بهره ابراز نگرانی کرده است. از دید این نهاد، نرخ‌های پایین بهره به سود بانک‌ها لطمه می‌زند و مانعی در برابر وام‌دهی است. البته بانک‌ها عموما اعلام کرده‌اند وضعیت مالی‌شان خوب است. اما پایین بودن نرخ‌های بهره از اشتیاق آنها برای ارائه وام می‌کاهد.
