خیز غولهای اقتصادی
واقعیت این است که بشر تاکنون تجربه مشابه نداشته و به همین دلیل رسیدن به راهحل و رفع چالشهای پیشرو آسان نیست. بنا به گفته دکتر مایک رایان، رئیس برنامه اورژانسهای بهداشتی سازمان جهانی بهداشت، از هر ۱۰ نفر یک نفر در جهان به ویروس کرونا مبتلا شده است. در گزارش بنیاد گیتس آمده است این بیماری مرگبار به اقتصاد جهان لطمات فراوان و عمیق وارد کرده و تحقق اهداف برنامه توسعه پایدار سازمان ملل را ۲۰ سال به عقب انداخته است. بدون همکاری، توزیع واکسن به شکل غیر برابر صورت خواهد گرفت و در این حالت خطر افزایش نابرابریها و تنشهای بینالمللی افزایش مییابد. تا وقتی همه در امنیت نباشند، هیچکس در امنیت نخواهد بود.
خبر خوب این است که سازمان جهانی بهداشت و چند نهاد دیگر برای توزیع حدود ۲ میلیارد دز واکسن، ۵۰۰ میلیون تست و ۲۴۵ میلیون دارو برای کرونا تا پایان سالجاری میلادی برنامهای تدوین کردهاند. بدون شک تحقق این اهداف کار آسانی نیست. ضروری است اقدامات گوناگونی انجام شود تا این برنامه بهطور صحیح اجرا شود و اثرات موردنظر را در بر داشته باشد. برای مثال کشورها باید منابع مالی مورد نظر را ارائه و متخصصان مشارکت کنند تا تولید واکسنهای موثر افزایش یابد و به پرسنل بهداشتی و درمانی در کشورهای گوناگون آموزشهای لازم داده شود تا بتوانند واکسنها را به افراد مورد نظر تزریق کنند. همچنین باید هزینهها به حدی پایین آورده شود که تضمین شود همه کشورها میتوانند به واکسن دسترسی داشته باشند.
بریتانیا یکی از نخستین حامیان برنامه کوواکس بوده است. کوواکس، بخش توزیع واکسن در برنامه فراگیرتر تدوین شده از سوی سازمان جهانی بهداشت و نهادهای دیگر است. بریتانیا وعده داده نیم میلیارد دلار برای کمک به اجرای برنامه یاد شده ارائه خواهد کرد. طبق این برنامه به کشورهای درحال توسعه کمک میشود به واکسنهای تایید شده دسترسی پیدا کنند. سازمان ملل اعلام کرده برای خرید واکسن به تعداد کافی، ارتقای عملیاتهای پشتیبانی و تضمین اینکه کشورها برای توزیع واکسن آماده هستند به ۳۸ میلیارد دلار سرمایهگذاری نیاز است. ممکن است این رقم بزرگ بهنظر برسد اما رقم یاد شده در مقایسه با ۳۷۵ میلیارد دلار، یعنی زیان ماهانه همهگیری کرونا به اقتصاد جهان بسیار ناچیز است.
دولت بریتانیا برای تشویق دیگر اقتصادهای ثروتمند در جهت حضور در برنامه کمک به این روند جهانی، تدابیری اتخاذ کرده است. بوریس جانسون، نخستوزیر بریتانیا سال گذشته در سخنرانی خود در سازمان ملل برنامهای پنج بندی را برای حفاظت از جهان در برابر همهگیری بعدی ارائه کرد که در آن آمده بود ضروری است ظرفیت تولید دارو و واکسنها در جهان افزایش یابد. بدون شک تحقق این اهداف آسان نیست. برای مثال نمیتوان یک واکسن را برای همه انسانها تولید کرد. واکسنها بر جمعیتهای مختلف اثرات گوناگون دارند. همچنین نحوه نگهداری از همه واکسنها به یک شکل نیست و برای آن دسته از کشورهای درحال توسعه یا فقیر که زیرساختهای لازم برای نگهداری از واکسنهای خاص را ندارند، مقابله با همهگیری دشوار و گاه غیرممکن است. از سوی دیگر دانش بشر باید به حدی رشد کند که توان تولید سریعتر تعداد بسیار بیشتری انواع واکسن را داشته باشد. در این حالت زمینه برای دسترسی برابر مردم جهان به واکسن فراهم خواهد شد. اگر توزیع واکسن صرفا به توانایی کشور در خرید آن، درمان و تست گسترده وابسته باشد، آنگاه کشورهای فقیر بیبهره خواهند ماند و همه ما امنیت کمتری خواهیم داشت.