پنج معمای کرونایی
نخستین پرسش این است که تاثیر گونه جدید ویروس کرونا چیست؟ درحال‌حاضر درباره این گونه جدید اطلاعات کمی در اختیار است اما دانشمندان معتقدند این گونه، بسیار سریع‌تر منتقل می‌شود البته شدت بیماری بیشتر نیست و واکسن‌های کنونی برای آن موثر هستند. اما شناسایی گونه جدید ویروس کرونا نشان می‌دهد این ویروس جهش‌های متعدد دارد و ادامه پیدا کردن جهش‌ها مسیر همه‌گیری را تغییر خواهد داد در نتیجه مهار سریع همه‌گیری به موضوعی اضطراری‌تر تبدیل شده است. پیش‌بینی می‌شود محدودیت‌های سختگیرانه‌تر برای فعالیت‌های اقتصادی و مردم همچنان ادامه پیدا کند. حتی ممکن است بر گستردگی این محدودیت‌ها افزوده شود بنابراین فعلا شرایط چندان امیدبخش نیست. دومین پرسش این است که تاثیر واکسن چه زمان مشاهده خواهد شد؟ تولید تعداد کافی دز از واکسن کاری بزرگ است و در روند تولید ممکن است موانعی پدید آید. حتی با فرض ساخته شدن تمامی آنچه لازم است ساخته شود، ایمن کردن مردم ماه‌ها طول خواهد کشید. واکسیناسیون جمعیت‌های بزرگ از مردم روندی زمان‌بر و دشوار است. برای درک بزرگی این برنامه فرض کنید یک پزشک عمومی مسوولیت واکسیناسیون ۲۱۰۰ نفر را بر عهده گرفته است. اگر او هشت ساعت در روز کار کند و برای واکسیناسیون هر نفر پنج دقیقه زمان لازم باشد، با توجه به اینکه هر فرد باید دو دز واکسن دریافت کند ۶هفته طول خواهد کشید تا همه آن افراد واکسینه شوند. همچنین باید دیگر وظایفی که پزشک یادشده ضروری است انجام دهد و محدودیت‌های واکسیناسیون از لحاظ ایمنی افراد را هم در نظر بگیریم. درست است که بسیاری از نهادها به روند توزیع واکسن و واکسیناسیون کمک می‌کنند اما مثال یاد شده اندازه کار را به روشنی نشان می‌دهد. موضوع بعدی این است که دو دز واکسن شرکت فایزر باید با فاصله زمانی ۲۱ روز تزریق شود و ایمنی کامل هفت روز پس از دومین تزریق به‌وجود می‌آید. فاصله زمانی بین دو تزریق برای دیگر واکسن‌ها از جمله واکسنی که از سوی دانشگاه آکسفورد و شرکت آسترازنکا تولید شده بیشتر است. حداقل یک ماه، اگر نه بیشتر، زمان لازم است تا اثر کامل واکسن در یک فرد مشاهده شود. در کشورهایی که برای کریسمس مقررات فاصله‌گذاری اجتماعی را لغو کردند ممکن است در روزهای آینده شاهد رشد موارد ابتلا به کرونا باشیم. در این حالت واکسن‌ها در ابتدا تغییرات بزرگ ایجاد نخواهند کرد. در واقع اوایل سال‌جاری میلادی میزان شیوع ویروس بالا خواهد بود. در بریتانیا نیز احتمالا همین وضعیت مشاهده خواهد شد زیرا گونه جدید ویروس کرونا در این کشور شناسایی شد. با آنکه محدودیت‌ها برای جلوگیری از شیوع سریع ویروس نه‌تنها لغو نشده بلکه شدت پیدا کرده اما برای مدتی، موارد جدید ابتلا افزایش می‌یابد. ضروری است مردم از سرعت انتقال ویروس کاملا مطلع باشند تا بی‌اعتمادی به واکسن به‌وجود نیاید. سومین پرسش درباره روند همه‌گیری، به زمان مهار آن مربوط است. پس از ابتلا به کرونا و بهبود یا پس از واکسینه شدن فرد حداقل در کوتاه‌مدت در برابر این ویروس ایمن می‌شود. به این ترتیب میزان انتقال به تدریج کاهش پیدا می‌کند و شیوع در نهایت متوقف خواهد شد. این به معنای ایمنی جمعی است. دقیقا مشخص نیست سطح ایمنی در جمعیت برای متوقف شدن شیوع ویروس چه میزان باید باشد. برخی کارشناسان معتقدند این سطح بین ۶۰ تا ۸۰ درصد است. درحال‌حاضر ما تا این رقم فاصله قابل ملاحظه داریم و این به آن معناست که ضروری است میلیاردها نفر در سرتاسر جهان واکسینه شوند تا شیوع ویروس متوقف شود. عامل دیگری که در این زمینه موثر است واکسن‌ها هستند. هنوز مشخص نیست آیا واکسن از انتقال ویروس جلوگیری خواهد کرد یا نه. اگر پاسخ مثبت باشد موارد ابتلا کاهش خواهد یافت یعنی در سه ماه دوم امسال شاهد این وضعیت خواهیم بود. اما همزمان با آنکه واکسیناسیون بر ایمنی جمعیت می‌افزاید ضروری است قرنطینه‌ها و دیگر تدابیر محافظتی همچنان اجرا شود به‌ویژه در کشورهایی که گونه مسری‌تر ویروس درحال شیوع است تدابیر یاد شده باید به شکلی فراگیرتر و سختگیرانه‌تر اجرا شود. اما اگر واکسن صرفا سبب شود فرد پس از ابتلا علائم کمتر و ملایم‌تری داشته باشد باید صبر کنیم تا موارد ابتلا آن‌قدر افزایش یابد تا ایمنی جمعی به‌وجود آید. در این سناریو، واکسیناسیون گروه‌های آسیب‌پذیر سبب کاهش موارد مرگ‌ومیر می‌شود اما موارد ابتلا با علائم شدید و ابتلای جوان‌ترها ادامه پیدا خواهد کرد. چهارمین پرسش این است که چه تحولاتی رخ خواهد داد؟ واکسن‌ها راه‌حل نهایی و معجزه‌آسا نیستند. باید برای ماه‌های متمادی میزانی از محافظت‌ها همچنان انجام شود. در مناطقی که گونه مسری‌تر ویروس شایع شده احتمالا تا زمانی که واکسیناسیون به‌طور کامل انجام شود محدودیت‌های فراگیر و سختگیرانه ادامه پیدا خواهد کرد. هرگونه تغییر بسیار آهسته رخ خواهد داد؛ به‌ویژه نباید انتظار داشت فعالیت‌های عادی بیمارستان‌ها به حالتی که قبل از بحران کرونا وجود داشت خیلی زود بازگردد. در زمان مناسب شاهد افزایش سفرها خواهیم بود البته به احتمال زیاد خطوط هواپیمایی از مسافران مدارک واکسینه شدن درخواست خواهند کرد. اگرچه برخی کشورها در بدو ورود از مسافران برای ورود درخواست واکسیناسیون در برابر تب زرد می‌کنند اما الزام ایمنی در برابر ویروس کرونا احتمالا مشکلاتی در بر خواهد داشت در آسیا ماسک زدن به یک عادت اجتماعی تبدیل شده و احتمالا در سراسر جهان نیز چنین خواهد شد به‌ویژه هنگامی که فرد احساس می‌کند بیمار است یا درباره ابتلا به کرونا نگران است قطعا از ماسک استفاده خواهد کرد. پرسش بعدی این است که آیا واکسیناسیون می‌تواند به از میان رفتن کامل ویروس کرونا منجر شود؟ واقعیت این است که ما هنوز نمی‌دانیم ایمنی از طریق واکسن تا چه‌مدت ادامه پیدا می‌کند و کلید ریشه‌کن شدن ویروس کرونا ایمن شدن در بلندمدت است. ریشه‌کنی کامل ویروس کرونا بسیار دشوار خواهد بود و مستلزم تلاشی جهانی است. با آنکه به ریشه‌کنی فلج اطفال نزدیک شده‌ایم اما آبله تنها بیماری است که بشر توانسته به‌طور کامل آن را ریشه‌کن کند و نیز ۲۰۰ سال طول کشید تا این موفقیت به‌دست آید. برای مثال اگر چه سرخک در بسیاری از کشورها تقریبا ریشه‌کن شده، اما مواردی از شیوع آن گاه مشاهده می‌شود. برخی واکسن‌ها شبیه واکسن سرخک تمام عمر فرد را در برابر این بیماری مصون می‌کنند درحالی‌که برای بیماری‌های دیگر نظیر کزاز ضروری است واکسیناسیون تکرار شود. اگر ویروس کرونا پیوسته و به میزان قابل ملاحظه جهش کند احتمالا باید در فواصل زمانی مشخص واکسن‌های جدید برای آن ساخته شود یعنی مانند آنفلوآنزا. در بلندمدت ضروری است برای رسیدن به ایمنی جمعی، کودکان واکسینه شوند. اثرات اجتماعی و اقتصادی همه‌گیری کرونا بلندمدت خواهد بود و احتمالا شرایط هرگز به حالتی که قبل از بحران بود باز نخواهد گشت اما ما می‌توانیم با آماده شدن برای همه‌گیری‌های آینده ایمنی بالاتری را برای خود به‌وجود آوریم.
