نامزدهای جانشینی کدامند؟
در بلندمدت، نخست‌وزیر بعدی ژاپن با مشکلاتی بزرگ از جمله عمل به وعده‌هایی که آبه درباره افزایش مشارکت زنان در سیاست و بهبود شرایط کاری برای مردان طوری که بتوانند در خانه به همسر خود کمک کنند، مواجه خواهد بود. از سوی دیگر، ژاپن با مشکل کاهش جمعیت و پیر شدن آن مواجه است و این به معنای کمبود نیروی کار است. بالاترین نسبت افراد سالخورده به کل جمعیت در ژاپن است و به‌زودی سیستم تامین اجتماعی و بهداشت و درمان این کشور قادر نخواهد بود به تعهدات خود عمل کند. حوادث طبیعی که تحت‌تاثیر تغییرات آب و هوایی افزایش یافته، آسیب‌پذیری در حوزه انرژی پس از فاجعه هسته‌ای فوکوشیما، تهدید موشکی کره‌شمالی و تنش در روابط با کره‌جنوبی از جمله چالش‌هایی هستند که نخست‌وزیر بعدی باید با آنها مقابله کند.
با توجه به این میزان چالش، جای تعجب دارد که بسیاری از مقامات کنونی و پیشین ژاپن بر سر جانشینی آبه مشغول رقابت هستند: وزیرخارجه پیشین و کنونی، وزیر دفاع پیشین و کنونی، یکی از اعضای پارلمان و... همگی خواهان نخست‌وزیر شدن هستند. جانشین نهایی آبه بدون آنکه از جایگاهی که او به‌دلیل هشت سال نخست‌وزیری و اقدامات گوناگون کسب کرده بود، با چالش‌های مختلف و بزرگ مواجه خواهد بود. ژاپن یک کشور ثروتمند و نظام‌مند باقی خواهد ماند، اما مشکلات و چالش‌های بلندمدت‌تر این کشور چنان ریشه‌دار هستند که حتی آبه در دوره طولانی نخست‌وزیری خود نتوانست آنها را حل کند. او گفته است بزرگ‌ترین افسوس‌اش این است که نتوانست در قانون‌اساسی صلح‌طلب ژاپن تغییر ایجاد کرده و ارتش را تقویت کند تا بتواند جزایر مورد مناقشه را از روسیه پس بگیرد.
درحال‌حاضر مهم‌ترین و فوری‌ترین اولویت برای نخست‌وزیر بعدی، سامان بخشیدن به وضعیت اقتصادی است که تحت‌تاثیر بحران کرونا دچار مشکلات بزرگ شده است. ژاپن از پیش دارای بالاترین نسبت بدهی به تولید ناخالص داخلی در بین کشورهای توسعه‌یافته بوده و برای کمک به اقتصاد در مواجهه با بحران کرونا میزان بالایی نقدینگی به اقتصاد تزریق شده است. با این حال همه‌گیری کرونا می‌تواند برای نخست‌وزیر بعدی ژاپن فرصتی پدید آورد تا اصلاحات اجتماعی مورد نیاز برای حل مشکلات ریشه‌دار از جمله موانع پیشرفت زنان در ساختار بازار کار را حل کند. فصل بهار امسال، دولت در دوره حالت فوق‌العاده، از شرکت‌ها خواست به کارمندان خود اجازه دهند از خانه کار کنند. اما فرهنگ حاکم بر محیط کاری ژاپن از پیشرفت در زمینه تغییر روش کار جلوگیری می‌کند. بررسی‌ها نشان می‌دهد تنها یک پنجم کارکنان شرکت‌ها همچنان از خانه کار می‌کنند. یکی از کارشناسان بانک گلدمن ساکس در توکیو می‌گوید: «امیدوارم نخست‌وزیر بعدی یک استراتژی مستحکم در حوزه بهره‌گیری از فناوری دیجیتال ارائه کند و از شرکت‌ها بخواهد بیشتر از فناوری پیشرفته استفاده کنند. بدون سرمایه‌گذاری در استراتژی فناوری اطلاعات چطور می‌خواهید بهره‌وری را بالا ببرید؟ به یک انقلاب در حوزه بهره‌وری نیازمند هستیم.» فناوری‌ای که تعداد بیشتری از افراد را قادر می‌سازد از خانه کار کنند، همچنین به زنان کمک می‌کند نقشی بزرگ‌تر در بازار کار داشته باشند. این امیدواری وجود دارد که نخست‌وزیر بعدی ژاپن به شرکت‌ها و کارکنان یادآوری کند که کار کردن از خانه نه تنها به مهار ویروس کرونا کمک می‌کند، بلکه به مادران شاغل کمک خواهد کرد به فعالیت ادامه دهند. بسیار مفید است که همه بتوانند از خانه کار کنند. در این حالت زنان برای فعالیت‌های شغلی با موانع بسیار کمتری مواجه خواهند بود. با آنکه دو زن برای نخست‌وزیر شدن اعلام آمادگی کرده‌اند اما احتمال آنکه یک زن در این مسند قرار گیرد بسیار کم است. تنها سه زن در دولت آبه هستند و در رتبه‌بندی سازمان ملل، ژاپن از لحاظ حضور زنان در پارلمان در جایگاه صد و شصت و پنجم جهان قرار دارد.
در صحنه بین‌المللی یکی از بزرگ‌ترین پرسش‌ها درباره ژاپن این است که آیا در بین نامزدهای پست نخست‌وزیری این کشور کسی هست که بتواند مدت زمانی کافی در این سمت باقی بماند تا برنامه کوتاه‌مدت را اجرا کند؟ هم در داخل ژاپن و هم در صحنه بین‌المللی این هراس وجود دارد که بار دیگر مانند دوران قبل از نخست‌وزیری آبه، نخست‌وزیر ژاپن در فواصل زمانی کوتاه تغییر کند. در آن دوران به‌دلیل تغییر مکرر نخست‌وزیرها امکان برقراری روابط دیپلماتیک وجود نداشت، اما آبه برای این منظور فرصت کافی در اختیار داشت و از این فرصت برای انعقاد پیمان‌های تجاری و شراکت‌های امنیتی بهره برد. استاد علوم سیاسی دانشگاه کلمبیا می‌گوید: «یکی از سرمایه‌هایی که آبه داشت این بود که در عکس‌های دسته‌جمعی نشست‌های بین‌المللی، چهره او برای روسای‌جمهور و نخست‌وزیر‌های کشورهای دیگر جدید نبود. این موضوع خیلی مهم است.»
با توجه به نزدیک بودن زمان انتخابات ریاست‌جمهوری در آمریکا، نخست‌وزیر جدید ژاپن باید بتواند روابط با این هم‌پیمان دیرینه ژاپن را با مهارت مدیریت کند، هم‌پیمانی که اخیرا درحال کنار گذاشتن نقش رهبری در صحنه بین‌المللی است. در دوران نخست‌وزیری آبه، ژاپن بخشی از خلأیی را که به‌دلیل عدم تمایل آمریکا به حضور قدرتمندانه در منطقه پدید آمده بود پر کرد. بعید است جانشین احتمالی آبه بتواند نقش رهبری چندجانبه را در منطقه ایفا کند. در سال‌های اخیر ژاپن تلاش کرده به‌عنوان یک نیروی متوازن‌کننده در برابر توسعه‌طلبی روزافزون چین عمل کند. اگر خروج آبه از صحنه قدرت سبب بی‌ثباتی سیاسی شود، چین نشان داده که از این‌گونه وضعیت‌ها استفاده خواهد کرد. اگر چین نخست‌وزیر بعدی ژاپن را فردی ضعیف یا فاقد توانایی‌های بالا تصور کند بر اقدامات توسعه‌طلبانه خود می‌افزاید. تحلیلگران امیدوارند نخست‌وزیر بعدی ژاپن برای رفع تنش‌های موجود بین کشورش و کره‌جنوبی اقداماتی انجام دهد، زیرا هر چه این تنش‌ها بیشتر طول بکشد کره‌شمالی و چین سود بالاتر از این وضعیت خواهند برد. ژاپن و کره‌جنوبی از حفظ نظم لیبرال در منطقه سود می‌برند و چین به شدت با این نظم مقابله می‌کند. ژاپن و کره‌جنوبی به هیچ‌وجه به تنهایی نمی‌توانند این نظم را حفظ کنند، به‌ویژه آنکه آمریکا درگیر بحران کروناست و انتخابات ریاست‌جمهوری در آن به‌زودی برگزار خواهد شد.
