تلنگری به کسب‌و کارها
اما طولانی شدن این روند بسیاری را به تعطیلی کشاند یا برخی دست به تغییرات اساسی در مدل کسب‌وکار خود زدند. کسب‌وکارهای بزرگ‌تر که توانایی اجرای اقدامات تطبیقی با وضعیت جدید را داشتند کمتر از شرایط فعلی آسیب دیدند، اما همین کسب‌وکارها هم ناچار به اجرای برنامه‌های کاهش هزینه و تعدیل بخشی از نیروهای خود شدند. کسب‌وکارهای کوچک‌تر و نوپا که قدرت تطبیق یا توان برخورد با شرایط را نداشتند و تاثیر مستقیمی از وضعیت جدید گرفتند متاسفانه رو به تعطیلی رفته‌اند. این اتفاق برای بسیاری از مجموعه‌هایی که در حوزه گردشگری سلامت و گردشگری خارجی فعالیت داشتند افتاده است. مجموعه‌هایی که با توجه به جذابیت ایجاد شده برای کسب‌وکارهای با درآمد ارزی، با امید و آرزوی فراوان کار خود را شروع کرده بودند. در این میان، اما کسب‌وکارهایی که توانستند از تهدید کرونا فرصت بسازند نیز کم نبودند. به‌عنوان مثال دلیوری و لجستیک موادغذایی با توجه به تغییر رفتار مشتری در عدم خرید حضوری از فروشگاه‌ها تقویت شدند. بسیاری از کسب‌وکارهای سلامت که مدل مشاوره آنلاین و غیرحضوری داشتند نیز رونق داشتند. کسب‌وکارهایی نیز به‌دنبال این شرایط شکل گرفتند که عمدتا بر پایه ارائه خدمات غیرحضوری بوده است. از جمله پلت‌فرم‌های خدمات آموزشی آنلاین که با توجه به شرایط پیش‌آمده و محدودیت‌های نظام آموزشی استقبال گسترده‌تری از آنها شده است. بررسی و تحلیل شرایط نیم‌سال گذشته، رفتار استارت‌آپ‌ها، رفتار مصرف‌کنندگان و عامه مردم نکات ارزنده‌ای پیش‌روی تحلیلگران کسب‌وکار قرار داده است. شرایطی که برای برخی کسب‌وکارها مانور سخت تاب‌آوری بوده و برای برخی داستان‌های غم‌انگیز شکست را رقم زده است. برای بسیاری از کسب‌وکارها تلنگری بوده است تا از مدل‌های ثابت فروش خدمات و کالاهای خود فاصله بگیرند و به سناریوهای دیگر فروش خود بیندیشند. فرصت‌های ایجاد شده در پس شرایط پیش‌آمده نیز نکات بسیاری در پی خود دارد. فرهنگ فروش و خرید کالای دیجیتال در دوران اخیر افزایش یافته است و افرادی که تا به‌حال حتی تجریه یک خرید آنلاین نداشته‌اند دست به این کار زده‌اند و تجربه احتمالی خوب مصرف‌کنندگان، اندازه بازار آنلاین فروش را افزایش خواهد داد. این جبر به‌گونه‌ای بوده است که سازمان‌ها و موسسات دولتی که بعضا تطبیق‌پذیری بسیار پایین‌تری در مواجهه با فرهنگ دیجیتال دارند برای انجام امور خود وارد این عرصه شوند. به‌عنوان مثال، معلمان که در کلاس درس و با ابزار سنتی به امر آموزش می‌پرداختند ناچار به ارائه آموزش خود بر فضای مجازی شدند. همین تغییر بستر آموزش موجب می‌شود که به دور از فضای مجازی سایر نیازهای خود را نیز بر این بستر دریافت کنند و این نمونه‌ای از بزرگ شدن اندازه بازار اقتصاد دیجیتال در شرایط کنونی است که باید در کنار همه تلخی‌ها و آسیب‌هایی که کرونا داشته است، از آن به‌عنوان یک فرصت بزرگ یاد کرد. گرچه در دوره فعلی سرمایه‌گذاری روی استارت‌آپ‌ها از سوی صندوق‌های جسورانه و سرمایه‌گذاران شخصی کاهش یافته است، اما باید منتظر بود تا پس از گذر این دوران به شرایطی بهتر از گذشته برگردیم و دلیل آن ارتقا و افزایش بازار فناوری‌های نو به‌خصوص بازارهای مرتبط با اقتصاد دیجیتال است. تجربیات این دوران برای ناظران، متولیان و بخشی از حاکمیت که در سال‌های اخیر استارت‌آپ‌ها انواع و اقسام چالش‌ها با آنها را داشته‌اند هم ارزنده است! متاسفانه همچنان جلوگیری از بروز و ظهور استارت‌آپ‌ها و فناوری‌های نو توسط بخشی از حاکمیت که خواسته یا ناخواسته اتفاق افتاده است و دلایل آن نیز از حوصله این نوشتار خارج است ادامه دارد. اهمیت وجود این بازیگران در چنین شرایطی بیش از پیش شناخته شده است. مجموعه‌هایی چابک و دانش‌محور که آماده‌اند تا در شرایط بحران بسیار سریع‌تر و چابک‌تر از مدعیان دولتی وارد عرصه‌های این‌چنینی شوند.
