موتور محرک صعود قیمتها
زمانی که قیمت دلار به صورت مرحلهای و پیوسته افزایش پیدا میکند به موازات آن شاخصهای بورس نیز جهش مییابد. شواهد حاکی از آن است که قیمتها در بازار ارز و طلا همچنان روند صعودی داشته باشد. تجربه نشان داده که هرگاه بازارهای ارز و طلا صعودی میشوند نقدینگی عامه مردم به سمت این بازارها هدایت میشود، اما این موضوع هرگز از یکه تازی بورس کم نمیکند و نمیتواند سد راه بازار سرمایه شود. در شرایط فعلی بازارهای ارز، طلا و سهام با همبستگی مثبتی که دارند همگی بر مدار صعودی باقی میمانند.
شاخص در بازار سرمایه از اسفند ۹۸ رشد قابل قبولی را پشت سر گذاشته که یکی از عواملی که رشد شاخص کل را رقم زده هجوم نقدینگی سرگردان در جامعه به سمت بازار سرمایه است. از طرفی با توجه به اینکه بازارهای مسکن و خودرو سقف افزایش قیمت و سودآوری را گذرانده و نقدینگیهای موجود از بازار سرمایه سردرآورده، بنابراین این سرمایهها به جای اینکه وارد بازارهای دیگری شود به سمت بورس هدایت میشود. این هجوم نقدینگی، افزایش قیمت سهام شرکتها را رقم زده که باتوجه به تعداد شرکتهایی که در بورس حضور دارند توانایی هضم این حجم از نقدینگی و سرمایه گذاری وجود ندارد. اما با توجه به اینکه پیش بینی میشود اقتصاد کشور با تورم بیشتری دست و پنجه نرم کند، مردم با خروج نقدینگیهای خود از بانکها راه بورس را در پیش گرفتند و تا زمانی که ورود نقدینگی به بازار سهام ادامه داشته باشد خطری رشد شاخص را تهدید نمیکند.
اگرچه قیمت برخی سهام و سودهایی که در پی داشتند بحث برانگیز است، اما با تفکیک و بخش بندی شرکتهای موجود در بورس میتوان رویکرد کلی این رویه را بررسی کرد. شرکتهایی که با صنایع پالایشگاهی، فلزات، پتروشیمی و کانیهای فلزی در ارتباطند همزمان با افزایش قیمت دلار دارایی آنها افزایش یافت و این اتفاق نشان میدهد، اگر قیمت سهام این شرکتها با اصلاح مواج شود، آنها نیز از شرایط حبابی عبور میکنند و هرگز با ریزش شدید قیمتی مواجه نمیشوند.
بازار سرمایه روزهای خوبی را میگذراند و تا زمانی که نقدینگی و تقاضا وجود داشته باشد رشد شاخص ادامه دارد. در همین راستا حمایت دولت و ترغیب مردم به سمت بورس نشان میدهد که روزهای اوج بورس مقطعی نیست. اگرچه بارها گفته شده شرکتهای کوچکتر حاضر در بازار سرمایه که اسم و رسم دارتر نیستند نیز با اصلاح قیمتها میتوانند با سود منطقیتر جلوی حبابی شدن بازار را بگیرند.
بورس در حالی با این حجم از نقدینگی روبهرو شده که تا قبل از آن تجربه چنین اتفاقات بزرگی را نداشت. بنابراین مدیران و بازیگران اصلی این بازار نیز به شدت غافلگیر شدند. همین غافلگیری باعث میشود تا بازار از کنترل خارج شود. زیرا برنامهای برای این میزان نقدینگی وجود ندارد . در حال حاضر حجم معاملات یک روز از تیرماه ۲۰هزار میلیارد تومان بوده که مساوی با حجم معاملات ۶ ماه در سال ۹۷ است. بنابراین در این شرایط طبیعی است که مدیران این بخش نتوانند به درستی اوضاع را مدیریت کنند و هر راهکاری که برای این بازار ارائه دهند به کنترل بازار منجر نشود، مگر اینکه شرکتهای بیشتری ورود پیدا کنند و ساختارهای موجود تغییر کند، اما در کوتاه مدت نمیتوانند وضعیت را کنترل کنند.
در حاضر حاضر شرکتهای کارگزاری به دلیل اینکه از قبل پیشبینی چنین روزهایی را نکرده بودند با مشکلات زیادی مواجه شدند و پاسخگوی نیاز مراجعهکنندگان نیستند.
برخی کارگزاریها به واسطه تبلیغات گسترده، توانسته اند تعداد زیادی کاربر جذب کنند، اما در ارائه خدمات به شدت ضعیف عمل میکنند و خدماتی که ارائه میدهند باعث دلخوری کاربران شده است. این در حالی است که ممکن است بورس با موج جدیدی از نقدینگی مواجه شود بدون اینکه زیر ساختهای لازم در این بخش فراهم شده باشد. همانطور که میدانیم مقامات دولتی نیز برای کمبود منابع مالی خود همچنان مردم را به سمت سرمایهگذاری در بورس تشویق میکنند. هجوم سرمایه گذاران از سویی و ناتوانی در مدیریت بازار از سویی دیگر روزهای پر مخاطرهای را برای بازار سرمایه به وجود آورده است اما با همه این شرایط و حتی تغییرات در سیاست خارجی شواهد از ادامه رشد شاخصهای بورس خبر میدهد.
سیاست خارجی کشور نقش تعیینکنندهای در وضعیت اقتصادی دارد، به طوری که اگرحتی تغییراتی هم در این زمینه رخ دهد و منجر به کاهش قیمت دلار شود در نهایت با رونق شرکتهای تجاری و رونق تولید، نقدینگیهای حاصل از تولید باز هم به سمت بازار سرمایه هدایت میشود. اینکه گفته میشود انتخابات آمریکا و بازگشت به برجام، بورس را پایین میکشد فرضیهای است که با منطق جور درنمیآید و بهبود وضعیت اقتصادی مردم را به سرمایه گذاری و سودبری بیشتر در بورس سوق میدهد.