بازارها کور هستند!
نخستین مورد این است که شاخص‌های مالی در بورس‌های بزرگ جهان بر مبنای امیدواری به اثرات بازگشایی اقتصادها و بدون توجه به تحولات نگران‌کننده از جمله تداوم شیوع ویروس کرونا در جهان، نرخ بالای بیکاری و احتمال گسترش شدید ناآرامی‌های کنونی بر سر نابرابری و تبعیض، درحال افزایش هستند. درحالی‌که تظاهرات درحال گسترش است، شاخص استاندارد اند پورز در بورس آمریکا اکنون نسبت به آغاز ناآرامی‌ها در سطح بالاتری قرار دارد.
دومین واقعیت را محمد ال‌ارین، کارشناس ارشد گروه آلیانس در مصاحبه با فایننشال تایمز بیان کرده است. او می‌گوید تظاهرات‌های سراسری بر سر کشته شدن جورج فلوید واکنشی در بازارهای مالی پدید نیاورده و این نشان‌دهنده عدم ارتباط بین شرایط اقتصادی و وضعیت بازارهای مالی است. سومین واقعیت این است که دخالت بی‌سابقه بانک‌مرکزی آمریکا در بازار یعنی اجرای سیاست‌های حمایتی عظیم یک عامل مهم رشد شاخص‌های مالی است. از اواخر ماه فوریه تاکنون، بانک‌مرکزی تقریبا سه هزار میلیارد دلار به بازارهای مالی تزریق کرده است.
از سوی دیگر این نهاد مجموعه‌ای از تدابیر اضطراری را اتخاذ کرده، از جمله کاستن از نرخ‌های بهره، اعطای وام و تسهیلات اعتباری و... که هدف آن ایجاد اطمینان در سرمایه‌گذاران درباره پایبندی بانک‌مرکزی به انجام هر اقدام لازم برای نجات نظام مالی است. برای مثال بانک‌مرکزی برای نخستین بار خرید اوراق قرضه کوتاه‌مدت شرکت‌ها و اوراق قرضه شهرداری‌ها را آغاز کرده و قول داده در دوران همه‌گیری ویروس کرونا، میزان نامحدودی از اوراق قرضه دولتی را خواهد خرید. این نهاد همچنین به اعطای وام به کسب‌وکارهای کوچک و متوسط اقدام کرده است. مارک فریمن می‌گوید بدون تردید اقدامات بانک‌مرکزی به رونق اقتصاد کمک می‌کند؛ یعنی ترکیب سیاست‌های پولی بی‌سابقه و برنامه‌های حمایتی دولت، نیروی استثنایی برای رونق بازارهای مالی بوده است.
چهارمین واقعیت این است که به‌طور تاریخی، بازار توجهی به ناآرامی‌های اجتماعی نمی‌کند. برای مثال ترور جان اف کندی، رئیس‌جمهور وقت آمریکا در سال ۱۹۶۳، تظاهرات ضد جنگ ویتنام در سال ۱۹۶۷، راهپیمایی‌ها در طرفداری از حقوق مدنی در سال ۱۹۶۵، ترور مارتین لوتر کینگ در سال 1968 و... نه‌تنها تغییرات منفی بزرگ در بازارهای مالی ایجاد نکرد بلکه در تک‌تک آن سال‌ها شاخص استاندارد اند پورز رشد ۴ تا ۲۰ درصدی را ثبت کرد. این به آن معناست که سرمایه‌گذاران در بازارهای مالی عموما به آنچه در آینده رخ خواهد داد، توجه می‌کنند و اگر افق بازار مثبت باشد سرمایه‌گذاری ادامه پیدا خواهد کرد.
درحال‌حاضر مجموعه‌ای از عوامل سبب شده دیدگاه سرمایه‌گذاران درباره ۱۲ ماه آینده مثبت باشد، در نتیجه دلیلی برای خروج از بازار وجود ندارد، حتی اگر برخی رویدادها از جمله ناآرامی‌های اجتماعی اوضاع را نگران‌کننده کنند. همچنین داده‌های مربوط به ماه گذشته سبب نگرانی نمی‌شوند زیرا به گذشته مربوط هستند. فریمن می‌گوید موضوع بسیار ساده است، با آنکه ناآرامی‌های اجتماعی روزهای اخیر دردناک است اما هنوز به مرحله و شدتی نرسیده که سبب تغییر دیدگاه سرمایه‌گذاران درباره آینده شود. از نظر اثرگذاری بر بازده شرکت‌های بورسی، ناآرامی‌ها یک عامل بزرگ نیستند و واقعیت این است که همواره سرمایه‌گذاران به بازده بلندمدت سرمایه‌گذاری خود بیشترین توجه را می‌کنند. یک دلیل موجه بودن قیمت‌های کنونی سهام این است که سرمایه‌گذاران به سال‌جاری توجه ندارند، بلکه به پتانسیل سهام در سال آینده توجه می‌کنند. مادامی که این تصویر مثبت است بازار پررونق باقی می‌ماند حتی اگر گزارش‌ها از شاخص‌های اقتصادی منفی باشد.
نیکلاس کولاس یکی از دو بنیان‌گذار موسسه تحقیقاتی دیتاترک می‌گوید در چند دهه اخیر بازار مالی از بحران‌های گوناگون عبور کرده است. سال ۱۹۹۹ یعنی دوره‌ای که بیل کلینتون استیضاح شد و سال ۲۰۱۱ طی تظاهرات گوناگون، قیمت سهم‌ها همچنان بالا می‌رفت. درحال‌حاضر تنها پرسشی که برای سرمایه‌گذاران مطرح است این است که اقتصاد چه وقت و به چه شکل از وضعیت کنونی خارج خواهد شد و به رونق خواهد رسید؟ اگر تظاهرات کنونی یا اثرات سیاسی آن بر اعتماد سرمایه‌گذاران اثر گذارد، آنگاه شاهد کاهش قیمت سهام خواهیم بود.
در هفته‌های اخیر بیشترین سوالی که از کارشناسان سرمایه‌گذاری نهادهای گوناگون شده این است که چه زمان رشد اقتصادی مثبت خواهد شد و آیا بهبود شرایط به سرعت رخ خواهد داد یا نه؟ تحلیلگران آر‌بی‌سی کپیتال مارکتس هشدار می‌دهند که سرمایه‌گذاران معتقدند اگر تظاهرات کنونی برای مدتی بیش از انتظار ادامه پیدا کند و به شهرها زیان‌های اقتصادی بزند، آنگاه یک تهدید برای رونق اخیر بازارهای مالی محسوب می‌شود. در این حالت اعتماد مصرف‌کنندگان که یک عامل اصلی عملکرد بازار مالی است تحت‌تاثیر طولانی شدن ناآرامی‌ها کاهش پیدا می‌کند.
برخی تحلیلگران نگران تهدیدهای ترامپ هستند. او گفته ارتش را برای سرکوب ناآرامی‌ها به خیابان‌ها خواهد فرستاد. همچنین عده‌ای از کارشناسان معتقدند این تظاهرات زمینه‌ساز شروع موج دوم همه‌گیری ویروس کروناست. در واقع تظاهرات نه‌تنها یک مانع بر سر مسیر بازگشایی اقتصاد است، بلکه می‌تواند به شیوع ویروس کرونا کمک کند. جیم کریمر می‌گوید به‌رغم تظاهرات رو به رشد و شدت یافتن این ناآرامی‌ها، شاخص‌های مالی همچنان درحال رشد هستند زیرا بازار نسبت به عدالت اجتماعی نابینا است. سرمایه‌گذاران صرفا مایلند سود ببرند، این ماهیت بازار مالی است.
همواره به نظر می‌رسد بازار قلب ندارد. الگوریتم‌ها مسلما هیچ احساس همدردی نمی‌کنند. در روزهای اخیر غارت فروشگاه‌ها بر اعتماد مصرف‌کنندگان و دیدگاه‌ها درباره افق اقتصاد اثر منفی داشته است. اما این باور وجود دارد که ناآرامی‌ها ادامه پیدا نخواهد کرد. ناآرامی‌ها در سطح کنونی نمی‌تواند مانعی در برابر روند بهبود شرایط اقتصادی باشد.
