کاهش 50درصدی فروش

تحلیلگر بانک مریل لینچ می‌گوید: «نکته بسیار مهم این است که پیشنهادهای جذاب خودروسازان نتوانسته شرایطی را فراهم کند تا مصرف‌کنندگان به بازار خودرو وارد شوند. دستور در خانه ماندن شرایطی را پدید آورده که بعید است در ماه جاری میلادی تغییری در میزان فروش خودرو پدید‌ آید یعنی رشدی امیدوارکننده در بازار مشاهده شود. اعتماد مصرف‌کنندگان به اوضاع اقتصادی چنان کاهش یافته که آنها هرگونه خرید غیرضروری را به تعویق می‌اندازند.» داده‌های مربوط به کاهش فروش خودرو در ۴ دهه اخیر نشان می‌دهد افت ۵۰ درصدی فروش که در سه ماه کنونی در بخش خودروسازی رخ می‌دهد بی‌سابقه بوده است. درحال‌حاضر بزرگ‌ترین کاهش فروش خودرو طی دوره یاد شده به سه ماه نخست سال ۲۰۰۹ مربوط است. در آن فصل میزان فروش خودرو ۳۸ درصد کاهش یافت. آن فصل اوج رکود اقتصادی بود و دو شرکت جنرال موتورز و کرایسلر خود را آماده کرده بودند، اعلام ورشکستگی و کارخانه‌های خود را تعطیل کنند.

فروش خودرو در آمریکا در ۵ سال گذشته به ۱۷ میلیون دستگاه در سال رسید که یک موفقیت بزرگ برای خودروسازها بود، اما تحت‌تاثیر شرایط کنونی پیش‌بینی شده سال جاری تنها 6/ 14 میلیون خودرو در آمریکا به فروش برسد و البته این احتمال وجود دارد که میزان فروش بسیار پایین‌تر از رقم یاد شده باشد. طول دوره در خانه ماندن بر میزان فروش بسیار تاثیرگذار است. همه‌گیری ویروس کرونا یکی از بزرگ‌ترین بحران‌ها در تاریخ صنعت خودرو جهان است. معاون رئیس مرکز تحقیقات صنعت خودرو که یک موسسه تحقیقاتی مستقر در میشیگان است می‌گوید: «خودروسازهای بزرگ اعلام کرده‌اند اگر میزان فروش‌شان در آمریکا به ۱۰ تا ۱۲ میلیون دستگاه برسد در نقطه سر به سر خواهند بود اما این تخمین‌ها به تداوم تولید و عملیات وابسته است و اکنون تمام فعالیت‌های آنها متوقف شده است. توقف و بازگشایی کارخانه‌ها بسیار پرهزینه است و اگر خودروسازها مجبور باشند بیش از یک بار این کار را انجام دهند اوضاع بسیار وحشتناک خواهد شد.»

به باور این کارشناس، خودروسازی برای بازگشت به وضعیت طبیعی با سه چالش بزرگ مواجه خواهد بود؛ نخستین چالش این است که خودرو‌سازها باید مطمئن شوند تامین‌کنندگان قطعات توانسته‌اند بحران کنونی را پشت‌سر بگذارند و آماده هستند پس از لغو محدودیت فعالیت‌ها، کار خود را آغاز کرده و قادرند قطعات را برای این خودروسازها ارسال کنند. درحال‌حاضر پولی که به آنها پرداخته می‌شود مربوط به‌کارهایی است که ۳۰ تا ۶۰ روز پیش انجام داده‌اند. اگر تعطیلی بیش از ۶۰ روز طول بکشد وضعیت قطعه‌سازان نگران‌کننده خواهد شد. خودروسازها طی بحران‌های قبلی از جمله در دوران بحران سال‌های ۲۰۰۸ و ۲۰۰۹ و نیز در دوره اعتصاب‌ها به تولید ادامه دادند. اگرچه در آن زمان برخی خودروسازها خرید قطعه از قطعه‌سازها را متوقف کردند، دیگر خودروسازها به خرید ادامه دادند اما اکنون هیچ‌کس خرید نمی‌کند.

دومین چالش این است که خودروسازها باید مشخص کنند چطور می‌خواهند فعالیت در خطوط مونتاژ را به شکل امن آغاز کنند، طوری که فاصله‌گذاری اجتماعی رعایت شود و کارگران در معرض خطر ابتلا به ویروس کرونا قرار نگیرند. بسیاری از کارگران ساعتی در کارخانه‌های تعطیل شده، به خانه فرستاده شده‌اند بدون آنکه کارخانه به آنها پولی پرداخت کند. اما کارگران شرکت‌های جنرال موتورز و فورد غیر از بیمه بیکاری پولی هم از شرکت دریافت می‌کنند، در نتیجه کل مبلغی که دریافت می‌شود تقریبا برابر دوران کار کردن آنهاست. این پرسش مطرح می‌شود که کارخانه‌های خودروسازی چطور می‌خواهند در هر شیفت کاری ۱۵۰۰ کارگر را در خطوط مونتاژ کنار هم قرار دهند، درحالی‌‌که واکسنی برای ویروس کرونا وجود ندارد؟ بدون شک باید در روش کار کارخانه‌ها تغییراتی ایجاد شود اما این کار پر خطر است. عده زیادی کارگر باید در یک جا جمع شوند.

سومین چالش بزرگ خودروسازها برای بازگشت به وضعیت عادی این است که تقاضا باید بار دیگر افزایش یابد. اما میلیون‌ها نفر به‌طور دائم یا موقت شغل خود را از دست داده‌اند. حتی پس از پایان بحران، مصرف‌کنندگان بسیار محتاط باقی خواهند ماند و انتظار می‌رود شوک وارد شده به تقاضا تا سال‌ها رفع نشود. در تمامی بخش‌های صنعت خودرو تقاضا به‌شدت کاهش یافته است. برای مثال کاهش شدید مسافرت‌ها سبب شده خرید خودرو از سوی شرکت‌های اجاره‌دهنده خودرو متوقف شود. در دوران‌های عادی این فروش‌ها 10 درصد کل فروش خودرو را در آمریکا تشکیل می‌دهد. اگر این شرکت‌ها تصمیم بگیرند خودروهای کنونی‌شان را به بازار خودروهای دست دوم وارد کنند که احتمال آن بسیار زیاد است از این جهت هم به خودروسازان لطمه وارد خواهد شد زیرا فروش خودروی نو کاهش می‌یابد. مصرف‌کنندگان می‌توانند به جای خودروی نو، خودروی دست دوم با کیفیت بسیار بالا و قیمت مناسب خریداری کنند. قیمت خودروهای دست دوم هم پایین می‌آید زیرا عرضه بالا رفته است.

خبر خوب این است که خودروسازی قبل از آغاز بحران کنونی در وضعیت مالی بسیار بهتری نسبت به قبل از بحران یک دهه پیش قرار داشت. سه خودرو‌ساز بزرگ آمریکا در آستانه شروع همه‌گیری ویروس کرونا از لحاظ مالی در وضعیت بسیار خوبی بودند. تخمین زده می‌شود که آنها برای ۵ تا ۷ ماه تامین هزینه‌های خود پول نقد دارند و نیز می‌توانند برای عبور از بحران کنونی از وام استفاده کنند. موضوع مهم دیگر این است که نیاز به سرمایه‌گذاری بلندمدت از میان نرفته است. خودروسازها برای ادامه حیات همزمان با تحولات بزرگ در ذائقه مشتری‌ها باید در حوزه ساخت خودروهای برقی و خودران سرمایه‌گذاری کنند. این چالشی است که به میلیاردها دلار پول نیاز دارد و از پیش سبب ادغام‌ها و تغییر ساختار همکاری‌ها و شراکت‌ها در صنعت خودرو‌ شده است. کنار گذاشتن این برنامه‌ها به‌دلیل بحران کنونی کاری بسیار پرخطر است. استراتژی درست، سرمایه‌گذاری در محصول و فناوری پیشرفته است و تنها از این طریق خودروسازان می‌توانند تا چند سال آینده به رقابت ادامه دهند. اگر چنین مسیری طی نشود، آینده این شرکت‌ها به خطر خواهد افتاد. کنار گذاشتن سرمایه‌گذاری بلندمدت زمینه‌ساز رسیدن به وضعیت بحرانی در بلندمدت است. اما در کوتاه‌مدت اولویت خودروسازها حفظ حیات است و بعید است سرمایه‌گذاری‌ها طبق برنامه قبلی انجام شود.