سیاست انبساطی یا انقباضی؟

محسن کرمانی : سیاست‌های مالی دولت باید بر مبنای چه ملاحظاتی شکل بگیرد؟ این سوالی است که اقتصاددانان در زمان‌های مختلف، پاسخ‌های متفاوتی به آن می‌دهند. اینکه سیاست مالی دولت باید به‌صورت انبساطی باشد یا انقباضی، پرسشی است که نمی‌توان از آن به‌راحتی گذشت؛ زیرا هر کدام از این سیاست‌ها تاثیرات بسیار متفاوتی بر اقتصاد کشور می‌گذارد. در شرایط مختلف اقتصادی برای کنترل نرخ تورم، ایجاد اشتغال و حجم نقدینگی لازم است سیاست‌های مالی و پولی توسط دولت، بانک مرکزی و سایر نهاد‌های تصمیم‌گیرنده انتخاب و اجرا شوند.

سیاست مالی انبساطی به سیاستی گفته می‌شود که هدف آن گشایش در تولید و کاهش بیکاری است. در این سیاست دولت تصمیم می‌گیرد با افزایش هزینه‌ها، تقاضای مردم برای خرید کالاها را بالا برده و با این کار بخش عرضه را به تولید تشویق کند تا چرخ تولید شروع به حرکت کرده و بیکاری کاهش یابد. در مقابل سیاست‌هایی وجود دارند که استفاده از آنها باعث محدود شدن فعالیت‌ها می‌شوند. گروه دوم به سیاست‌های انقباضی معروف هستند. در این سیاست دولت سعی می‌کند هزینه‌های خود را کاهش داده و از آن طرف مالیات بیشتری از مردم اتخاذ کند.

اما سوال مهم اینجاست که کدام سیاست برای اقتصاد کشور بهتر است. اقتصاد ایران که همواره تحت‌تاثیر درآمد‌های نفتی بوده است، سعی کرده است هزینه‌های جاری خود را از این طریق پوشش داده و کسری بودجه را جبران کند. در شرایط فعلی با توجه به تحریم‌ها، درآمد‌های حاصل از فروش نفت بسیار پایین آمده و همین امر باعث شده تا صحبت‌هایی از قبیل بستن بودجه غیر نفتی بیش از پیش مطرح شود و دولت ناچارا به این موضوع تن دهد. در پرونده امروز سعی کردیم بررسی کنیم که چه سیاستی می‌تواند وضعیت حال حاضر رابهتر کند. برخی معتقدند سیاست انبساطی در این شرایط، اقتصاد را دچار تورم بسیار سنگینی می‌کند و در مقابل، دیگران سیاست انقباضی را تداوم این وضعیت و سنگین‌تر شدن رکود می‌دانند.