اعتماد به بانکداری گوگل
گسترش فعالیت این گروه از شرکتها تعجبآور نیست. همه آنها دارای میلیاردها کاربر در سرتاسر جهان هستند و این مزیتی است که بانکها از آن بیبهرهاند. بدون تردید فعالیت شرکتهای فناوری در حوزه بانکی و مالی ادامه پیدا خواهد کرد و گسترش خواهد یافت و این یک تهدید بزرگ برای بانکها و نهادهای مالی سنتی است. خطر اصلی، از دست دادن مشتریها و از میان رفتن کسب و کارهاست و یک نکته مهم دیگر واکنش واشنگتن به تحولات اخیر است. قانونگذاران به شدت درباره افزایش نفوذ و سلطه شرکتهای فناوری در صنعت مالی و پرداختها نگران هستند. همکاری میان بازیگران صنعت بانکداری و شرکتهای فناوری گاه پرتنش بوده است. شرکت اپل در تبلیغات خود اعلام کرده بود کارت اعتباری توسط این شرکت طراحی شده نه یک بانک و با این کار شریک خود یعنی بانک گلدمن ساکس را خشمگین کرد. از سوی دیگر پس از مخالفت قانونگذاران آمریکا با پروژه ارز دیجیتال فیسبوک، شرکتهای بزرگ فعال در حوزه فناوری از این پروژه شرکت فیسبوک کنارهگیری کردند. به نظر میرسد رویکرد شرکت گوگل زمینهسازی برای ایجاد دوستی است نه دشمنی، به این معنا که نام تجاری بانک به عنوان مبنا و ایجاد کننده خدمات مالی مورد نظر گوگل معرفی خواهد شد و گوگل طی کردن مراحل و عملیاتهای قانونی را به بانک میسپارد.
مدیر گوگل میگوید: «رویکرد ما ایجاد شرکتهای عمیق با بانکها و نهادهای مالی است. ممکن است طی کردن این مسیر زمانبر باشد، اما مطمئنتر خواهد بود.» گوگل هدف بزرگ برای ارائه خدمت جدید یعنی ایجاد حساب متمرکز تعیین نکرده است. در واقع ایجاد حساب متمرکز مزیتی است که مشتریها دائما از آن استفاده نمیکنند، اما گوگل همزمان با ارائه این خدمت، به اطلاعات بسیار ارزشمند مشتریها دست پیدا خواهد کرد یعنی میزان درآمد افراد، مکان خرید آنها و صورتحسابهایی که پرداخت میکنند جزو این اطلاعات هستند. البته راه پیشروی گوگل در ارائه این خدمت و دستیابی به اطلاعات یاد شده چندان هموار نیست. گوگل باید مردم را متقاعد کند که از اطلاعات شخصی آنها سوءاستفاده نخواهد کرد و این در حالی است که از مدتها پیش مصرفکنندگان درباره اینکه شرکتهای فعال در حوزه فناوری چطور از اطلاعات مالیشان استفاده میکنند نگران بودهاند.
از سوی دیگر قانونگذاران فدرال مشغول بررسی این موضوع هستند که آیا استفاده گوگل از اطلاعات کاربران به این شرکت برتری غیر عادلانه نسبت به رقبای آن میدهد یا نه. گوگل از موتور جستوجوگر خود، اسپیکرهای خانگی، خدمات ایمیل و دیگر اپلیکیشنهایش اطلاعات گستردهای درباره کاربران کسب میکند و میتواند از این اطلاعات برای توسعه فعالیتهای خود بهره ببرد. بدون تردید این دسترسی به اطلاعات ارزشمند کاربران، مزیتی بزرگ برای گوگل است. گوگل اعلام کرده قصد دارد با ارائه خدمات مالی برای مشتریها، بانکها و صاحبان کسب و کار، ارزشآفرینی کند، اما اطلاعات مشتریها را به فروش نخواهد رساند. گوگل ادعا میکند قصد ندارد دادههای به دست آمده از مشتریها هنگام استفاده از حساب متمرکز را برای اهداف تبلیغاتی استفاده کند یا این اطلاعات را با موسسههای تبلیغاتی به اشتراک بگذارد.
در نظرسنجی اخیر که از سوی موسسه مکنزی انجام شده ۵۸ درصد پاسخدهندگان اعلام کردند به محصولات مالی گوگل اعتماد خواهند کرد. این میزان اعتماد بالاتر از اعتماد مردم به دو شرکت فیسبوک و اپل و پایینتر از میزان اعتماد آنها به شرکت آمازون است. مدیر گوگل میگوید: «اگر بتوانیم به مردم کمک کنیم کارهای بیشتری را به شکل دیجیتال انجام دهند این به نفع همه است.» مدیران گوگل هنوز درباره گرفتن هزینه برای استفاده از خدمت حساب متمرکز از مشتریها تصمیم نگرفتهاند. بانکها در برخی موارد از مشتریهایی که گردش مالی کم دارند برای استفاده از حساب متمرکز هزینه دریافت میکنند.
جنبه مهم دیگر برنامه گوگل یعنی ورود به حوزه ارائه خدمات مالی، اثرات این برنامه و برنامههای مشابه بر بانکها در آینده است. بانکهای بزرگ از مدتها پیش با رقابت ایجاد شده از سوی شرکتهای فعال در حوزه فناوری مواجه بودهاند. به ویژه جوانان و مشتریهایی که اغلب کارهای مالی و بانکی خود را از طریق گوشی هوشمند انجام میدهند تمایل بسیار بیشتری به استفاده از خدمات مالی این شرکتها دارند. اگر ارائه خدمات مالی از سوی شرکتهایی نظیر گوگل، فیسبوک، آمازون و اپل گسترش یابد سهم بانکها از ارائه این گونه خدمات به سرعت کاهش خواهد یافت. ارائه خدمات مالی از سوی شرکتهای یاد شده مدتهاست آغاز شده است. اپلیکیشنهای بانکداری موبایل تعداد بسیار زیادی از مشتریان را به خود جذب کردهاند و این روند ادامه پیدا خواهد کرد.
این به آن معناست که شرکتهای فناوری فعال در این حوزه در آینده نقش بسیار بزرگی در ساختار مبادلات مالی و بانکداری کشورها و جهان خواهند داشت و دسترسی به انواع اطلاعات کاربران یک جنبه بسیار مهم دیگر این فرآیند است. گوگل در گذشته تلاشهایی برای ارائه خدمات مالی کرده بود. در سال ۲۰۱۱ این شرکت کیف پول گوگل را راهاندازی کرد که با استفاده از آن کاربران میتوانستند به خرید از محل کارت اعتباری و کارت بدهی بپردازند. در سال ۲۰۱۵ نیز گوگل راههایی برای پرداخت صورتحسابها از طریق ایمیل به وجود آورد. شرکتهایی نظیر گوگل که دارای کاربران بسیار زیاد هستند با تمام توان در مسیر بهرهگیری از این جایگاه و مزیت برای گسترش فعالیتهای خود در زمینههای گوناگون حرکت میکنند. به ویژه در اقتصادهای نوظهور نظیر هند که پرداختهای موبایل به سرعت در حال رشد است زمینه برای فعالیت این شرکتها فراهمتر است. مشتریها با استفاده از کیف پول دیجیتال گوگل یعنی گوگل پی به خدمت حساب متمرکز دسترسی پیدا میکنند. شرکت آلفابت یعنی شرکت مادر گوگل تلاش کرده استفاده از این اپلیکیشن که سال ۲۰۱۵ ارائه شد گسترش یابد. نوعی رقابت بین این اپلیکیشن و اپلیکیشنهای مشابه از شرکتهای اپل و سامسونگ الکترونیکس وجود دارد. پیشبینی شده سال آینده تعداد استفادهکنندگان از گوگل پی به ۱۰۰ میلیون نفر افزایش خواهد یافت. سال پیش این تعداد ۳۹ میلیون نفر بود. اپل پی سال گذشته ۱۴۰ میلیون استفاده کننده داشت. یک پرسش مهم برای بانکها این است که چه وقت باید با شرکتهای فناوری همکاری و چه وقت باید رقابت کنند. به نظر میرسد در مواردی که شرکت فناوری میتواند نقاط ضعف بانک را پوشش دهد باید همکاری صورت گیرد.