جدایی در دو سوی آتلانتیک

واکنش اولیه دولت آمریکا، تاکید بر ادامه سیاست اعمال حداکثر فشار بر ایران بوده است. اما ترامپ مجبور است بر گستره تلاش‌های دیپلماتیک خود بیفزاید، یعنی ترتیبی ‌دهد تا اروپایی‌ها را با سیاست‌های آمریکا همراه کند. از این طریق فشارهای بیشتری بر ایران وارد خواهد شد و ممکن است تغییراتی در موضع این کشور مشاهده شود. یکی از احتمال‌های موجود بروز درگیری بین ایران و آمریکا است، اما احتمال رخ دادن این درگیری بسیار کم است، زیرا هر دو طرف می‌دانند راه حل مشکل کنونی نظامی نیست. در این میان برخی تحلیلگران معتقدند روند شدت پیدا کردن تنش‌ها ادامه پیدا خواهد کرد و ممکن است این تنش‌ها به حدی برسد که رفتارهای دو طرف قابل پیش‌بینی نباشد، به ویژه فشارهای اسرائیل و عربستان برای مهار ایران و تمایل ایران برای اثبات این موضوع که از تهدیدها هراس ندارد، ممکن است شرایط را به وضعیت خطرناک بکشاند.

انتظار می‌رود برای مدتی دیگر تنش‌های سیاسی و دیپلماتیک ادامه پیدا کند، اما دو طرف به اندازه‌ای عاقل هستند که وارد درگیری نشوند. ترامپ به ایران هشدار داده که محتاط باشد، زیرا ممکن است اقدامات تهران به زیان خودش تمام شود. این باور وجود دارد که آمریکا به دلایل مختلف تمایلی به آغاز درگیری نظامی جدید در خاورمیانه ندارد. اما معادلات منطقه ممکن است به شکلی تغییر کند که احتمال درگیری افزایش یابد. در واقع نمی‌توان گفت ترامپ هرگز وارد درگیری نخواهد شد. سه کشور اروپایی امضاکننده توافق هسته‌ای از جمله انگلستان، تاکنون تلاش کرده‌اند ایران را به حفظ تمامی بندهای برجام تشویق کنند. اما اخیرا تنش‌هایی در روابط ایران و انگلستان پدید آمده است. درباره علت توقیف نفتکش حامل نفت ایران از سوی نیروی دریایی انگلستان حدس‌های مختلفی مطرح است. اما موضع انگلستان در قبال پیمان هسته‌ای ایران تغییری نکرده است. تحلیلگران معتقدند انگلستان برای خشنود کردن آمریکا از توافق هسته‌ای با ایران خارج نخواهد شد، حتی اگر این اقدام منافعی برای لندن داشته باشد.

در واقع روابط ویژه آمریکا و انگلستان بر تنها یک مساله مبتنی نیست، بلکه بر ریشه‌های تاریخی، فرهنگی، زبانی و... استوار است. آمریکا می‌داند که سیاست خارجی یک کشور به تنهایی یک موضوع وابسته نیست و دو کشور به دنبال به حداکثر رساندن منافع ملی خود هستند. انگلستان و آمریکا دارای منافع مشابه هستند، اما این منافع یکسان نیست. از طرف دیگر شرایط داخلی در آمریکا و انگلستان به هیچ وجه به رهبران این دو کشور اجازه نمی‌دهد به سمت جنگ حرکت کنند. بدون تردید انگلستان صرفا برای تقویت روابط خود با آمریکا به ماجراجویی در خاورمیانه اقدام نخواهد کرد و یک دلیل مهم این عدم تمایل آن است که پایه‌های دولت ترامپ تحت تاثیر عوامل مختلف از جمله اقدامات دموکرات‌ها چندان استوار نیست. هیچ تضمینی وجود ندارد که ترامپ استیضاح نشود یا در انتخابات ریاست جمهوری سال آینده به پیروزی برسد. دیگر کشورهای اروپایی نیز به این احتمال‌ها فکر می‌کنند در نتیجه بسیار بعید است که آنها به شکل یکجانبه از توافق هسته‌ای با ایران خارج شوند و همراه با آمریکا تحریم‌هایی را علیه ایران اعمال کنند.

در ایالات متحده، مواضع رقبای دموکرات ترامپ مورد پذیرش بسیاری از رای‌دهندگان است و نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد سیاست خارجی ترامپ مورد حمایت اکثر رای‌دهندگان نیست. به همین دلیل واشنگتن در شرایطی نیست که بخواهد با اقدام نظامی توازن قوا را در خاورمیانه تغییر دهد. در هر دو سوی اقیانوس اطلس، زخم‌ها و خاطرات جنگ عراق هنوز تازه است.