همه احتمالات ممکن

پمپئو در سخنان خود گفت: «در مجموع اقدامات اخیر ایران تهدیدی برای صلح و امنیت بین‌المللی، آزادی عبور و مرور کشتی‌ها و تلاشی غیرقابل قبول برای تشدید تنش‌ها است.» این اتهام‌ها بسیار سنگین هستند و حال این پرسش مطرح است که آمریکا در حال آماده کردن خود برای چه اقدامی است؟ اقدام هماهنگ دیپلماتیک می‌تواند یکی از رویکردها باشد. به این معنا که آمریکا تلاش کند جامعه بین‌المللی را در محکوم کردن ایران همراه و این کشور را از طریق تحریم‌های اقتصادی منزوی‌ کند. ترامپ همواره اعلام کرده سیاست اعمال حداکثر فشار بر ایران با هدف وادار کردن این کشور به مذاکره دنبال می‌شود. تحریم‌های آمریکا علیه ایران تاکنون لطمات بزرگی به اقتصاد این کشور وارد کرده، اما نتوانسته تهران را به حضور در پای میز مذاکره وادار کند. اما این احتمال وجود دارد که افزایش فشارها بر ایران این کشور را به واکنش تند وادار کند. در این حالت بر بی‌ثباتی منطقه خاورمیانه افزوده خواهد شد و این به نفع هیچ‌کس نیست. چند سوال دیگر نیز مطرح است. برای مثال ایالات متحده چه اقدامی انجام خواهد داد؟ آیا واکنش آمریکا نظامی خواهد بود؟ دیدگاه هم‌پیمان‌های منطقه‌ای و دیگر کشورها به چنین اقدام احتمالی چیست و پیامدهای اقدام نظامی چه خواهد بود؟

بدون تردید اگر ایران مورد حمله قرار گیرد، از تمامی توان خود برای مقابله مستقیم و غیرمستقیم یعنی از طریق نیروهای مورد حمایت خود، علیه منافع آمریکا استفاده خواهد کرد و تبعات چنین وضعیتی برای خاورمیانه و جهان بسیار بزرگ و غیرمنتظره خواهد بود. هیچ‌کس تمایلی به وقوع این سناریو ندارد. برای آمریکایی‌ها جنگ هوایی و دریایی با ایران انواع خطرها را در پی دارد و شخص ترامپ به رغم سخنانی که برخی اوقات به زبان می‌آورد، هیچ تمایلی به شروع درگیری با ایران ندارد. اما احتمال آنکه یک درگیری اتفاقی رخ دهد زیاد است. مواضع و اهداف ایران و آمریکا برای طرف مقابل تا اندازه زیادی مبهم است و این امر می‌تواند زمینه‌ساز سوءتفاهم و درگیری شود. به نظر می‌رسد حرکت به سمت کاهش تنش‌های موجود یک اقدام ضروری است. همه می‌دانند یک درگیری نظامی در منطقه چه تبعاتی برای کشورهای مستقر در آن و جهان خواهد داشت. فرانسه و آلمان که هم‌پیمان‌های اروپایی آمریکا هستند خواستار احتیاط ایران و آمریکا هستند در حالی که انگلستان اعلام کرده با ارزیابی آمریکا درباره حادثه روز پنج‌شنبه کاملا موافق است.

شخص ترامپ نگرانی‌های خاص خود را دارد. هنگامی که او در کاخ سفید مستقر شد، بسیاری از کارشناسان و متخصصان سیاست خارجی از حزب جمهوریخواه، خود را از دولت او دور نگه داشتند، زیرا معتقد بودند دیدگاه‌های ویژه ترامپ درباره مسائل سیاست خارجی زمینه‌ساز بحران است. برای مدتی این باور به وجود آمد که ترامپ قصد دارد با دشمنان آمریکا از جمله کره شمالی به توافق برسد، اما چنین نشده و بر ابهام‌ها افزوده شده است. آمریکا و کره شمالی دو دور مذاکره کرده‌اند اما اکنون هیچ آینده‌ای برای بهبود روابط دو کشور متصور نیست. در حال حاضر یک بحران واقعی پیش روی کاخ سفید است و تصمیم ترامپ اثراتی بزرگ و بلندمدت برای آمریکا و جهان خواهد داشت. واقعیت این است که بسیاری از هم‌پیمان‌های آمریکا در خاورمیانه نمی‌دانند با این رئیس‌جمهوری و سبک منحصر به فرد دیپلماتیک او چگونه تعامل کنند. این به معنای عمیق‌تر شدن ابهام‌ها درباره آینده و وجود زمینه‌ها برای ریسک است. ترامپ از همان ابتدای استقرار در کاخ سفید نشان داده فردی غیرقابل پیش‌بینی است و تصمیم‌های او در حوزه‌های تجاری بسیار زیانبار بوده است.