دو ابهام بزرگ
اگرچه آقای شی جین پینگ از سیستم اقتصادی بین‌المللی کنونی که سیستمی باز است حمایت می‌کند، اما چین در دوران ریاست جمهوری او تحت تاثیر سیاست‌های حمایتی و توسعه‌ای، به قدرتی بزرگ تبدیل شده است. رئیس‌جمهوری چین در سخنرانی خود به اصلاحات بازار محور اشاره کرد، اما واقعیت این است که نباید خیلی روی این سخنان حساب کرد. حمایت از شرکت‌های دولتی بزرگ و نقش گسترده دولت در اقتصاد همواره جزو اولویت‌های رئیس‌جمهوری چین در سال‌های اخیر بوده و در حوزه اصلاحات بازار محور اقتصاد، نه تنها پیشرفتی صورت نگرفته بلکه در این سال‌ها بر ضعف ماهیت بازارمحور اقتصاد افزوده شده است. برخی تحلیلگران خوشبین معتقدند او قصد دارد با مستحکم تر کردن بنیان‌های قدرت خود، در دوره دوم ریاست جمهوری اش اصلاحات عمیق تر انجام دهد اما در هر حال منافع ملی چین است که تعیین می‌کند جهت حرکت دولت چه خواهد بود. در اینجا باید به دو پرسش اشاره شود: نخست آنکه آیا کاپیتالیسم دولتی چین می‌تواند ادامه پیدا کند و دوم آنکه آیا غرب به مقابله با این سیستم اقتصادی خواهد پرداخت؟
این باور وجود دارد که دولت چین باید در آینده از میزان کنترل خود بر اقتصاد بکاهد، زیرا ساختار اقتصادی جهان به شکلی است که شرکت‌ها برای رشد به آزادی عمل نیاز دارند و شرکت‌های چینی از این قاعده مستثنا نیستند. در دوران ریاست جمهوری شی جین پینگ این آزادی بسیار محدود شده و در عوض شرکت‌های دولتی مورد حمایت بیشتر قرار گرفته‌اند. پس از بحران مالی و رکود اقتصادی یک دهه پیش جهان، ضروری بود دولت چین کنترل بیشتری بر سیاست‌های اقتصادی داشته باشد تا رونق ادامه یابد و اقتصاد جهان به کمک چین از بحران خارج شود، اما تداوم و افزایش کنترل دولت بر اقتصاد چین زمینه ضعف شرکت‌های بزرگ این کشور را که بخش مهمی از اقتصاد را در اختیار دارند فراهم کرده است و اگر حمایت‌های دولت کاهش نیابد نقاط ضعف این شرکت‌ها بیشتر خواهد شد. این به معنای کاهش رقابت‌پذیری اقتصادی چین و آسیب پذیری آن در مقابل شوک‌های بیرونی است.
تصمیم‌گیری در این باره در دست رئیس‌جمهوری چین است و نکته دیگر اینکه الگوی کاپیتالیسم دولتی در چین قابل تعمیم به دیگر اقتصادهای در حال توسعه نیست، به این معنا که اگر قرار باشد دیگر کشورها رویه‌های دولت چین را دنبال کنند نظام تجاری و اقتصادی جهان لطمات بزرگی خواهد دید. چین با حرکت به سمت اقتصاد بازار بر کیفیت رشد اقتصادی خود خواهد افزود و اگر این حرکت انجام نشود در سال‌های آینده نه تنها رشد اقتصاد چین به شدت کاهش می‌یابد، بلکه این کشور جایگاه کنونی خود را از دست خواهد داد. اما درباره سوال دوم باید گفت کاپیتالیسم دولتی در چین که حمایت‌های فراگیر از شرکت‌های دولتی و رویه‌های غیرمنصفانه تجاری جزئی از آن است بدون تردید با اعتراض اقتصادهای دیگر مواجه خواهد شد. ترامپ از پیش مقابله با این سیستم را آغاز کرده و اگرچه او برای این اقدام دلایلی دیگری هم دارد اما به تدریج دولت‌های اروپایی نیز به این نتیجه می‌رسند که سیاست‌های دولت چین در حمایت از شرکت‌های این کشور و.. نباید ادامه پیدا کند.
ارسال نظر