شبح ترامپ بر بازارهای مالی
افزایش تدریجی نرخ رشد اقتصادی جهان در سال‌های قبل به این معناست که روند کاهش نرخ رشد نیز تدریجی خواهد بود. اما این قاعده که در دهه‌های اخیر بارها مشاهده شده ممکن است اکنون رعایت نشود. زیرا برخی عوامل که بر اقتصاد جهان تأثیرات منفی دارند جدید هستند و ریسک‌های بزرگ، رونق اقتصادهای بزرگ را تهدید می‌کنند. مسلم است که ریسک‌های موجود بر بازارهای مالی در ایالات متحده و دیگر اقتصادهای بزرگ جهان اثرات منفی خواهد داشت و نیز در بازار مواد خام شوک‌هایی مشاهده خواهد شد.
در هفته‌های اخیر شاخص‌های مالی در بورس‌های بزرگ به ویژه چین، آلمان و آمریکا به سرعت کاهش یافته‌اند و اگر به هر دلیل این روند کاهش ادامه یابد، با ضعف کنونی شدت پیدا خواهد کرد. زیرا الگوی سرمایه‌گذاری و مصرف شهروندان تغییر می‌کند. در ادامه به افق بازارهای مالی در سال جدید میلادی تحت تاثیر عوامل گوناگون اشاره می‌کنیم.
صرف نظر از اینکه تصور می‌کنید چه عواملی در کوتاه‌مدت بر بورس تاثیر می‌گذارند از جمله سیاست‌های پولی بانک مرکزی آمریکا، جنگ تجاری یا رفتار غیرقابل پیش‌بینی و توییت‌های ترامپ، ارزش سهام در بلند مدت تحت تاثیر بازده شرکت‌های بورسی قرار دارد و با توجه به شرایط کنونی، وضعیت آینده نگران‌کننده است. تحلیلگران وال استریت مدتی است در حال کاستن از پیش بینی بازده شرکت‌های بورسی در سال ۲۰۱۹ هستند و معتقدند در خوشبینانه‌ترین حالت رشد بازده کمتر از ۱۰ درصد خواهد بود. این رقم نسبت به پیش‌بینی بازده شرکت‌ها در سال ۲۰۱۸ که اواخر سال ۲۰۱۷ مطرح شد بسیار پایین‌تر است.
عامل بلند مدت موثر بر قیمت سهام، بازده شرکت هاست و این بازده تا همین اواخر روند صعودی داشت. اما هراس درباره بروز رکود اقتصادی در جهان سبب شده این روند معکوس شود. البته رشد بازده شرکت‌ها در ماه‌های گذشته عمدتا حاصل سیاست‌های حمایتی مالی نظیر کاهش مالیات‌ها در آمریکا بود و تاثیر این عوامل در حال از بین رفتن است. در بورس آمریکا دو شاخص استاندارد‌اند پورز و متوسط صنعتی داوجونز در هفته‌های اخیر به شدت کاهش یافته‌اند و بازده شرکت‌ها سال آینده در مقایسه با امسال بسیار پایین‌تر است. تخمین‌هایی درباره رشد بازده مطرح شده که نگران‌کننده است. کارشناسان معتقدند رشد بازده حدود ۵ درصد خواهد بود.
تحلیلگر ارشد بانک مورگان استنلی معتقد است احتمال بروز رکود در بازده شرکت‌های شاخص استاندارد‌اند پورز سال آینده ۵۰ درصد است. رکود در بازده طبق تعریف وقتی رخ می‌دهد که بازده در دو فصل پی در پی در مقیاس سالانه کاهش یابد. رشد هزینه‌ها و از بین رفتن تاثیر کاهش مالیات‌ها دو دلیل کاهش نرخ رشد بازده هستند.
در اینجا باید به یک نکته بسیار مهم اشاره شود و آن اینکه برخی تحلیلگران می‌گویند افزایش نرخ‌های بهره عامل ضعف اخیر در بورس آمریکا و نگرانی سرمایه‌گذاران بوده است. بانک مرکزی آمریکا امسال ۴ بار نرخ‌های بهره را بالا برده و انتظار می‌رود سال آینده بار دیگر این اقدام را انجام دهد اما واقعیت این است که شخص رئیس‌جمهوری عامل اصلی بی ثباتی در بازار مالی آمریکاست و در حالی که تاثیر مثبت کاهش مالیات‌ها از میان رفته، اثرات منفی رویکردها و اقدامات او باقی است. در دوران قبل از بحران مالی و رکود اقتصادی سال ۲۰۰۸ افت شدید شاخص‌های مالی رخ داد و در آن زمان سرمایه‌گذاران و شرکت‌ها برای دریافت کمک به دولت و کنگره رجوع کردند و به تدریج با سیاست‌هایی که اتخاذ شد شرایط بهبود یافت. اما اکنون وضعیت بسیار متفاوت است. سرمایه‌گذاران انتظار دارند دولت و کنگره راه برون رفت از بحران را نشان دهند. اما اکنون خود آنها عامل وضعیت نگران‌کننده بازار مالی و اقتصاد هستند.
شب قبل از کریسمس، ترامپ در یک توییت بار دیگر همه تقصیرها را بر گردن بانک مرکزی آمریکا انداخت و نوشت: «بانک مرکزی تنها مشکل اقتصاد آمریکاست.» از دید کارشناسان، این موضع‌گیری نوعی فرافکنی است. واقعیت این است که ترامپ مدت‌هاست در حال انتقاد از سیاست‌های پولی بانک مرکزی است و احتمال برکناری جرومی پاول رئیس این نهاد سبب هراس و سردرگمی سرمایه‌گذاران و شرکت‌ها شده است. فعالان بازار مالی آمریکا نه از افزایش نرخ‌های بهره رضایت دارند و نه مایلند رئیس بانک مرکزی به دلیل بالا بردن نرخ‌های بهره برکنار شود. این یک واقعیت نگران‌کننده محسوب می‌شود.
روز دوشنبه هفته قبل، شاخص‌های مالی در بورس آمریکا به شدت کاهش یافتند و شب قبل از کریسمس عملا بدترین شب برای بورس آمریکا بود. استراتژیست‌ها اقدامات ترامپ در هفته‌های پایانی سال را عامل اصلی وحشت سرمایه‌گذاران می‌دانند: سیاست‌های تجاری در قبال چین، تعطیل کردن دولت بر سر یک موضوع کم اهمیت یعنی درج نشدن بودجه ساخت دیوار امنیتی در مرز مکزیک و آمریکا و برکناری وزیر دفاع برخی از مهم‌ترین این اقدامات بودند. در حال حاضر عده کمی از تحلیلگران معتقدند سال آینده اقتصاد آمریکا دچار رکود خواهد شد. اما اگر بورس آمریکا رونق پیدا نکند، تعداد بسیار بیشتری به این باور می‌رسند که پایان سال آینده رکود رخ خواهد داد.
در واقع تحولات کنونی در بورس آمریکا دقیقا تحولاتی است که معمولا قبل از رکود اقتصادی رخ می‌دهد و تنها یک معجزه می‌تواند از بروز رکود جلوگیری کند زیرا هیچ کس در دولت و کنگره راه حلی برای مشکلات کنونی که حاصل اقدامات ترامپ است ندارد. اقدام ترامپ در صدور فرمان خروج نیروهای آمریکایی از سوریه به رغم مخالفت وزیر دفاع یک عامل دیگر هراس سرمایه‌گذاران بود. از دید سرمایه‌گذاران، وزیر دفاع یکی از معقول ترین اعضای دولت ترامپ بود و برکناری او بر بی ثباتی و ابهامات درباره آینده افزوده است. از سوی دیگر تلاش اخیر وزیر دارایی آمریکا برای اطمینان بخشیدن به سرمایه‌گذاران نتیجه عکس داشت و بر هراس آنها افزود. او پس از گفت‌وگو با مدیران بانک‌های بزرگ بیانیه‌ای منتشر کرد که در آن آمده بود وضعیت اقتصادی خوب است و نقدینگی به میزان کافی برای اعطای وام به متقاضیان وجود دارد. این سخنان پرسش‌های بیشتری درباره ثبات مالی و آینده مطرح کرده است. به این ترتیب به نظر می‌رسد وضعیت بورس آمریکا و بورس‌های بزرگ جهان در هفته‌های اخیر و افق منفی بازارها در سال آینده، بیش از آنکه حاصل اقدامات بانک مرکزی آمریکا یا عوامل بیرون از این کشور باشد حاصل اقدامات ترامپ و برخی اعضای دولت است. حال باید دید دموکرات‌ها در کنگره جدید که از ابتدای ماه ژانویه شروع به کار می‌کند چه اقداماتی برای رفع نگرانی سرمایه‌گذاران انجام خواهند داد.
ارسال نظر