تردید سیاست‌گذاران

در حال حاضر حرکت در مسیر مقابله با اثرات منفی تغییرات آب و هوایی با موانع گوناگون و بزرگ مواجه است. برای مثال دولت آمریکا اساسا این تغییرات را انکار می‌کند یا بسیار کوچک می‌شمارد. همچنین برخی کشورها با دستورالعمل‌هایی که برای اقدام تهیه شده مخالف هستند و موضوع بسیار نگران‌کننده‌تر این است که حتی کشورهایی که این دستورالعمل‌ها را می‌پذیرند و به اثرات منفی تغییرات آب و هوای اعتراف دارند، اقدامات لازم را با سرعت کافی انجام نمی‌دهند. کمبود بودجه، فوری ندانستن تهدیدها، اختلاف‌نظرهای سیاسی و مقاومت‌های مردمی برخی موانع اجرای دستورالعمل‌های زیست‌محیطی هستند.

نمونه چنین وضعیتی را در فرانسه شاهد هستیم. دولت امانوئل مکرون قصد داشت با افزایش مالیات بر سوخت، از مصرف آن بکاهد. اما مردم با آنکه معتقدند این اقدامات لازم است، اما آن را اولویت فوری کشور نمی‌دانند، در نتیجه هفته‌هاست در خیابان‌ها به تظاهرات می‌پردازند تا دولت سیاست خود را تغییر دهد. در واقع مقاومت‌های فراگیر در برابر این‌گونه برنامه‌ها وجود دارد و ضروری است دولت‌ها با در نظر گرفتن شرایط جامعه بودجه‌هایی برای برنامه‌های زیست‌محیطی اختصاص دهند. نشست آب و هوایی سازمان ملل در لهستان که به امضای توافق‌نامه‌ای کامل درباره روش‌های نظارت بر برنامه‌های مقابله با تغییرات آب و هوایی منجر نشد. یک بار دیگر نگاه‌ها را متوجه ناکامی تلاش‌های زیست‌محیطی کرد. در این‌گونه نشست‌ها همواره اقتصاددانان و دانشمندان هشدار می‌دهند که ضروری است اقدامات بیشتر به شکل فوری انجام شود تا رشد دمای کره زمین به مرحله خطرناک نرسد و ضروری است راهی جذاب‌تر، پاک‌تر و کارآتر برای توسعه اقتصادی و کاهش فقر پیدا شود، اما پیشرفت‌ها در این زمینه همواره ناکافی بوده است.

در حال حاضر مهم‌ترین نگرانی این است که مذاکرات و نشست‌ها نتوانسته‌اند اهداف زیست‌محیطی را با آنچه دانشمندان می‌خواهند سازگار کنند و در حال حاضر جهان به سمت افزایش ۴ تا ۵ درجه‌ای دمای متوسط کره زمین در چند دهه آینده در حرکت است. این در حالی است که افزایش حوادث طبیعی نظیر سیل، خشکسالی و آتش‌سوزی‌ها همگی حاصل رشد تنها یک درجه دمای کره زمین هستند. مذاکرات دو هفته‌ای سازمان ملل به توافق بر سر یک دستور العمل منجر شد که روش اجرای توافق‌نامه آب و هوایی سال ۲۰۱۵ پاریس را مشخص می‌کند، اما یک سوال مهم یعنی چطور باید حساسیت دولت‌ها در زمینه کاستن از انتشار گازهای گلخانه‌ای بالا برده شود، بدون پاسخ ماند.

کشورها سال آینده بار دیگر گرد هم خواهند آمد. نشست آب و هوایی سازمان ملل همه‌ساله از سال ۱۹۹۲ یعنی سالی که کنوانسیون چارچوب تغییرات آب و هوایی به امضا رسید، برگزار می‌شود. طبق این کنوانسیون کشورها نباید اقدامات خطرناک که موجب تغییرات آب و هوایی می‌شود، انجام دهند. این کنوانسیون حاصل سال‌ها پیش‌بینی‌های علمی درباره روند گرم شدن کره زمین بود. از آن زمان هشدارها آشکارتر شده و دانشمندان احتمال آنکه گرم شدن کره زمین حاصل عوامل طبیعی باشد را رد کرده‌اند. در واقع اثبات شده که این پدیده حاصل فعالیت انسان و استفاده از سوخت‌های فسیلی است. طبق اهداف کنونی کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، دمای هوای کره‌زمین بیش از ۳ درجه سانتی‌گراد بالا خواهد رفت و این در حالی است که دانشمندان معتقدند حتی رشد ۵/ ۱ درجه دما به بالا رفتن سطح آب دریاها، مرگ مرجان‌ها، منقرض شدن گونه‌های جانوری و گیاهی، افزایش موارد خشکسالی، سیل، طوفان و موج گرما منجر می‌شود و ثبات کره زمین را به خطر می‌اندازد.

در نشست سال آینده که در شیلی برگزار می‌شود، احتمالا موضوعات فنی مورد توجه قرار خواهد گرفت. اما کنفرانس سال ۲۰۲۰ که احتمالا در انگلستان یا ایتالیا برگزار خواهد شد، بزرگ‌ترین نشست از سال ۲۰۱۵ است. در این نشست کشورها باید برنامه‌های عملی برای کاهش قابل ملاحظه انتشار گازهای گلخانه‌ای ارائه کنند تا با اجرای آن روند گرم شدن کره زمین معکوس شود. به نظر می‌رسد هنوز نسبت به اثرات منفی اقتصادی و اجتماعی گرم شدن کره زمین باور واقعی به وجود نیامده است. برخی دولت‌ها با این دیدگاه که هزینه کردن برای مقابله با گرم شدن کره زمین ضروری نیست سیاست‌های خود را به تعویق می‌اندازند. اما هزینه حوادث طبیعی که حاصل گرم شدن کره زمین است، هر سال افزایش خواهد یافت. تخریب زیرساخت‌ها، کاهش تولیدات صنعتی، افت نرخ رشد اقتصاد، مرگ و میرهای زودهنگام و کاهش تولید محصولات کشاورزی بخشی از این اثرات هستند و ضروریست اقدامات به شکل جمعی انجام شود زیرا اگر چند کشور درست عمل نکنند به همه کشورها لطمه وارد خواهد شد. به همین دلیل درباره خروج آمریکا از پیمان آب و هوایی پاریس نگرانی‌های بزرگ وجود دارد. ضروری است افق نگاه کشورها، شرکت‌ها و مصرف‌کنندگان بلندمدت باشد و هیچ تغییر زیان‌باری، کوچک قلمداد نشود. همین حالا هم برای رفع اثرات گرم شدن کره زمین دیر شده است. اما اگر تغییری در رفتار کشورها حاصل نشود، در سال‌های آینده کره زمین به نقطه بدون بازگشت خواهد رسید.