تهدید شیل در بازار

کریستوفر آلسی وال‌استریت ژورنال در سال‌های اخیر روندهای کلان در بازار نفت غیرمنتظره نبود و عوامل موثر بر قیمت‌ها تقریبا قابل پیش‌بینی بودند. برای مثال رشد تقاضا همواره از سوی نهادهای تحلیلگر پیش‌بینی شده و این روند افزایش به جز در برخی سال‌ها یکنواخت بوده است. همچنین تولید نفت بر مبنای سرمایه‌گذاری‌هایی است که در میادین نفتی قابل پیش‌بینی بوده است. اما رشد تولید نفت شیل در آمریکا یک پدیده جدید است که به دلیل توسعه فناوری‌های استخراج، به تحولات غیرمنتظره منجر شده است. نشست پایان هفته گذشته اوپک و تولیدکنندگان دیگر نفت از جمله روسیه در زمانی برگزار شد که بازار نفت در دو ماه اخیر شدیدترین کاهش قیمت را از بحران مالی و رکود اقتصادی سال ۲۰۰۸ تجربه کرده است. کاهش ۳۰ درصدی قیمت‌ها در دو ماه، فشارهای شدیدی بر بودجه کشورهای تولیدکننده وارد کرده است.

در ماه ژوئن برنامه کاهش عرضه که از ابتدای سال قبل آغاز شد، معکوس شد، زیرا در عمل میزان کاهش عرضه بیش از حدی بود که برنامه‌ریزی شده بود. از ابتدای سال جدید طبق توافق حاصل شده در نشست اخیر اوپک و روسیه، قرار است ۲/ ۱ میلیون بشکه از عرضه نفت این تولیدکنندگان کاسته شود. اعضای اوپک ۸۰۰ هزار بشکه و دیگر کشورها ۴۰۰ هزار بشکه از عرضه خواهند کاست. اقدامات اخیر می‌تواند تغییراتی در قیمت‌ها ایجاد کند، اما برای آینده بلندمدت به نظر می‌رسد، شرایط بازار به کلی متفاوت خواهد بود. بنا به اعلام آژانس بین‌المللی انرژی، توسعه فناوری به تولیدکنندگان نفت شیل در آمریکا امکان می‌دهد میزان بالایی از نفت و گاز تولید کنند، طوری که تا ۶ سال آینده، تقریبا نیمی از رشد تولید نفت و گاز جهان در آمریکا رخ خواهد داد. در گزارش سالانه این نهاد آمده است، طی ۶ سال آینده به ترتیب ۷۵ درصد و ۴۰‌درصد رشد تولید نفت و گاز جهان در آمریکا مشاهده می‌شود و این رشد عمدتا حاصل بهره‌برداری از میادین شیل است. در واقع تا اواسط دهه آینده تولید نفت شیل در آمریکا بیش از دو برابر می‌شود و به بیش از ۹ میلیون بشکه در روز خواهد رسید. البته از آن پس میزان تولید به تدریج کاهش می‌یابد، طوری که اواسط دهه ۲۰۳۰ به ۵/ ۱ میلیون بشکه در روز می‌رسد.

بنابر اعلام اداره اطلاعات انرژی آمریکا، تولید نفت این کشور به ۳/ ۱۱ میلیون بشکه در روز رسیده که رقمی برابر با تولید نفت روسیه و بالاتر از تولید نفت عربستان است. از سوی دیگر آژانس بین‌المللی انرژی پیش‌بینی کرده تا سال ۲۰۲۵ متوسط رشد سالانه تقاضای جهانی برای نفت یک میلیون بشکه است. پس از آن سال رشد تقاضا با سرعت کمتری ادامه پیدا خواهد کرد و در نهایت باید به این موضوع اشاره شود که تقاضا برای نفت در بخش حمل و نقل اواسط دهه آینده به اوج می‌رسد و از آن پس کاهش خواهد یافت. به این معنا که رشد تقاضا عموما حاصل افزایش مصرف نفت در بخش‌های پتروشیمی و حمل و نقل جاده‌ای خواهد بود.

افزایش استانداردهای مصرف سوخت و توسعه استفاده از خودروهای برقی دو عامل این تحول هستند. مشاهده می‌شود که ساختار بازار نفت در حال تغییرات اساسی است، در نتیجه ضروری است اوپک و دیگر تولیدکنندگان نفت با در نظر داشتن این تحولات که خیلی هم دور نیستند، برنامه‌ریزی کنند. در کوتاه‌مدت وضعیت اقتصاد جهان، سیاست‌های اوپک و روسیه، فشارهای ترامپ بر عربستان و تغییرات شاخص دلار بر بازار نفت اثر می‌گذارند.

پیش‌بینی‌های متعدد درباره قیمت‌ها مطرح شده است. در نظرسنجی رویترز از کارشناسان بازار نفت آنها پیش‌بینی کرده‌اند متوسط قیمت هر بشکه نفت آمریکا سال آینده ۶۷ دلار و متوسط قیمت نفت برنت ۷۴ دلار خواهد بود. هر دو رقم نسبت به پیش‌بینی ماه قبل پایین‌تر است. ارقام پیش‌بینی شده برای نفت یک واقعیت مهم را نشان می‌دهند و آن اینکه شرایط بازار به شکلی است که افق بازار تا اندازه زیادی مبهم است، اما اکثر پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که قیمت‌ها نسبت به ارقام کنونی بالاتر خواهد بود. بنا به اعلام بانک جهانی، روسیه توان از سر گذراندن نوسان قیمت نفت در آینده را دارد و نفت ۶۰ دلاری مشکلی برای این کشور به وجود نخواهد آورد. در مقابل، عربستان تمایل دارد، قیمت‌ها به نزدیکی ۸۰ دلار برسد.