پلت‌فرم«بولسونارو»

اوایل ماه گذشته میلادی او در دور نخست انتخابات، در برابر رقیب چپ‌گرای خود یعنی فرناندو حداد، آرای بیشتری به‌دست آورده بود. برای مشخص شدن نتیجه نهایی انتخابات، روز یکشنبه مردم برزیل پای صندوق‌های رای حاضر شدند. بولسونارو که به دلیل مواضع عجیب درباره زنان، همجنس‌گرایان و رنگین‌پوست‌ها شهرت پیدا کرده از سوی همه، از شخصیت‌های سیاسی تا هنرمندان محکوم شده است. اما اکنون او رئیس‌جمهوری برزیل است و بررسی مواضع و برنامه‌های او در حوزه‌های مختلف مورد توجه قرار دارد. در ادامه به دیدگاه‌های بولسونارو در چهار زمینه اشاره می‌کنیم: محیط زیست، اقتصاد، جرم و جنایت و دموکراسی.

محیط زیست. این هفته هنگامی که بولسونارو از تهدید پیشین خود عقب‌نشینی کرد و گفت قصد ندارد از الگوی ترامپ پیروی کرده و برزیل را از پیمان آب و هوای پاریس خارج کند طرفداران محیط زیست نفس راحتی کشیدند. او همچنین در وعده اولیه خود یعنی منحل کردن وزارت محیط زیست برزیل بازبینی خواهد کرد. البته این به آن معنا نیست که بولسونارو به ناگهان حامی محیط زیست شده است. او یکی از طرفداران سرسخت تجاری‌سازی محیط زیست است و این یکی از بنیان‌های پلت‌فرم سیاسی اوست و انتظار می‌رود او سود مادی را به حفظ محیط زیست ترجیح دهد. بولسونارو در سخنرانی‌های خود خواستار رویکرد جدید و تجارت‌محور به بهره‌برداری از منابع طبیعی برزیل شده و تاکید کرده که بوروکرات‌های حسود صرفا برای حفظ یک قطعه از جنگل نباید کشاورزان را به زحمت بیندازند. برزیل دارای بزرگ‌ترین جنگل بارانی جهان است؛ اما بولسونارو از فشارهای خارجی برای حفاظت از این جنگل انتقاد کرده است و به گروه‌های بین‌المللی حامی محیط زیست از جمله صندوق جهانی حیات وحش اعلام کرده که برنامه‌های آنها را در برزیل تحمل نخواهد کرد. او همچنین به شدت با اختصاص زمین‌ها برای زندگی قبایل این کشور مخالف است و مشاوران او می‌گویند او قصد دارد از جنگل‌های آمازون استفاده‌های تجاری کرده و از آن برای تولید برق آبی و برق هسته‌ای بهره ببرد.

اقتصاد. قبلا یک بار بولسونارو گفته بود: «من واقعا از اقتصاد خیلی سر در نمی‌آورم.» با این حال او برنامه‌های اقتصادی‌اش را بسیار مفصل‌تر از دیگر برنامه‌هایش توصیف کرده است. در ابتدای فعالیت‌های سیاسی بولسونارو، او را فردی حمایت‌گرا قلمداد می‌کردند؛ زیرا همراه با حزب چپ‌گرای کارگران، علیه خصوصی‌سازی صنایع مخابرات و نفت رای داد و از برخی سیاست‌های حمایت‌گرایانه هوگو چاوز در ونزوئلا حمایت می‌کرد. اما او اخیرا اعتراف کرده که به سمت بازار آزاد گرایش پیدا کرده است و وعده داده روش‌های کاپیتالیستی را دنبال خواهد کرد. او پائولو گودز، اقتصاددان تحصیلکرده دانشگاه شیکاگو را به‌عنوان مشاور مالی خود انتخاب کرده است. آقای گودز بازارها را متقاعد کرده که اگر بولسونارو به ریاست جمهوری انتخاب شود سیاست‌های لیبرالیستی بر برزیل حاکم خواهد شد و یک دلیل تمایل سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی به بولسونارو این بود که آنها معتقد هستند گودز به‌عنوان مشاور او ترتیبی خواهد داد تا اقتصاد به رونق برسد. بولسونارو می‌گوید: «در حوزه سیاسی او به من گوش می‌دهد و در حوزه اقتصادی من به او گوش می‌دهم. ما با هم هماهنگ هستیم.»

آقای گودز گفته است قصد دارد شرکت‌های دولتی را تعطیل یا خصوصی کند، هزینه‌های دولت را کاهش دهد، زمینه گسترش روابط تجاری برزیل با جهان را فراهم کند و اصلاحات ریاضت‌جویانه انجام دهد. فعالان اقتصادی و سرمایه‌گذاران از این سخنان هیجان‌زده شده‌اند. اما توانایی بولسونارو در عمل به این وعده‌های جذاب به قدرت ائتلافی بستگی دارد که او در کنگره ملی ایجاد خواهد کرد. برخی تحلیلگران نگران آن هستند که زوج بولسونارو-گودز عمر طولانی نداشته باشد و گودز به همکاری خود با دولت بولسونارو پایان دهد یا بولسونارو او را برکنار کند، قبل از اینکه او بتواند اصلاحات موثر و واقعی در اقتصاد به وجود آورد. واقعیت این است که اقتصاد برزیل دچار مشکلات بسیار بزرگی است و بدون همکاری تمامی احزاب و جریان‌های سیاسی احتمال رفع مشکلات و مقابله با بحران‌های مختلف بسیار کم است.

جرم و جنایت. بولسونارو در حوزه وضعیت جرم و جنایت در برزیل دیدگاه‌های خاص خود را دارد. او سال پیش گفته بود: «پلیسی که نمی‌کشد پلیس نیست.» و این جمله به‌طور مختصر تمامی دیدگاه آقای بولسونارو را درباره اجرای قانون نشان می‌دهد. تردیدی وجود ندارد که برزیل در درون موج عظیم جرم و جنایت است و عامل اصلی آن، فعالیت قاچاقچیان مواد مخدر است. در واقع عاملان و دست‌اندرکاران قاچاق مواد مخدر و دیگر فعالیت‌های غیرقانونی برای پیشبرد کار خود و تصاحب سهم بالاتر در بازار این نوع فعالیت‌ها، کاملا خشونت‌آمیز عمل می‌کنند. سال گذشته در برزیل ۶۴ هزار نفر کشته شدند که دو برابر رقم مربوط به مجموع آمریکا و اتحادیه اروپاست. راه حل بولسونارو «تحمل صفر» است. او از پلیس خواسته از ابزارهای کشنده‌تر استفاده کند و خواستار لغو سختگیری‌های قوانین حمل سلاح است تا شهروندان عادی بتوانند از خود دفاع کنند. در گذشته بولسونارو از اعمال شکنجه پلیس علیه قاچاقچیان مواد مخدر و آدم‌رباها حمایت کرده بود و این درحالی است که نیروی پلیس برزیل جزو خشن‌ترین نیروهای پلیس در جهان است و سال گذشته بیش از ۵ هزار نفر در این کشور به دست پلیس کشته شدند. کارشناسان معتقدند رویکرد بولسونارو در قبال جرم و جنایت در عمل صرفا زندگی را برای رنگین‌پوستان دشوارتر خواهد کرد و نکته دیگر این است که هیچ شواهدی وجود ندارد که ثابت کند پیشنهادهای او موثر خواهد بود. بدون تردید اجرای برنامه‌های بولسونارو به بدتر شدن شرایط و خشونت بیشتر از سوی پلیس علیه مردم منجر می‌شود و در این میان سیاه‌پوستان بیشترین لطمه را خواهند دید.

دموکراسی. پیش‌بینی می‌شود برزیل در دوران ریاست جمهوری بولسونارو وضعیت بسیار بدتری خواهد داشت. او که یک افسر ارتش بوده بارها از دیکتاتوری نظامی حاکم بر برزیل در سال‌های ۱۹۶۴ تا ۱۹۸۵ ستایش کرده است و این در حالی است که در آن سال‌ها حداقل ۴۳۴ مخالف حکومت نظامیان ناپدید شدند. در سال‌های پس از دیکتاتوری نظامیان، درحالی که سیاستمداران به آن دوران اشاره‌ای نمی‌کردند، بولسونارو خواستار کودتا شده بود. او در سال ۱۹۹۹ هنگامی که در کنگره ملی بود، آشکارا دموکراسی را زیر پا گذاشت و خواستار ترور رئیس‌جمهور وقت این کشور شد. او در سال ۱۹۹۹ در یک مصاحبه تلویزیونی گفت: «هیچ چیز در این کشور از طریق رای‌گیری تغییر نخواهد کرد، هیچ چیز. متاسفانه تنها از طریق جنگ داخلی وضعیت کشور تغییر می‌کند. در واقع جنگ داخلی همان کاری را می‌کند که ارتش انجام نداده است. حدود ۳۰ هزار نفر کشته می‌شوند و کشتن باید از فرناندو کاردوسو شروع شود. بله، ما نمی‌توانیم اجازه دهیم او جان سالم به در برد.»

البته بولسونارو اخیرا مواضع خود را تغییر داده و هوادار دموکراسی شده است. او همچنین بیانیه‌ای را امضا کرده که در آن متعهد شده اگر در انتخابات پیروز شود، از آزادی بیان و مطبوعات حفاظت خواهد کرد. اما درباره پایبندی او به لیبرال دموکراسی، حقوق بشر و آزادی مطبوعات تردیدهای جدی وجود دارد. پسر او یعنی فرناندو بولسونارو که در کنگره برزیل نماینده است، پیشنهاد کرده اگر دادگاه عالی بخواهد در صورت پیروزی پدرش در انتخابات، او را از تصاحب این مقام باز دارد باید به ارتش اجازه داد وارد عمل شود. البته بولسونارو این سخنان پسرش را احمقانه توصیف کرده است.