تنش‌ها ادامه می‌یابد

در یک ماه اخیر فشار آمریکا بر شرکای تجاری‌اش افزایش یافته و طبیعی است که واکنش‌هایی از سوی آنها مشاهده شده و انتظار می‌رود این تقابل شدت پیدا کند. اخیرا ارزش یوآن در برابر دلار به سرعت کاهش یافته و این یک ابزار جنگ تجاری محسوب می‌شود، البته بانک مرکزی چین وجود چنین برنامه‌ای را رد کرده و چندی پیش ارزش یوآن را در برابر دلار تثبیت کرده است اما ارزش یوآن اکنون نسبت به قبل بسیار پایین‌تر است.

ایده اصلی این است که کاهش ارزش یوآن کالاهای ساخت چین را برای خریداران خارجی ارزان می‌کند و به رشد صادرات کمک خواهد کرد. درباره قصد دولت چین برای کاهش ارزش یوآن دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد. عده‌ای معتقدند میزان کاهش تاکنون زیاد نبوده و بخشی از این کاهش طبیعی است، زیرا ارزش ارزها در دیگر اقتصادهای نوظهور نیز در ماه اخیر در برابر دلار کاهش یافته است. افزایش نرخ‌های بهره در آمریکا یک عامل خروج سرمایه از اقتصادهای نوظهور به سمت آمریکاست که به شکل طبیعی از ارزش ارزها در اقتصادهای یاد شده می‌کاهد. اما عده‌ای از کارشناسان معتقدند دولت چین به شکل کنترل شده در حال اجرای برنامه‌ای برای کاهش تأثیر سیاست‌های حمایت گرایانه آمریکاست و در آینده شاهد کاهش بیش از پیش ارزش یوآن خواهیم بود.

دولت ترامپ تدابیر سختگیرانه علیه چین اتخاذ کرده و طبیعی است که چین واکنش نشان دهد، البته سرعت رشد تنش‌ها مشخص نیست. یکی از اقداماتی که سبب خشم چینی‌ها شده برنامه کاهش سرمایه‌گذاری چین در شرکت‌های آمریکایی فعال در حوزه فناوری پیشرفته است. تنش‌ها در بازارها سبب شد اخیرا ترامپ اعلام کند خواستار تغییر در ساختار کمیته سیاست‌گذاری خارجی در آمریکاست و این کمیته مشخص خواهد کرد که آیا شرکت‌های چینی اجازه دارند مالکیت شرکت‌های آمریکایی را در اختیار بگیرند یا نه. این موضع‌گیری نوعی عقب نشینی از مواضع تند قبلی او محسوب می‌شود. در آن تدابیر، شرکت‌هایی که ۲۵ درصد مالکیت آن در اختیار چینی هاست، اجازه خرید برخی شرکت‌های فناوری آمریکا را ندارند.

فعالان بازارهای ارز در هفته‌های اخیر با دقت به تغییرات ارزش یوآن، ین، یورو و پوند در برابر دلار توجه کرده‌اند و این توجه اکنون که تنش‌های تجاری شدت پیدا کرده بیشتر شده است. نکته مهم و نگران‌کننده این است که تاثیرگذاری عوامل جدید بر ارزش ارزهای معتبر بر ابهام‌ها درباره آینده می‌افزاید و عملا ساختارهای تجاری جهان را با مشکلاتی مواجه می‌کند. درباره موضع‌گیری‌های آینده ترامپ در حوزه تجارت آمریکا با چین و اروپا هیچ قطعیتی وجود ندارد. آنچه مسلم است اینکه تنش‌های تجاری و ارزی ادامه پیدا خواهد کرد، زیرا ترامپ می‌داند ادامه رویه‌های قبلی در حوزه تجارت، برای آمریکا امکان پذیر نیست و ممکن است وضعیت بدهی، کسری بودجه و کسری تجاری را به شرایط غیرقابل بازگشت برساند.

اما در این میان شرکای تجاری آمریکا تلاش خواهند کرد از منافع خود حفاظت کنند. در گذشته چین بارها آمریکا را به پایین نگه داشتن مصنوعی ارزش دلار در برابر دیگر ارزها متهم کرده است. سال پیش با آنکه بانک مرکزی آمریکا نرخ‌های بهره را سه بار بالا برد، اما شاخص دلار ۱۱ درصد کاهش یافت. البته امسال این روند معکوس شده است، زیرا بانک‌های مرکزی بزرگ از جمله بانک مرکزی اروپا، ژاپن و انگلستان برنامه‌های حمایتی خود را ادامه داده‌اند.

تحلیلگران می‌گویند چین عمدا ارزش یوآن را پایین نیاورده، البته مسلما دولت چین از این کاهش بسیار سود می‌برد و نیز بعید است تلاشی بزرگ برای بالا بردن ارزش یوآن انجام دهد. اکنون صحبت کردن از جنگ ارزی خیلی زود است. به نفع هیچ کس نیست وارد چنین جنگی شود به ویژه در آمریکا، دولت و بانک مرکزی اساسا برای ورود به این جنگ آمادگی ندارند. جنگ تجاری معمولا به جنگ ارزی منجر می‌شود، اما آمریکا نمی‌تواند ارزش دلار را خیلی پایین آورد، زیرا بانک مرکزی این کشور به شدت نگران رشد نرخ تورم است و در مسیر بالا بردن نرخ‌های بهره به حرکت خود ادامه داده و خواهد داد و این امر به رشد ارزش دلار منجر می‌شود.

در چین اجرای برنامه‌های انبساطی پولی به کاهش ارزش یوآن کمک کرده است. برای مثال کاهش سپرده قانونی بانک‌ها نزد بانک مرکزی چین که در واقع یک سیاست انبساطی پولی است بر ارزش یوآن فشار وارد می‌کند. به نظر می‌رسد دولت چین منتظر اقدامات بعدی ترامپ است و متناسب با آن اقدامات واکنش نشان خواهد داد. مشخص نبودن نقشه راه، مشکلاتی برای فعالان بازارهای ارز به وجود می‌آورد و نیز لطماتی به روندهای تجاری می‌زند البته بخش‌هایی از ادعای آمریکا درباره رویه‌های تجاری چین درست است و از سوی دیگر دولت آمریکا چاره‌ای جز اقدام برای سامان دادن به وضعیت کسری تجاری خود ندارد. به این ترتیب نباید انتظار داشت تنش‌های تجاری خیلی زود پایان یابد. برخی تحلیلگران می‌گویند تهدیدهای آمریکا لطماتی به اقتصاد چین وارد می‌کند و این امر ضعف یوآن را سبب شده است. همچنین رشد ارزش دلار تحت تاثیر عوامل مختلف، یک دلیل کاهش ارزش یوآن و دیگر ارزهای معتبر است.