آمریکا؛ بازنده بزرگ

جنگ تجاری در واقع محدود کردن صادرات یک کشور به روش‌های مختلف از جمله اعمال تعرفه بر کالاهای صادراتی آن کشور است. این نوع اقدامات با واکنش کشوری که هدف تعرفه قرار گرفته مواجه می‌شود. کشور یادشده نیز تعرفه‌هایی بر کالاهای صادراتی طرف مقابل اعمال خواهد کرد و به این ترتیب جنگ تجاری آغاز می‌شود.

در مورد تنش‌های تجاری بین آمریکا و چین به نظر می‌رسد آمریکا آغاز‌کننده این تنش‌ها بوده است. ترامپ اوایل ماه گذشته میلادی بر فولاد و آلومینیوم صادراتی به آمریکا تعرفه ۲۵ درصدی و ۱۰ درصدی اعمال کرد. او سپس اعلام کرد بر ۵۰ تا ۶۰ میلیارد دلار کالای صادراتی چین تعرفه ۲۵ درصدی اعمال خواهد شد. هفته پیش چین بر برخی کالاهای صادراتی آمریکا تعرفه تعیین کرد و ترامپ اعلام کرد بر ۱۳۰۰ محصول چین تعرفه تعیین خواهد شد.

آنچه در حال رخ دادن است یک جنگ تجاری است، اما ترامپ تاکید دارد که چنین نیست. در واقع او تلاش می‌کند از کسری تجاری ۵۰۰ میلیارد دلاری آمریکا بکاهد، اما در این مسیر در حال اجرای سیاست‌های حمایت‌گرایانه است. او تلاش می‌کند بگویند یک‌جانبه‌گرایی تجاری به نفع آمریکاست؛ اما تاریخ اقتصادی جهان ادعای او را تایید نمی‌کند. رویکرد ترامپ به تجارت بر درکی نادرست از اقتصاد جهانی مبتنی است؛ درکی که چند دهه پیش سبب شد اقتصاد آمریکا دچار رکودی عمیق و طولانی شود. در ایده «اول آمریکا» که ترامپ در مسیر تحقق آن در حرکت است فرض بر این است که آمریکا به‌عنوان بزرگ‌ترین اقتصاد جهان می‌تواند آزادانه هر اقدام تجاری انجام دهد و دیگر کشورها باید مطابق خواسته آمریکا تغییر رویه دهند؛ اما واقعیت این است که جایگاه اقتصادی آمریکا این کشور را از تبعات منفی و نگران‌کننده سیاست‌های حمایت‌گرایانه اقتصادی مصون نمی‌کند.

این یک اصل استاندارد اقتصادی است که هر یک از بازیگران در صحنه اقتصاد در درون یک سیستم قرار دارند و هر اقدام از سوی یک بازیگر، به واکنش دیگر بازیگران منجر خواهد شد. به این ترتیب دولت‌های هوشمند قبل از هر اقدام به دقت بررسی می‌کنند تا مشخص شود اقدامات‌شان چه واکنش‌هایی در درون سیستم به وجود خواهد آورد.

کارشناسان چینی می‌گویند در هرگونه جنگ تجاری احتمالی، زیان‌های سیاسی برای دولت ترامپ بیشتر از زیان‌هایی خواهد بود که به حزب کمونیست چین وارد خواهد شد. این امر حاصل تفاوت در ساختار سیاسی دو کشور است. گروه‌های صنعتی و تجاری آمریکا دیدگاه‌های مختلفی درباره برنامه‌های دولت ترامپ در زمینه اعمال تعرفه دارند و این دیدگاه‌ها بر سیاست‌های مالی دولت آمریکا تاثیر خواهد داشت؛ اما در چین همه به‌طور یکپارچه از تصمیم‌های دولت حمایت می‌کنند. مدیران انجمن‌های مختلف تولیدی چین اعلام کرده‌اند از بروز جنگ تجاری با آمریکا نگران نیستند؛ اما کشاورزان آمریکا معتقدند اعمال تعرفه بر محصولات کشاورزی این کشور از سوی چین اثرات ویران‌کننده در پی خواهد داشت.

همچنین سرمایه‌گذاران و شرکت‌های بورسی در آمریکا از تصمیم‌های ترامپ خشنود نیستند و این عامل به او و حزب جمهوری‌خواه لطماتی وارد خواهد کرد. انتخابات میان دوره‌ای کنگره در ماه نوامبر برگزار می‌شود و اگر تغییری در شرایط پدید نیاید، نتیجه انتخابات به زیان حزب جمهوری‌خواه خواهد بود. در هفته‌های اخیر شاخص‌های بورس آمریکا در واکنش به تصمیم‌های ترامپ کاهش یافته‌اند و زیان‌های بزرگ به سرمایه‌گذاران و شرکت‌های مختلف وارد شده است. نکته دیگر این است که چین با استناد به قوانین سازمان تجارت جهانی در حال مخدوش کردن وجهه آمریکا به‌عنوان کشوری است که قوانین و مقررات بین‌المللی را زیر پا می‌گذارد و سیاست‌های حمایت‌گرایانه را دنبال می‌کند. بسیاری از کشورها حق را به چین می‌دهند؛ البته از سال‌ها قبل چین به اعمال سیاست‌های حمایتی برای بالا بردن توان رقابت شرکت‌های خود متهم بوده است.