تحمیل ریسک به سرمایه‌گذاری در ایران
یکی از تحلیلگران مخالف توافق هسته‌ای ایران می‌گوید آنچه مقامات بلندپایه اروپایی و آسیایی به زبان می‌آورند، مهم نیست. مهم این است که شرکت‌های غربی و آسیایی برای حضور در بازار ایران چه اقداماتی انجام می‌دهند. مقامات اروپایی بارها تاکید کرده‌اند با یا بدون آمریکا به توافق هسته‌ای پایبند خواهند ماند زیرا این توافق موثر بوده و ایران به تعهدات خود در این توافق عمل کرده است اما هرگونه اقدام از سوی آمریکا درخصوص اعمال مجدد تحریم علیه ایران به این معناست که شرکت‌های اروپایی برای فعالیت تجاری و اقتصادی با ایران ممکن است مشمول جریمه‌هایی از سوی آمریکا شوند. به این ترتیب برخی شرکت‌ها مایل نیستند در شرایط مبهم کنونی ریسک حضور در ایران را بپذیرند در نتیجه با آنکه آمریکا از پیمان هسته‌ای خارج نشده اما تاثیر موضع‌گیری‌های ترامپ بر اقتصاد ایران منفی بوده است.
از ماه اکتبر که ترامپ از کنگره خواست راهی برای اعمال محدودیت‌های بیشتر بر برنامه هسته‌ای ایران بیابد مقامات دولت آمریکا درباره یک متن برای توافق هسته‌ای با حقوقدانان و مقامات اروپایی مشورت‌های متعددی داشته‌اند. منابع آگاه معتقدند هدف این است که قانونی به ترامپ داده شود که به او اجازه دهد با استفاده از آن به وعده خود یعنی اصلاح توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ عمل کند.
بحث‌های مختلفی در این مشورت‌ها مطرح شده است؛ از جمله درباره راه‌هایی برای اعمال تحریم درخصوص فعالیت‌های موشکی ایران یا کمتر شدن موارد ضروری تایید پایبندی یا عدم پایبندی ایران به توافق هسته‌ای از سوی ترامپ. همچنین پیش‌نویس‌های متعددی برای قانون یاد شده تدوین شده اما هنوز نسخه نهایی آماده نیست. عده‌ای از کارشناسان می‌گویند تدوین و تصویب این قانون به زمانی طولانی نیاز دارد و تا آن زمان بعید است ترامپ از توافق هسته‌ای خارج شود. احتمالا یک هدف او و دولت آمریکا این است که تا قبل از تدوین قانون یاد شده و اصلاح توافق هسته‌ای، نگرانی‌ها درباره توافق ادامه یابد، به‌طوری که شرکت‌های خارجی درباره حضور کامل در اقتصاد ایران تردید داشته باشند. اما آیا می‌توان اطمینان داشت که این استراتژی موفق خواهد بود؟ برای پاسخ به این سوال باید دید شرایط سیاسی و اقتصادی جهان در ماه‌های آینده به چه شکل خواهد بود و چه چیز به نفع کشورهای اروپایی و آسیایی امضاکننده توافق هسته‌ای است.
در آسیا روسیه و چین دو کشور امضاکننده توافق هسته‌ای هستند. روسیه بر سر موضوعات مختلف با آمریکا اختلافات بزرگ دارد و آمریکا بارها تحریم‌هایی علیه مسکو اعمال کرده است. احتمال آنکه روسیه با آمریکا همراه شود و ایران را تحت تحریم قرار دهد بسیار اندک است. به‌ویژه در ماه‌های اخیر ضعف سیاست خارجی آمریکا سبب شده مسکو در مناطقی از جهان بر نفوذ خود بیفزاید و به احتمال زیاد این روند ادامه پیدا خواهد کرد. در واقع هر گونه اقدام یکجانبه آمریکا در خروج از پیمان هسته‌ای به سود روسیه خواهد بود. در مورد چین نیز وضعیت به همین شکل است. یکی از وعده‌های ترامپ در دوران تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری این بود که بر چین فشار بیشتری وارد خواهد کرد تا در حوزه تجارت و بحران کره شمالی با آمریکا همکاری‌های لازم را داشته باشد. این درحالی است که چین تمایلی ندارد در برابر این فشارها تسلیم شود و پیش‌بینی می‌شود پکن راه مورد نظر خود را طی کند. یکی از اولویت‌های دولت چین افزایش نفوذ در سازمان‌ها و پیمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی و پر کردن خلأ حاصل از ضعف سیاست خارجی دولت آمریکا بوده است. از سوی دیگر ایران یک شریک تجاری بزرگ برای چین است و همراه شدن چین با آمریکا در حوزه اعمال تحریم علیه تهران به نفع چین نیست.
در اروپا، سه کشور یعنی فرانسه، آلمان و انگلستان امضاکننده توافق هسته‌ای هستند. آنها بارها تاکید کرده‌اند توافق هسته‌ای موثر بوده و به آن پایبند خواهند بود. پایبندی ایران به این توافق اثبات شده و اروپایی‌ها تمایلی ندارند شرایطی که اکنون وجود دارد و سبب از میان رفتن نگرانی‌های آنها درباره برنامه هسته‌ای ایران شده بدون دلیل منطقی بر هم بخورد. از سوی دیگر سیاست‌های حمایت‌گرایانه ترامپ سبب شده فاصله بین اروپا و آمریکا بیشتر شود و اقتصادهای بزرگ اروپایی بیش از گذشته مستقل از آمریکا عمل کنند.
ارسال نظر