خبرنگاران زیر تیغ

در گزارش منتشر شده از سوی «خبرنگاران بدون مرز»، بیان شده است که وضعیت آزادی مطبوعات در دو سوم کشورهای جهان نسبت به سال‌های گذشته بدتر شده است. این بدان معنی است که دموکراسی نیز در مسیر تضعیف گام برمی‌دارد. کریستف دلور، دبیر این سازمان معتقد است: «اگر آزادی رسانه‌ها تامین نشود، بنابراین هیچ نوع آزادی دیگری نیز قابل تضمین نیست.»

سازمان غیردولتی «خبرنگاران بدون مرز» که مقر آن در پاریس است، در نقش مشاور نیز با سازمان ملل متحد همکاری می‌کند. این سازمان، وضعیت آزادی رسانه‌ها را در ۱۸۰ کشور جهان ارزیابی کرده و دریافته است که دموکراسی‌ها و همچنین دیکتاتوری ها، به‌طور فزاینده‌ای آزادی مطبوعات را محدود می‌کنند.

میشل ردیسک، مدیر اجرایی سازمان «خبرنگاران بدون مرز» می‌گوید که پژوهشگران این سازمان دریافته‌اند سیاستمداران بالارتبه، از قدرت خود برای ضربه زدن به خبرنگاران استفاده می‌کنند. یکی از نمونه‌های برجسته این مساله، یوها زپیلا، نخست‌وزیر فنلاند است که متهم است ۲۰ ایمیل به دفتر رسانه دولتی YLE فرستاده است. او در این ایمیل‌ها از برنامه‌ای شکایت داشته است که او را متهم می‌کرد اختلاف و بحران بر سر منافع دارد. در نتیجه شکایت نخست‌وزیر، ادامه برنامه توسط سردبیر آن متوقف شد. در کانادا نیز نهادهای دولتی، خبرنگارانی را زیر نظر داشته‌اند که درباره تروریسم کار می‌کرده‌اند. شبیه این ماجرا در بریتانیا نیز رخ داده است که در آن قانون حفاظت از خبرنگاران تعمدا با نظارت سازمان‌های اطلاعاتی ناکارآمد شده است. همچنین در ایالات متحده بارها به خاطر گزارش دادن اعتراضات به محکمه کشیده شده‌اند. سازمان «خبرنگاران بدون مرز» رئیس‌جمهوری دونالد ترامپ را متهم می‌کند که «به‌طور سیستماتیک از رسانه‌ها شکایت می‌کند.»

تغییرات در شاخص آزادی مطبوعات

در شاخص «خبرنگاران بدون مرز»، کره شمالی پایین‌ترین رتبه را در اختیار دارد. در این گزارش آمده است که «حتی گوش کردن به یک رادیوی خارجی ممکن است به تبعید و حبس یک فرد به یک اردوگاه بینجامد.» بر اساس نتایج، چین و سوریه مرگبارترین کشورها برای خبرنگاران هستند، ضمن اینکه به همراه ترکمنستان سه کشور انتهایی در شاخص «آزادی مطبوعات» را تشکیل می‌دهند. جایگاه ایتالیا نیز از رتبه ۲۵ به ۵۲ پایین آمده است. دلیل این مساله تبرئه خبرنگارانی است که پرونده جنجالی «واتیکان دو» را درباره کلیسای کاتولیک بررسی می‌کردند.

آلمان نیز که در سال ۲۰۱۶ به خاطر تهدید به مرگ خبرنگاران چهار رتبه پایین آمده بود، در سال جاری در همان رتبه سابق باقی مانده است. کشورهای سوئد، دانمارک، بلژیک، اتریش و استونی نیز در مقام سابق خود هستند. اما گزارش «خبرنگاران بدون مرز» دریافته است که خبرنگاران در آلمان در معرض حملات مکرر قرار دارند یا غالبا از سوی نهادها و سرویس‌های اطلاعاتی مورد بازجویی قرار می‌گیرند. این سازمان همچنان از آلمان به خاطر قانون نگهداری معلومات افراد و قوانین ضد افشاگری انتقاد کرده است.

هفت رتبه پیش تر از ترکیه، روسیه ولادیمیر پوتین قرار دارد که همواره در پایین جدول است. خاورمیانه و آفریقا همچنان به‌عنوان خطرناک‌ترین مناطق برای خبرنگاران باقی مانده‌اند. در بروندی، سازمان اطلاعات چندین خبرنگار را دستگیر و زندانی کرده است. حملات این چنینی در اوگاندا نیز گزارش شده است. اما در نامیبیا و بوتسوانا، وضعیت آزادی رسانه‌ها نسبتا باثبات تر بوده است. همچنین در این بررسی، وضعیت آزادی رسانه‌ها در اریتره بهبود یافته است. این کشور به خبرنگاران خارجی اجازه داده است که با قبول نظارت شدید، از این کشور دیدن کنند. روسیه، مصر، ویتنام، چین، سوریه، ترکمنستان و کره شمالی در این شاخص وضعیت بدی در «آزادی مطبوعات» دارند.