تردید سرمایه‌گذاری نفتی

دیمیتری ژنیکف
تحلیلگر رویترز

از زمان لغو تحریم‌ها شرکت رویال داچ شل تنها سه محموله نفتی از ایران خریداری کرده است که بخش کوچکی از رقمی است که این کشور از ایران خریداری می‌کرد. این موضوع نشان‌دهنده برخی از مشکلات حقوقی و قیمت‌های بالایی است که همچنان مانع از رونق گرفتن تجارت با ایران می‌شود. این شرکت انگلیسی- هلندی، دلیلی برای کاهش خرید خود از ایران که در گزارش سالانه این شرکت منعکس شده، بیان نکرده و شرکت از اظهارنظر بیشتر در این‌باره خودداری کرده است. اما منابع آگاه در تجارت نفتی گفتند، نفت ایران اغلب بسیار گران است و در برخی از موارد ترس از تحریم‌های اولیه و تحریم‌های پابرجای دولت آمریکا موجب می‌شود که معامله با جمهوری اسلامی ایران با موانع حقوقی مواجه باشد. به‌عنوان مثال، اسناد منتشر شده توسط شل نشان می‌دهد که وقتی کارکنان این شرکت چند صد دلار برای خرید بلیت به ایرلاین‌های ایرانی پرداخت کرده‌اند، این شرکت ناگزیر شده همین رقم معدود را نیز اعلام کند.

پس از توافق هسته‌ای که سال 2016 اجرایی شد، اتحادیه اروپا تحریم‌ها علیه ایران را در ژانویه این سال کاهش داد و آمریکا نیز برخی از تحریم‌ها در زمینه تجارت دلار را برداشت، اقداماتی که به ایران اجازه داد میزان صادرات نفت خود را به‌شدت افزایش دهد. اما در حالی که روابط تجاری ایران با مشتریان آسیایی و اروپایی افزایش یافته، بسیاری از شرکت‌های بزرگ نفتی که دارای روابط مالی با آمریکا هستند، همچنان در مورد خرید نفت از ایران محتاط هستند. اوایل ماه جاری میلادی، دولت ترامپ تحریم‌های جدیدی را علیه شرکت‌ها و اشخاص ایرانی وضع کرد.هزینه تخطی احتمالی از تحریم‌های آمریکا علیه ایران می‌تواند بسیار بالا باشد. در سال 2014 بانک فرانسوی بی‌ان‌پی پاریباس مجبور شد به دلیل نقض تحریم‌های آمریکا علیه چند کشور از جمله ایران، حدود 9 میلیارد دلار جریمه پرداخت کند. از بین شرکت‌های بزرگ نفتی، تنها توتال طی سال گذشته به میزانی قابل مقایسه با دوران قبل از تحریم‌ها از ایران نفت خریداری کرده است. این شرکت نفتی فرانسوی به دنبال انعقاد یک قرارداد جدید با تهران برای توسعه ذخایر نفتی و گازی این کشور است. شل در گزارش سالانه خود اعلام کرده که طی یک سال گذشته تنها 3 محموله نفتی از ایران خریده است.

این محموله‌ها شامل یک محموله 45 میلیون دلاری در ماه مه ‌است که 1/ 1 میلیون دلار سوددهی برای این شرکت داشته است. همچنین دو محموله در ماه دسامبر به حجم‌های 103 و 106 میلیون دلار خریداری شده است. این دو محموله هنوز در حال ترانزیت هستند، بنابراین هنوز میزان سود یا ضرر احتمالی ناشی از آنها مشخص نیست. طی سال 2016 میلادی، شرکت شل بابت نفت خریداری شده از ایران در دوره قبل از تحریم‌ها، 942/ 1 میلیارد دلار بدهی به تهران پرداخت کرده است. در سال‌های پیش از تحریم، شل روزانه 200 هزار بشکه از ایران نفت خریداری می‌کرد که معادل 6 محموله بزرگ در هر ماه بود. به‌رغم کاهش تحریم‌های آمریکا در زمینه تجارت با ایران به دلار، شل اعلام کرده که هیچ‌کدام از پرداخت‌ها به دلار انجام نگرفته است. اما حتی با وجود این دشواری ها، شل اعلام کرده که دفتر خود را در تهران در سال 2016 بازگشایی کرده و موافقت‌نامه‌های غیرالزام‌آوری را با شرکت ملی نفت ایران برای همکاری در زمینه‌های پتروشیمی، توسعه نفت و گاز و فرصت‌های صادرات گاز به امضا رسانده است.