افزایش واردات و کاهش صادرات

دنیای اقتصاد - با انتشار جزئیات کامل تجارت خارجی ایران در دو ماه اول سال جاری، به نظر می‌رسد که روند کاهش واردات به روند افزایشی و روند افزایش صادرات به روند کاهشی تبدیل شده است. کاهش صادرات و افزایش واردات

میزان صادرات کالاهای غیر نفتی طی دو ماه نخست بهار ۱۳۸۶، معادل ۱/۴۵۴۹هزار تن و به ارزش ۱/۲۰۸۱ میلیون دلار (معادل ۹/۱۵۴۱ میلیون یورو) بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش ۵/۲۶درصدی از نظر وزن و ۳/۱۷درصدی از جنبه ارزش دلاری داشته است. وزن و ارزش صادرات کالاهای غیر نفتی در این مدت به ترتیب ۵/۶۱۸۹هزار تن و ۱/۲۵۱۸میلیون دلار (معادل ۵/۱۹۶۰میلیون یورو) بوده است.

از میزان کل صادرات غیر نفتی در دو ماهه اول سال ۱۳۸۶ رقم ۷/۶میلیون دلار از محل تجارت چمدانی و رقم ۶/۵۱میلیون دلار از بازارچه‌‌های مرزی صادرات انجام گرفته است. در دو ماهه اول سال ۱۳۸۶، میزان واردات کشور ۴/۷۴۴۸هزار تن و به ارزش ۶/۷۰۵۵میلیون دلار (معادل ۹/۵۲۳۴میلیون یورو) بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال ۱۳۸۵ نشانگر رشد ۶/۱۲درصدی در وزن و ۱۷درصدی در ارزش است. با توجه به مقایسه ارقام صادرات و واردات تراز بازرگانی خارجی کشور (بدون احتساب صادرات نفت خام و سایر موارد مندرج در توضیح اشاره شده در‌خصوص صادرات کالاهای غیر نفتی) طی دو ماه اول سال‌جاری با کسری ۵/۴۹۷۴میلیون دلاری و رشد منفی ۵/۴۱درصدی بوده است.

مقصدهای اصلی صادرات ایران

بیشترین صادرات کشور در دو ماهه سال ۱۳۸۶ به کشورهای «امارات متحده عربی» با ۵/۷۵۰هزار تن و ارزش ۵/۳۲۷میلیون دلار (۳/۲۴۳میلیون یورو) یا ۵/۱۶درصد سهم وزنی و ۷/۱۵درصد سهم ارزشی، «چین» با ۵/۱۰۴۳هزار تن و ۹/۲۴۱میلیون دلار (۹/۱۷۹میلیون یورو) یا ۹/۲۲درصد سهم وزنی و ۶/۱۱درصد سهم ارزشی، «عراق» با ۴/۴۱۰هزار تن و ۹/۲۲۴میلیون دلار (۶/۱۶۶میلیون یورو) یا ۹درصد سهم وزنی و ۸/۱۰درصد سهم ارزشی، «ژاپن» با ۵/۲۹۵هزار تن و ۲/۱۴۹میلیون دلار (۴/۱۱۰میلیون یورو) یا ۵/۶درصـد سهم وزنی و ۲/۷درصد سهم ارزشی و «جمهوری کره» با ۷/۲۱۳هزار تن و ۵/۹۷میلیون دلار (۵/۷۲میلیون یورو) یا ۷/۴درصد سهم وزنی و ارزشی صورت گرفته است.

به بیانی دیگر ۶/۵۹درصد از سهم وزنی و ۵۰درصد از سهم ارزشی صادرات کشور در دو ماهه اول سال ۱۳۸۶ متعلق به این ۵ کشور بوده است. بر همین اساس، عمده واردات کشور در دو ماهه اول سال ۱۳۸۶ از کشورهای «امارات متحده عربی» با ۲۸درصد سهم وزنی و ۱/۲۵درصد سهم ارزشی، «آلمان» با ۹/۴درصد سهم وزنی و ۵/۱۰درصد سهم ارزشی، «چین» با ۸/۶درصد سهم وزنی و ۸/۷درصد سهم ارزشی، «سوئیس» با ۸/۱۱درصد سهم وزنی و ۸/۵درصد سهم ارزشی و «جمهوری کره» با ۷/۲درصد سهم وزنی و ۶/۴درصد سهم ارزشی انجام گرفته است. به عبارت دیگر ۱/۵۴درصد از سهم وزنی و ۸/۵۳درصد از سهم ارزشی کل واردات کشور طی دو ماهه اول سال‌جاری متعلق به ۵ کشور یاد شده است.

قطب‌های کسری تجاری

در بررسی تراز بازرگانی خارجی جمهوری اسلامی ایران با این کشورها معلوم می‌شود که بیشترین رقم مربوط به کسری تراز تجاری به ترتیب مربوط به ۱) امارات متحده عربی با کسری معادل ۲/۱۴۴۳میلیون دلار، ۲) آلمان با کسری معادل ۹/۷۰۱میلیون دلار، ۳) سوئیس با کسری معادل ۸/۴۰۸میلیون دلار، ۴) چین با کسری معادل ۶/۳۰۸میلیون دلار و ۵) جمهوری کره با کسری معادل ۵/۲۲۷میلیون دلار و ژاپن با کسری ۱/۳۸میلیون دلار بـوده است. از طرفی ارزش مثبـت تراز تجاری کشورمان با کشور عـراق ۴/۲۲۴میلیون دلار بوده است. بررسی تراز بازرگانی خارجی (بدون نفت و گاز و خدمات) ایران با ۱۴۵ کشور و مناطق آزاد تجاری صنعتی نشان می‌دهد که کشور ما، طی دو ماهه اول سال ۱۳۸۶ با ۸۳ کشور دارای تراز منفی تجاری و با ۶۲ کشور دیگر دارای تراز مثبت تجاری بوده است.

قیمت‌ها بالا رفت

طی دو ماه اول سال ۱۳۸۶، متوسط قیمت هر تن کالای صادراتی ۵/۴۵۷ دلار و متوسط قیمت هر تن کالای وارداتی ۳/۹۴۷ دلار بوده است. این در حالی است که متوسط قیمت هر تن کالای صادراتی طی دو ماهه اول سال ۱۳۸۵، ۸/۴۰۶ دلار و متوسط قیمت هر تن کالای وارداتی ۸/۹۱۱ دلار بوده است. به عبارت دیگر متوسط قیمت هر تن کالای صادراتی در دو ماهه اول سال ۱۳۸۶ نسبت به مدت مشابه سال قبل دارای رشد ۵/۱۲درصدی و در همین مدت، متوسط قیمت هر تن کالای وارداتی دارای رشد ۹/۳درصدی بوده است.

عمده‌ترین کالاهای صادراتی

طبق جدول اقلام عمده صادرات کالاهای غیر نفتی مرتب شده براساس ارزش دلاری، صادرات میعانات گازی با ۱/۲۰۱میلیـون دلار و سایر گازها (پروپان، بوتان) با ۹/۲۷۰میلیون دلار در مجموع به ارزش ۴۷۲میلیـون دلار یا ۷/۲۲درصد از کل ارزش صادرات رتبه اول را در اختیار دارند.

پستـه و مغز پسته با ۳/۱۱۸ میلیون دلار یا ۷/۵درصد رتبه دوم، سایر مخلوط هیدروکربورهای بودار بـا ۸/۷۵میلیون دلار یا ۶/۳درصد رتبه سوم و آهن‌آلات و فولاد غیر ممزوج تخت با ۷۰میلیون دلار یا ۴/۳درصد از کل ارزش صادرات رتبه بعدی را به خود اختصاص داده است. دیگر اقلام عمده شامل گرید نساجی (پلی اتیلن فتالات) با ۴/۲درصد، وسایل نقلیه با موتور پیستونی درونسوز ۳/۲درصد، سکوهای شناور یا غوطه‌ور حفاری با ۲/۲درصد، متانول (الکل متیلیک) با ۲درصد، فرش و سایر کف پوش‌های نسجی با ۶/۱درصد و اتیلن با ۴/۱درصد از کل ارزش صادرات می‌باشد. مجموع سهم ده قلم فوق‌الذکر در دو ماهه اول سال ۱۳۸۶ حدود ۳/۴۷درصد از کل ارزش و ۳۲درصد از کل وزن صادرات غیر‌نفتی بوده است. این در حالی است که در دو ماهه اول سال ۱۳۸۵ مجموع سهم ده اقلام یاد شده حدود ۵/۳۸درصد از کل ارزش و ۱/۳۷درصد از کل وزن صادرات بود. صادرات این اقلام در مدت یاد شده نسبت به‌ مدت مشابه سال قبل از لحاظ ارزش حدود ۶/۱درصد و از لحاظ وزنــی حـدود ۵/۳۶درصد کاهش پیدا کرده است. در مدت مذکور معادل ۱۷۴۴میلیون دلار صادرات انواع کالاهای غیر نفتی کشور پیش‌بینی شده است که با توجه به صادرات ۱/۲۰۸۱میلیون دلاری حدود ۴/۱۱۹درصد از اهداف برنامه درخصوص ارزش صادرات کالا تحقق یافته است.

مناطق اصلی صادراتی

در مدت یاد شده منطقه ویژه عسلویه با سهم ۴/۱۸درصد به لحاظ وزن و ارزش بالاترین رتبه، گمرک بندر امام خمینی با سهم ۳/۱۵درصد به لحاظ وزن و ۹/۱۴درصد به لحاظ ارزش دومین رتبه و گمرک شهید رجایی بندر عباس با اختصاص ۳/۳۱درصد از لحاظ وزن و ۶/۱۳درصد سهم از لحاظ ارزش در جایگاه سوم قرار گرفته است.

فصل‌های تعرفه

بر‌طبق جدول مقدار و ارزش صادرات برحسب قسمت‌ها و فصل‌های تعرفه، فصل ۲۷ مشمول تعرفه‌های سوخت‌های معدنی، روغن‌های معدنی و محصولات حاصل از تقطیر آنها، مواد قیری و موم‌ها با ۷/۱۳۳۸هزار تن و ارزش ۶۳۳ میلیون دلار (۴۷۱ میلیون یورو) یا ۴/۳۰درصد از سهم ارزشی رتبه نخست را براساس فصول تعرفه به خود اختصاص داده است. فصـل ۸ تعرفه، مشمول میوه‌‌های خوراکی ـ پوست مرکبات یا پوست خربزه ساخته شده از این مـواد با ۱/۱۱۳هزار تن و ارزش ۸/۱۶۹میلیون دلار (۶/۱۲۵میلیون یورو) یا ۲/۸درصد از سهم ارزشی رتبه دوم، فصل ۷۲ مشمول کالاهای چدن یا آهن و فولاد با ۱/۲۵۲هزار تن و ارزش ۵/۱۳۱میلیون دلار (۴/۹۷میلیون یورو) یا ۳/۶درصد از سهم ارزشی رتبه سوم.

محصولات شیـمیـایی آلی با ۳/۵۰۰هزار تن و ارزش ۱۳۸میلیون دلار (۹/۱۰۱میلیون یورو) یا ۶/۶درصد از سهم ارزش رتبه چهارم و فصـل ۳۹ تعرفه مشـمول مواد پلاستیکی و اشیـای ساخته شـده از آن با اختصاص ۵/۱۱۲هزار تـن و ارزش ۵/۱۲۴میلیون دلار (معادل ۹/۹۲میلیون یورو) با ۶درصد سهم ارزشی، رتبه پنجم را به خود اختصاص داده‌اند.

در مجموع ۵/۵۷درصد سهم ارزش صادرات کشور طی دو ماهه اول سال ۱۳۸۶ متعلق به ۵ فصل تعرفه بوده است. بر طبق همین جدول، عمده صادرات کشور طی دو ماهه اول سال‌جاری براساس قسمت‌های مختلف تعرفه شامل قسمت ۵ تحت عنوان محصولات معدنی با ۹/۳۲درصد از سهم ارزشی کل صادرات کشور رتبه نخست، قسمت ۶ محصولات صنایع شیمیایی یا صنایع وابسته به آن با ۱۲درصد سهم ارزشی رتبه دوم، قسمت ۱۵ تحت عنوان فلزات معمولی و مصنوعات آنها با ۶/۱۰درصد سهم ارزشی رتبه سوم، قسمت ۲ تعرفه تحت عنوان محصولات نباتی با ۴/۱۰درصد سهم ارزشی رتبه چهارم و قسمت ۷ تعرفه تحت عنوان مواد پلاستیکی ـ کائوچو و اشیاء ساخته شده از این مواد با ۴/۶درصد سهم ارزشی رتبه پنجم صادرات تعرفه را به خود اختصاص داده است. ۵ قسمت یاد شده، در مجموع ۳/۷۲درصد از سهم ارزش کل صادرات کشور طی دو ماهه اول سال ۱۳۸۶ را به خود اختصاص داده‌اند.

رونق از بازارچه‌های مرزی رفت

در دو ماهه اول سال ۱۳۸۶ در حدود ۶/۵۱میلیون دلار (معادل ۲/۳۸میلیون یورو) کالا از ۲۴ بازارچه مرزی کشور صادر شده است.

بدین ترتیب صادرات کالا از بازارچه‌های مرزی در دو ماهه نخست سال ۱۳۸۶ با کاهش ۸/۲۵درصدی نسبت به ارقام مشابه سال ۱۳۸۵ مواجه شده است. مطابق ارقام جدول، بازارچه تمرچین ـ پیرانشهر با اختصاص ۵/۱۴میلیون دلار یا ۲/۲۸درصد از صادرات بازارچه‌ها طی دو ماهه اول سال ۱۳۸۶ رتبه اول، بازارچه یزدان با ۷/۵میلیون دلار یا ۱۱درصد رتبه دوم و بازارچه میل ۷۳ با ۴/۵میلیون دلار یا ۵/۱۰درصد رتبه سوم را به خود اختصاص داده‌اند.

در رده‌های بعدی بازارچه پرویزخان با سهم ارزشی۱۰درصد، دوکوهانه با ۶/۶درصد، کیله ـ سردشت با ۶/۶درصد، میلک با ۵/۴درصد، پیشین - ایرانشهر با ۴/۴درصد، جلفا با ۳/۴درصد و شوشمی با ۲/۲درصد قرار گرفته‌اند. از میان بازارچه‌های مرزی مذکور، ۴ بازارچه هم مرز با عراق، ۴ بازارچه هم مرز با افغانستان، یک بازارچه هم مرز آذربایجان و یک بازارچه نیز هم مرز پاکستان است. سهم ارزش صادرات بازارچه‌های مرزی به کشورهای یاد شده به ترتیب ۴۷درصد، ۶/۳۲درصد، ۳/۴درصد و ۴/۴درصد است. بدین ترتیب سهم سایر کشورها از صادرات بازارچه‌های مرزی حدود ۷/۱۱درصد می‌باشد.

بیشترین رشد ارزش صادرات کالا از بازارچه‌ها در دو ماهه اول سال ۱۳۸۶ نسبت به دوره مشابه سال قبل به ترتیب مربوط به بازارچه ساری سو با ۶/۴۸۹درصد، پیشین ـ ایرانشهر و رازی ـ خوی به ترتیب با ۴/۲۸۸ و ۴/۲۴۳درصد بوده است. در دو ماهه نخست سال ۱۳۸۶، شیخ صله با ۲/۷۵درصد، سرو با ۷/۷۳درصد و آبادان با ۷/۷۱درصد کاهش نسبت به ارقام مشابه سال ۱۳۸۵ بیشترین کاهش صادرات بازارچه‌ها را به خود اختصاص داده‌اند. در مدت مورد بررسی، بازارچه‌های مرزی باشماق ـ مریوان، آستارا، بیله سوار، دوغارون، بوشهر، اشنویه، خرمشهر و سیرانبند ـ بانه هیچگونه فعالیتی نداشته‌اند.

مسافران چمدان‌ها را بستند

در دو ماهه اول سال ۱۳۸۶ حدود ۷/۶میلیون دلار (معادل ۹/۴میلیون یورو) و در هر روز به طور متوسط ۸/۱۰۷هزار دلار کالا از طریق تجارت چمدانی از گمرکات مرزی به کشورهای CIS ارسال شده است. مطابق ارقام این جدول در دو ماهه اول سال گذشته تجارت چمدانی، حدود ۱/۶میلیون دلار بوده است.

مقایسه این ارقام، حاکی از افزایش ۳/۹درصدی تجارت چمدانی در دو ماهه اول سال ۱۳۸۶ نسبت به ارقام مشابه سال ۱۳۸۵ است. طی دو ماهه نخست سال ۱۳۸۶ گمرک آستارا با اختصاص ۹/۲میلیون دلار یا ۷/۴۳درصد از تجارت چمدانی، رتبه اول، گمرک سرو با ۵/۱میلیون دلار یا ۲/۲۲درصد، رتبه دوم و گمرک بیله‌سوار با حدود ۴/۷۵۷هزار دلار یا ۳/۱۱درصد رتبه سوم را به خود اختصاص داده است.

در دو ماهه اول سال گذشته، گمرک آستارا با اختصاص ۸/۳ میلیون دلار یا ۵/۶۲درصد، رتبه اول و گمرک بیـله‌ســوار با ۱/۱میلیون دلار یا ۱۸درصد، رتبه دوم و گمرک لطف‌آباد با ۲/۴۴۲هزار دلار یا ۲/۷درصد رتبه سوم را به خود اختصاص داده بودند. ارقام جدول تجارت چمدانی، حاکی از آن است که در دو ماهه اول سال ۱۳۸۶، صادرات تجارت چمدانی از گمرک بیله سوار از لحاظ ارزش دارای رشد منفی ۲/۳۱درصدی، گمرک سرخس دارای رشد منفی ۶/۲۷درصدی، گمرک آستارا دارای رشد منفی ۵/۲۳درصدی، گمرک پلدشت دارای رشد منفی ۷/۲۰درصدی بوده است. در دو ماهه اول سال ۱۳۸۶ صادرات تجارت چمدانی از گمرک سرو، نوردوز، اینچه برون، جلفا، بندر انزلی، لطف‌آباد و باجگیران به ترتیب از رشد ۲/۹۲۱، ۶/۶۶۰، ۶/۲۸۰، ۹/۱۰۲، ۶/۷،۴۴/۳۹ و ۲۰درصدی نسبت به مدت مشابه سال ۱۳۸۵ برخوردار بوده است.

ارزش دلاری واردات اول بنزین بعد شمش آهن

برطبق جدول اقلام عمده وارداتی در دو ماهه اول سال ۱۳۸۶ براساس تعرفه سیستم هماهنگ شده کالا (H.S) به ترتیب ارزش دلاری کالا، بیشترین ارزش و سهم واردات در مدت مذکور مربوط به «بنزین» با ۶/۷۰۱میلیون دلار و ۹/۹درصد سهم ارزشی است. ‏‎«شمش از آهن و فولاد غیر ممزوج» و «روغن‌های سبک و فرآورده‌ها (به جز بنزین)» به تـرتیب با ۴/۴ و ۱/۲درصد سهم ارزشی، رتبه‌های دوم و سوم را به خود اختصاص داده‌اند.

دیگر اقلام مهم وارداتی شامل «میله‌های آهنی یا فولادی» با ۰۶/۲درصد، «قند و شکر از نیشکر تصفیه نشده» با ۴/۱درصد، «آهن یا فولاد غیرممزوج تخت » با ۳/۱درصد، «اوره حتی به صورت محلول در آب» با ۰۵/۱درصد، «دانه سویا» با ۰۴/۱درصد، «ماشین‌آلات الکتریکی غوطه ور برای استفاده در خطوط نفت و گاز» با ۰۳/۱درصد و «برنج نیمه سفید شده» با ۰۲/۱درصد است. بدین ترتیب سهم اقلام عمده یاد شده از لحاظ ارزش حدود ۳/۲۵درصد و از لحاظ وزن حدود ۴۵درصد بوده است.