مبادلات ایران با سازمان کشورهای اسلامی افزایش یافت
پیشتازی تجارت بدون نفت
این شاخص می‌تواند به ۳۰تریلیون دلار در پایان سال۲۰۲۴ برسد. بیشتر این افزایش از نفت و کشورهای تولیدکننده OIC مانند مصر، پاکستان، ایران، بنگلادش، نیجریه، مالزی، عربستان‌سعودی، امارات‌متحده‌عربی و عراق اندونزی، ترکیه ناشی می‌شود.
روند تجارت منطقه‌ای
از نظر تجارت منطقه‌ای، انتظار می‌رود صادرات در سال۲۰۲۴ در آمریکای‌شمالی ۳.۴درصد، آمریکای‌جنوبی ۰.۳درصد، کشورهای مستقل مشترک‌المنافع ۲.۹درصد، آفریقا ۱.۴درصد، خاورمیانه ۱۱.۰درصد و در آسیا ۲درصد رشد کند. در رابطه با واردات، ممکن است این مولفه در آمریکای‌شمالی ۳.۹درصد، در آمریکای‌جنوبی ۴.۸درصد، در اروپا ۳.۷درصد، کشورهای مستقل مشترک‌المنافع ۱۲.۰درصد، آفریقا ۲.۵درصد، خاورمیانه ۱۱.۷درصد و در آسیا ۲درصد افزایش یابد. از سوی دیگر، انتظار می‌رود صادرات و واردات کشورهای کمتر توسعه‌‌‌‌‌یافته در سال۲۰۲۴ به ترتیب ۳.۵ و ۶.۶درصد افزایش یابد. باید خاطرنشان کرد؛ بین سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۳، اکثر مناطق از انقباض صادرات و واردات جهان، به‌ویژه صادرات از آمریکای‌شمالی، اروپا و خاورمیانه و واردات از جنوب اروپا رنج برده‌‌‌‌‌اند. صادرات از کشورهای مستقل مشترک‌المنافع و واردات از خاورمیانه به‌دنبال نوسانات قیمت کالاها افزایش یافته‌است.
۱- روندهای تجاری کشورهای عضو OIC
بر اساس محاسبات انجام‌شده، تا آوریل ۲۰۲۲، حجم تجارت‌جهانی حدود ۱۶.۷درصد و از ۳۸.۴تریلیون دلار در سال۲۰۱۹ به ۴۴.۸۰تریلیون دلار در سال۲۰۲۱ افزایش یافته‌است. اثرات همهگیری کووید-۱۹، نوسانات قیمت کالاها و همچنین نرخ دلار آمریکا در‌برابر سایر ارزهای بین‌المللی و اجرای همکاری‌های تجاری نزدیک منطقه‌ای بین برخی کشورها در زمینه پزشکی و کشاورزی افزایش یافته‌است.
کشورهای OIC نیز در نتیجه اقدامات انجام‌شده و همکاری‌های دوجانبه و منطقه‌ای به‌ویژه در زمینه مواد غذایی و تجهیزات پزشکی، همین روند را تجربه کرده‌اند و اقتصاد آنها در‌برابر همهگیری کووید-۱۹ مقاوم بوده‌است، بنابراین کل تجارت کشورهای عضو بین سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۱ با ۱۲.۹درصد افزایش از ۳.۷ به ۴.۲تریلیون دلار افزایش یافته‌است. کشورهایی که این رشد را افزایش می‌دهند عبارتند از: مالزی، ترکیه، امارات‌متحده‌عربی، اندونزی، عربستان‌سعودی، مصر، عراق، بنگلادش و نیجریه.
۲- ساختار تجارت خارجی کشورهای عضو
بر اساس داده‌های ITC برای آوریل ۲۰۲۲، عمده محصولات صادرشده توسط کشورهای عضو شامل نفت‌خام، گاز نفت، طلا، اقلام الکترونیکی، دستگاه‌های تلفن، کابل شبکه، سوخت‌های معدنی، ماشین‌آلات و کالاهای برق، روغن نخل، خودروهای سواری، پلیمرهای اتیلن، زغال‌سنگ و بریکت، آلومینیوم، جواهرات، کت و شلوار و لباس و کت، کابل برق و کامپیوتر و تجهیزات کشاورزی است. واردات بیشتر در محصولات زیر متمرکز شده‌است: روغن‌های نفت‌خام، طلا، دستگاه‌های تلفن و کابل‌های شبکه، خودروهای سواری، مقالات الکترونیکی، گاز نفتی، ظروف، شیرآلات، آهن، جواهرات، قند نیشکر و چغندر، گاز نفتی، خون انسان، برنج و ذرت.
۳- تحول تجارت در خدمات
تجارت خدمات کشورهای عضو OIC بین سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۰ با ۱۴درصد کاهش از هزار و ۳۹میلیارد دلار به ۷۰۶میلیارد دلار کاهش یافته‌است. این حجم حدود ۷ تا ۹درصد از تجارت‌جهانی خدمات را در پنج سال‌گذشته نشان می‌دهد. صادرات و واردات خدمات کشورهای OIC در این مدت حدود ۳۰درصد کاهش یافته‌است. به‌طور کلی عمدهترین خدمات معامله‌شده حمل‌ونقل و خدمات مسافرتی است که سهم ۸۲درصدی داشته و مستقیما به افزایش تقاضا برای محصولات انرژی و خدمات گردشگری کمک کرده‌است. بازیگران اصلی تجارت خدمات در کشورهای عضو عبارتند از: امارات‌متحده‌عربی (۱۲۲میلیارد دلار)، عربستان‌سعودی (۶۴میلیارد دلار)، ترکیه (۶۱میلیارد دلار)، مالزی (۵۵میلیارد دلار)، قطر (۵۴میلیارد دلار)، اندونزی (۳۹میلیارد دلار)، مصر (۳۳میلیارد دلار)، کویت (۲۶میلیارد دلار)، نیجریه (۲۴میلیارد دلار) و مراکش (۲۱میلیارد دلار.) در سال۲۰۲۱ حجم صادرات کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی نزدیک به ۲تریلیون دلار بوده که ۱۹.۳۱درصد از این مبلغ، ۳۸۴میلیارد دلار در تجارت داخلی با کشورهای عضو اتفاق‌افتاده است، در مقابل ۲.۱تریلیون دلار به این منطقه واردات انجام شده که ۳۶۳میلیارد دلار سهم کشورهای عضو بوده‌است.
جزئیات مبادلات تجاری ایران با کشورهای عضو سازمان همکاری‌های اسلامی
به گزارش روابط‌عمومی گمرک ایران، در هفت ماهه سال‌جاری، ۵۰.۶میلیون‌تن کالا به ارزش ۲۰میلیارد و ۳۶۴میلیون دلار به کشورهای عضو سازمان همکاری‌های اسلامی صادر شده‌است. بر اساس این گزارش، این میزان صادرات به کشورهای عضو سازمان همکاری‌های اسلامی در ۷ماهه سال‌جاری نسبت به مدت مشابه سال‌قبل به لحاظ وزنی ۱۵درصد و از حیث ارزش ۲۲ درصد افزایش نشان می‌دهد. این گزارش درخصوص میزان واردات در هفت‌ماهه سال‌جاری از کشورهای عضو سازمان همکاری‌های اسلامی می‌افزاید: در این مدت ۱۲.۴میلیون‌تن کالا به ارزش ۲۰میلیارد و ۳۵۶میلیون دلار از کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی وارد کشور شده‌است. بر اساس این گزارش، میزان واردات از کشورهای عضو سازمان همکاری‌های اسلامی در این مدت به لحاظ وزن ۱۴درصد و از حیث ارزش ۲۱درصد رشد نشان می‌دهد. این گزارش حاکی است، مجموع مبادلات تجاری ایران با کشورهای فوق‌الذکر در هفت ماهه سال‌جاری، ۶۳میلیون‌تن و به ارزش ۴۰.۷میلیارد دلار بوده‌است.
تجارت بدون‌نفت ایران با کشورهای همسایه به ۴۱.۱میلیارد دلار رسید
تجارت بدون‌نفت ایران نیز با کشورهای همسایه در هفت ماهه سال‌جاری با ۲۳درصد افزایش به رقم ۴۱.۱میلیارد دلار رسید. به‌گزارش روابط‌عمومی گمرک ایران محمد رضوانی‌‌‌‌‌فر معاون وزیر اقتصاد و رئیس‌کل گمرک ایران با اعلام این خبر گفت: میزان وزنی تجارت بدون‌نفت ایران با کشورهای همسایه ۶۴.۵میلیون‌تن بوده که ۱۶درصد رشد داشته‌است. رضوانی‌‌‌‌‌فر گفت: در این مدت، بیشترین میزان مبادلات تجاری ایران به لحاظ ارزش در بین کشورهای همسایه با امارات‌متحده‌عربی، ترکیه، عراق، پاکستان و فدراسیون‌روسیه بوده‌است. به گفته وی در هفت ماه سال‌جاری، میزان مبادلات تجاری ایران با امارات‌متحده‌عربی ۱۶.۲میلیارد دلار، ترکیه ۹.۹میلیارد دلار، عراق ۷.۶میلیارد دلار، پاکستان ۱.۶میلیارد دلار و فدراسیون‌روسیه ۱.۵میلیارد دلار بوده‌است.
وی افزود: از مجموع مبادلات تجاری بدون‌نفت ایران با کشورهای همسایه در ۷ماهه سال‌جاری، ۵۱.۱میلیون‌تن به ارزش ۲۰.۲میلیارد دلار سهم صادرات به کشورهای همسایه و ۱۳.۴میلیون تن به ارزش ۲۰.۹میلیارد دلار به واردات از مبدا این کشورها اختصاص یافت. رضوانی‌‌‌‌‌فر درخصوص عمده مقاصد صادراتی ایران در بین کشورهای همسایه، اظهار کرد: عراق، امارات‌متحده‌عربی، ترکیه، افغانستان و پاکستان ۵ کشور عمده مقاصد صادراتی ایران در بین کشورهای همسایه بوده‌اند. وی گفت: امارات‌متحده‌عربی، ترکیه، فدراسیون‌روسیه، عمان و پاکستان ۵کشور عمده مبدأ واردات در بین کشورهای همسایه را در ۷ماهه امسال به خود اختصاص دادند.
صادرات ۳.۵میلیارد دلاری محصولات فولادی و مصنوعات آن در ۷ ماهه ۱۴۰۳
در ۷ماهه سال‌جاری ۶.۹میلیون تن محصولات فولادی و مصنوعات آن به ارزش ۳.۵میلیارد دلار به خارج از کشور صادر شده‌است. به‌گزارش روابط‌عمومی گمرک ایران، این میزان محصولات فولادی صادراتی در ۷ماهه سال‌جاری نسبت به مدت مشابه سال‌قبل از حیث وزن و ارزش به ترتیب ۹.۶درصد و ۱۱درصد کاهش نشان می‌دهد. براساس این‌گزارش، عمدهترین اقلام صادراتی در گروه کالایی محصولات فولادی در این مدت شامل شمش از آهن و فولاد به ارزش ۸۷۶میلیون دلار، میلگرد ۶۶۳میلیون دلار، ورق فولادی ۲۲۱میلیون دلار، محصولات نیمه‌تمام از آهن یا از فولاد ۱۸۳میلیون دلار و لوله یا پروفیل‌‌‌‌‌های توخالی از فولاد به ارزش ۱۵۴میلیون دلار بوده‌است.
این گزارش حاکی است، ۵ قلم کالای فوق‌الذکر در مجموع ۲.۱میلیارد دلار از ارزش صادرات محصولات فولادی را به خود اختصاص دادند.مجموع مبادلات بازرگانی کشور در ۶ماهه نخست سال ۱۴۰۳ میزان صادرات قطعی کالاهای غیرنفتی کشور (به استثنای نفت‌خام، نفت‌کوره و نفت سفید و همچنین بدون صادرات از محل تجارت چمدانی)، بالغ بر ۷۰.۳۴۲هزار‌تن و به ارزش ۲۵.۷۵۸میلیون دلار بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال‌قبل، افزایشی ۳.۴۵درصدی در وزن و ۶.۴۸درصدی در ارزش دلاری داشته‌است. همچنین میزان واردات کشور در این مدت، با افزایشی ۲.۸۵درصدی در وزن و ۶.۵۵درصدی در ارزش دلاری در مقایسه با مدت مشابه سال‌گذشته، به ارقام ۱۸.۲۶۹هزار‌تن و ۳۲.۵۷۳میلیون دلار رسیده‌است.کشورهای عمده مقصد صادرات طی ۶ ماهه نخست سال، ۱۴۰۳ بیشترین میزان صادرات کشور، به مقصد کشورهای «چین»، با رقمی بالغ بر ۷.۱۶۹میلیون دلار و سهم ۲۷.۸۳درصد از کل ارزش صادرات، «عراق» با ۵.۲۱۰میلیون دلار و سهم ۲۰.۲۳درصد، «امارات‌متحده‌عربی» با ۳.۴۲۳میلیون دلار و سهم ۱۳.۲۹درصد، «ترکیه» با ۲.۳۹۴میلیون دلار و سهم ۹.۲۹درصد و «افغانستان» با ۱.۰۷۶میلیون دلار و سهم ۴.۱۸درصد از کل ارزش، صورت‌گرفته‌است.
طی ۶ ماهه نخست سال ۱۴۰۳ کشور «امارات‌متحده‌عربی»، با اختصاص رقمی بالغ بر ۹.۹۸۳میلیون دلار و سهمی در حدود ۳۰.۶۵درصد از کل ارزش واردات، در جایگاه نخست کشورهای طرف معامله واردات قرارگرفته‌است. همچنین کشورهای «چین» با ۸.۴۸۴میلیون دلار و سهم ۲۵.۹۸درصد، «ترکیه» با ۵.۱۱۷میلیون دلار و سهم ۱۵.۷۱درصد، «آلمان» با ۱.۲۲۲میلیون دلار و سهم ۳.۷۵درصد و «فدراسیون‌روسیه» با ۷۹۷میلیون دلار و سهم ۲.۴۵درصد از کل ارزش واردات، جزو کشورهای عمده طرف معامله واردات بوده‌اند.
