در نشست تخصصی اقتصاد و رسانه با همکاری مرکز پژوهش‌های اتاق ایران تاکید شد
رسانههای مستقل در جلوگیری از فساد نقش جدی دارند
در ایران اقتصاد رسانه معنادار نشده است
در ادامه علی ربیعی، رئیس انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات درباره جایگاه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات گفت: اقتصاد رسانه از چند جهت قابل‌‌‌‌‌‌بررسی است. البته رسانه دامنه طولانی دارد؛ از رادیو و تلویزیون تا روزنامه‌‌‌‌‌‌های کاغذی؛ از دیوار نوشته‌‌‌‌‌‌ها تا سنگ‌‌‌‌‌‌نوشته‌‌‌‌‌‌ها ولی در اینجا رسانه به‌معنای معمول آن مورد‌توجه است. او افزود: سهم اقتصاد رسانه در اقتصاد ملی، کم است و حسابداری رسانه تعریف دقیقی ندارد. در رسانه ابزار سنجشی برای اقتصاد نداریم و کار مهم در شرایط حاضر، تولید ابزار سنجش است که اندازه این اثرگذاری در اقتصاد را اندازه‌‌‌‌‌‌گیری کند. ربیعی ادامه‌داد: تاثیر رسانه در اقتصاد بنگاه‌ها، بسیار مهم است. رسانه ارتباط نزدیکی با تبلیغات و روابط‌عمومی دارد. در اینجا رسانه به‌‌‌‌‌‌مثابه یک بنگاه موردنظر است و شیوه‌‌‌‌‌‌های اداره اقتصاد رسانه هم باید مورد‌توجه قرار گیرد. او تصریح کرد: از منظر انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، بین اقتصاد رسانه و آزادی‌‌‌‌‌‌های اجتماعی و استقرار کشور رابطه هست و بین اقتصاد رسانه با آزادی و استقلال رسانه رابطه معناداری وجود دارد. در ایران اقتصاد رسانه معنادار نشده و به دلیلی فراز و نشیب تاریخی رسانهها نتوانسته‌اند نقش تداوم‌‌‌‌‌‌یافته‌‌‌‌‌‌ای را در جهت آزادی و نیاز جامعه در جهت پویایی تامین کنند. ربیعی اظهار کرد: سیاست قضایی، امنیتی و حکومتی البته در مسیر توسعه رسانه مهم است ولی نباید سیاست اقتصاد رسانه را در این مسیر نادیده گرفت. اولین روزنامه ما دولتی بوده و رادیو هم دولتی است. رادیو آبادان برای مقابله با رادیو عربی بغداد تشکیل‌‌‌‌‌‌شد. تلویزیون ملی ایران بلافاصله بعد از تولید اولین تلویزیون خصوصی ایجاد شد؛ یعنی تلویزیون از بخش‌خصوصی گرفته می‌شود و تلویزیون دولتی تشکیل می‌شود.
او افزود: رسانه در کشور ما به‌‌‌‌‌‌طور طبیعی ایجاد نمی‌شود و شاید سزارینی است. یکی از دلایل عدم‌استقلال رسانهها از جهت اقتصادی، نوع شکل‌گیری رسانه در ایران است. رسانه ابزار پروپاگاندا و قدرت و کنترل جامعه می‌شود و بدین‌‌‌‌‌‌سان مفهوم اقتصاد رسانه جایگاه خود را از دست می‌دهد. نوع مالکیت رسانه مهم است. در همه‌جای دنیا رسانه دولتی بسیار محدود و رسانههای خصوصی بسیار گسترده‌‌‌‌‌‌اند ولی در ایران اغلب روزنامه‌‌‌‌‌‌ها، دولتی هستند. بخش عمومی هم مثل شهرداری رسانه دارند. شبه‌دولتی‌‌‌‌‌‌ها هم رسانه دارند و بخش‌خصوصی هم رسانه دارد. اقتصاد رسانه‌‌‌‌‌‌این گروه‌ها با هم متناسب نیست. ربیعی در ادامه تصریح کرد: مطالعه برای اقتصادی‌کردن رسانههای بخش‌خصوصی جدی است و نقش رسانه در اقتصاد ملی هم مهم است. باید مشخص شود، اقتصاد رادیو و تلویزیون به‌‌‌‌‌‌مثابه یک بنگاه‌ها در این نهادها چه معنایی دارد؟ در تلویزیون مخاطب هیچ پایگاهی در تغییر سیاست‌ها ندارد. در این شرایط گفتن از اقتصاد تلویزیون چه معنایی دارد؟
او تاکید کرد: ما به رسانههای مستقل و صنف رسانه‌ای قوی نیاز داریم؛ روزنامه‌‌‌‌‌‌ای که متکی به کاغذ یارانه‌‌‌‌‌‌ای و آگهی دولتی باشد، استقلال آن فایده ندارد. نیاز به اقتصادی‌کردن رسانهها داریم و نیاز به علم مدیریت رسانه و تخصصی‌کردن اقتصاد رسانه.
راستی‌آزمایی مبارزه با فساد، با صدای بلند رسانهها ممکن است
در ادامه حجت میرزایی، رئیس مرکز پژوهش‌های اتاق ایران گفت: اقتصاد رسانه هم از موضع اقتصاد و رسانه و اقتصاد ملی در ایران با شرایط ویژه‌ای مواجه است. در حوزه اقتصاد رسانه با رسانههای کم‌‌‌‌‌‌رمقی مواجهیم که قدرت اداره بنگاه خود را ندارند. تورم و افزایش مدام هزینه تولید، رسانه مکتوب و غیرمکتوب را گرفتار کرده‌است. رئیس مرکز پژوهش‌های اتاق ایران افزود: هزینه کاغذ ۲۵برابر شده، هزینه اجاره و دستمزدها‌بار سنگینی روی دوش رسانهها شده و کرونا هم به رسانههای کاغذی آسیب‌‌‌‌‌‌زده. در حال‌حاضر لیست بیمه روزنامه‌‌‌‌‌‌ها به یک‌‌‌‌‌‌چهارم یا بیشتر کاسته‌شده، اما در بخش دولتی وضعیت متفاوت است؛ در بخش دولتی رسانههای قدرتمندی داریم که تجهیزات فراوانی دارند ولی بخش‌خصوصی این‌چنین نیست و کم‌‌‌‌‌‌رمق هستند.
اگر تحریم و تهدید داخلی و حذف آگاهی‌‌‌‌‌‌ها و کاغذ یارانه‌‌‌‌‌‌ای هم نباشد شرایط اقتصادی به‌‌‌‌‌‌اندازه‌‌‌‌‌‌ای سخت بوده که امکان ادامه حیات را دشوار کرده‌است. میرزایی ادامه‌داد: ارتباط اقتصاد و رسانه از منظر بهبود حکمرانی نیز بسیار مهم است. ما کشوری هستیم که درگیر فساد است. مبارزه با فساد جز با آزادی فراگیر رسانهها و بلند‌شدن صدای اجتماعی ممکن نیست. راستی‌آزمایی مبارزه با فساد با صدای بلند رسانهها ممکن است. او افزود: ممکن است در کشوری توسعه زیرساخت‌ها اتفاق افتد ولی این رشد بی‌‌‌‌‌‌صداست چون مردم نمی‌توانند نسبت به مشکلات اعتراض کنند. آنچه می‌تواند به کمک مردم بیاید، آزادی رسانه است و تعاملی که رسانهها با رشد اقتصادی دارند.
آنچه باعث‌شده ما نتوانیم روزنامه‌‌‌‌‌‌نگار شاخص اقتصادی معرفی کنیم و مردم و جوامع محلی را نمایندگی کنند، نبود رسانه مستقل است. به‌عنوان‌‌‌‌‌‌مثال ما در عسلویه کارهای توسعه‌‌‌‌‌‌ای بزرگی انجام داده‌‌‌‌‌‌ایم ولی زندگی اجتماعی و فرهنگی جامعه محلی تخریب‌‌‌‌‌‌شده. سوال این است که این جامعه چه مناسبتی با این طرح‌های توسعه دارد؟ بازنمایی این مشکلات جز با رسانه مستقل و روزنامه‌‌‌‌‌‌نگار تخصصی ممکن نیست وگرنه نمی‌تواند صدای مناسبی برای اجتماعات باشد. در ادامه این نشست منیره امیرخانلو، معاون مرکز پژوهش‌های اتاق ایران نیز گفت: مرکز پژوهش‌های اتاق ایران گزارش‌های سیاستی به سیاستگذار ارائه می‌کند تا سیاستگذار کمترین تاثیر منفی بر روی کسب‌وکار داشته‌باشد. مطالعات ما در حوزه تحقیقات و موضوعات کلان است و می‌خواهیم ذی‌نفعان مختلفی را درگیر کارهای کاربردی کنیم. او ادامه‌داد: ما در این مسیر با رویکرد مدیریت مبتنی بر نتیجه آشنا شدیم و کتاب «مدیریت نتیجه‌محور» می‌تواند رویکرد ما را تغییر دهد و درنتیجه این همکاری، کتاب توسعه ارغوان فرزین معتمد تدوین شد. این کتاب عملکرد مفهوم مبتنی بر نتیجه را تبیین‌کرده و مثال‌های کارکردی و ملموسی را در حوزه‌های مخالف اقتصادی بیان کرده‌است. به عقیده امیرخانلو، کتاب «مدیریت نتیجه محور»، کتابی کاربردی است و می‌تواند مورد‌توجه دانشجویان و سیاستگذاران قرار گیرد.
